శ్రీమతే రామానుజాయ నమ:
తస్మై రామానుజార్యాయ నమః పరమయోగినే |
యః శ్రుతిస్మృతిసూత్రాణాం అన్తర్జ్వరమశీశమత్ ||
శ్రీభగవద్రామానుజవిరచిత:
నిత్యగ్రన్థ:
(భగవదారాధనప్రయోగాత్మకః)
- అథ పరమైకాన్తినో భగవదారాధనం వక్ష్యే || 1 ||
- భగవత్కైఙ్కర్యైకరతి: పరమైకాన్తీ భూత్వా,
- భగవానేవ, స్వశేషభూతేన మయా, స్వకీయైరేవ కల్యాణతమైరౌపచారికసాంస్పర్శికాభ్యవహారికైః భోగైః, అఖిలపరిజనపరిచ్ఛదాన్వితం స్వాత్మానం ప్రీతం కారయితుముపక్రమతే – ఇత్యనుసన్ధాయ,
(స్నానాది)
- తీర్థం గత్వా,
- శుచౌ దేశే పాదౌ ప్రక్షాల్య,
- ఆచమ్య,
- తీరం సంశోధ్య,
- శుచౌ దేశే మూలమన్త్రేణ మృదమాదాయ, ద్విధా కృత్వా శోధితతీరే నిధాయ,
- ఏకేన అధికమృద్భాగేన దేహమలప్రక్షాలనం కృత్వా,
- నిమజ్జ్య, ఆచమ్య, ప్రాణాయామత్రయమ్ కృత్వా,
- ఆసీనః భగవన్తం ధ్యాయన్,
- అన్య మృద్భాగమాదాయ, వామపాణితలే త్రిధాకృత్వా,
- పృథక్పృథక్ సంప్రోక్ష్య, అభిమన్త్ర్య,
- ఏకేన దిగ్బన్ధనమస్త్రమన్త్రేణ కుర్యాత్ || 2 ||
- అన్యేన తీర్థస్య పీఠమ్ || 3 ||
- ఇతరేణ గాత్రానులేపనమ్ || 4 ||
- తత: పాణీ ప్రక్షాల్య,
- ఉదకాఞ్జలిమాదాయ,
- తీర్థస్యార్ఘ్యముత్క్షిప్య,
- భగవద్వామపాదాఙ్గుష్ఠ-వినిస్సృతగఙ్గాజలం సంకల్పితపీఠే ఆవాహ్య,
- అర్ఘ్యం దత్వా,
- మూలమన్త్రేణోదకమభిమన్త్ర్య, ఉదకాఞ్జలిమాదాయ,
- సప్తకృత్వః అభిమన్త్ర్య స్వమూర్ధ్ని సిఞ్చేత్ || 5 ||
- ఏవం త్రి:, పఞ్చకృత్వ:, సప్తకృత్వో వా || 6 ||
- దక్షిణేన పాణినా జలమాదాయ, అభిమన్త్ర్య పీత్వా ఆచమ్య,
- స్వాత్మానం ప్రోక్ష్య, పరిషిచ్య
- తీర్థే నిమజ్ఞః భగవత్పాదారవిన్దవిన్యస్తశిరస్కః,
- యావచ్ఛక్తి మూలమన్త్రం జపిత్వా,
- ఉత్తీర్య, శుక్లవస్త్రధరః, ధృతోత్తరీయః, ఆచమ్య,
- ఊర్ధ్వపుణ్డ్రాంస్తత్తన్మన్త్రేణ ధారయిత్వా,
- భగవన్తమనుస్మృత్య,
- తత్తన్మన్త్రేణ భగవత్పర్యన్తాభిధాయినా, మూలమన్త్రేణ చ జలం పీత్వా,
- ఆచమ్య, ప్రోక్ష్య, పరిషిచ్య, ఉదకాఞ్జలిం భగవత్పాదయోర్నిక్షిప్య,
- ప్రాణానాయమ్య, భగవన్తం ధ్యాత్వా,
- అష్టోత్తరశతం మూలమన్త్రమావర్త్య,
- పరిక్రమ్య, నమస్కృత్య, ఆధారశక్త్యాదిపృథివ్యన్తం తర్పయిత్వా,
- శ్రీవైకుణ్ఠాది పారిషదాన్తం తర్పయిత్వా,
- దేవానృషీన్ పితృన్ భగవదాత్మకాన్ ధ్యాత్వా సంతర్ప్య,
- శుచౌ దేశే వస్త్రం సంపీడ్య, ఆచమ్య,
- ఆవాహితతీర్థం మూలమన్త్రేణాత్మని సమాహృత్య,
- Fయాగభూమిం గచ్ఛేత్ || 7 ||
(యాగభూమాౌ శరణవరణం)
- సుప్రక్షాలితపాణిపాద:, స్వాచాన్త:,
- శుచౌ దేశేऽతిమనోహరే నిశ్శబ్దే భువం సంగృహ్య, తాం శోషణాదిభిర్విశోధ్య,
- గురుపరంపరయా పరమగురుం భగవన్తముపగమ్య,
- తమేవ ప్రాప్యత్వేన ప్రాపకత్వేనానిష్టనివారకత్వేనేష్టప్రాపకత్వేన చ యథావస్థితస్వరూపరూపగుణవిభూతిలీలోపకరణవిస్తారం అనుసన్ధాయ,
- తమేవ శరణముపూగచ్ఛేత్ ‘అఖిలే’ త్యాదినా || 8 ||
- ఏవం శరణముపగమ్య, తత్ప్రసాదోపబృంహితమనోవృత్తి:,
- తమేవ భగవన్తం సర్వేశ్వరేశ్వరమాత్మనస్స్వామిత్వేన అనుసన్ధాయ,
- అత్యర్థప్రియ అవిరత విశదతమ ప్రత్యక్షరూప అనుధ్యానేన ధ్యాయన్నాసీత || 9 ||
- తతస్తదనుభవజనితాతిమాత్రప్రీతికారితపరిపూర్ణ-కైఙ్కర్యరూపపూజాం ఆరభేత || 10 ||
- ‘ భగవానేవ స్వనియామ్యస్వరూపస్థితిప్రవృత్తిస్వశేషతైకరసేనానేనాత్మనా స్వకీయైశ్చ దేహేన్ద్రియాన్త: కరణై: స్వకీయకల్యాణతమద్రవ్యమయానౌపచారికసాంస్పర్శికాభ్యవహారికాదిసమస్తభోగాన్ అతిప్రభూతాన్ అతిసమగ్రానతిప్రియతమాన్ అత్యన్తభక్తికృతాన్ అఖిలపరిజనపరిచ్ఛదాన్వితాయ స్వస్మై స్వప్రీతయే స్వయమేవ ప్రతిపాదయితుముపక్రమతే ’ ఇత్యనుసన్ధాయ |
- స్వదేహే పఞ్చోపనిషన్మన్త్రాన్ సంహారక్రమేణ న్యస్య,
- ప్రాణాయామేనైకేన, దక్షిణేన పాణినా నాభిదేశే మూలమన్త్రం న్యస్య,
- మన్త్రోద్భూతచణ్డవాయ్వాప్యాయితనాభిదేశస్థవాయునా శరీరమన్తర్బహిశ్చ సర్వతత్త్వమయం తత్త్వక్రమేణ విశోష్య,
- పునః ప్రాణాయామేనైకేన హృద్దేశే మూలమన్త్రం న్యస్య,
- మన్త్రోద్భూత చక్రాగ్నిజ్వాలోపబృంహితజాఠరాగ్నినా దగ్ధవా తత్తత్సమష్టిప్రలీనసర్వతత్త్వసర్వకిల్బిషసర్వాజ్ఞానతద్వాసనో భూత్వా,
- భగవద్దక్షిణపాదాఙ్గుష్ఠే మూలమన్త్రేణ స్వాత్మానం ప్రవేశయేత్ || 11 ||
- అపరేణ ప్రాణాయామేన భగవత్ప్రసాదేన భగవత్కిఙ్కరత్వయోమ్యతామాపాద్య,
- తస్మాదాదాయ, తద్వామపాదాఙ్గుష్ఠాదధస్తాత్ మూలమన్త్రేణాత్మానం విన్యస్య,
- దేవవామపాదాఙ్గుష్ఠనఖశీతాంశుమణ్డలాద్ గళదివ్యామృతరసైరాత్మానమభిషిఞ్చేత్,
- ఏవమాత్మానం అభిషిచ్య, భగవత్ప్రసాదేన తదమృతమయం సర్వకైఙ్కర్యమనోహరం సర్వకైఙ్కర్యయోగ్యం శరీరం లబ్ధ్వా,
- తస్మిన్ శరీరే పఞ్చోపనిషన్మన్త్రాన్ సృష్టిక్రమేణ విన్యసేత్ ।| 12 ||
- ‘ఓం షౌం నమ: పరాయ పరమేష్ఠ్యాత్మనే నమ:’ ఇతి మూర్ధ్ని స్పృశేత్ ।| 13 ||
- ‘ఓం యాం నమ:, పరాయ పురుషాత్మనే నమః’ ఇతి నాసికాగ్రే || 14 ||
- ‘ఓం రాం నమ:, పరాయ విశ్వాత్మనే నమః’ ఇతి హృదయే || 15 ||
- ‘ఓం వాం నమ:, పరాయ నివృత్త్యాత్మనే నమః’ ఇతి గుహ్యే || 16 ||
- ‘ఓం లాం నమ:, పరాయ సర్వాత్మనే నమః’ ఇతి పాదయో: || 17 ||
- ఏవం న్యాసం కుర్వంన్, తత్తచ్ఛక్తిమయముద్భూతదేహం ధ్యాయేత్ || 18 ||
- పునరపి ప్రాణాయామేనైకేన దేవవామపాదాఙ్గుష్ఠవినిస్సృతామృతధారయాऽऽత్మానమభిషిచ్య,
- కృతలాఞ్ఛనో ధృతోర్ధ్వపుణ్డ్రః భగవద్యాగమారభేత || 19 ||
(సాత్వికత్యాగహ్రధ్యాగౌ)
- ‘భగవానేవ సర్వం కారయతతి ’ ఇతి పూర్వవత్ ధ్యాత్వా, హృద్యాగం కృత్వా,
(బాహ్యయాగార్థమ్ అర్ఘ్యాదిపరికల్పనం)
- సంభారాన్ సంభృత్యాత్మనో వామపార్శ్వే జలభాజేన తోయముత్పూర్య,
- గన్ధపుష్పయుతం కృత్వా, సప్తకృత్వః అభిమన్త్ర్య, విశోష్య, దగ్ధ్వా,
- దివ్యామృతమయం తోయముత్పాద్య, అస్త్రమన్త్రేణ రక్షాం కృత్వా, సురభిముద్రాం ప్రదర్శ్య,
- అన్యాని పూజాద్రవ్యాణి దక్షిణపార్శ్వే నిధాయ,
- ఆత్మన: పురస్తాత్ స్వాస్తీర్ణే పీఠే క్రమేణాగ్నేయాదిషు కోణేషు అర్ఘ్యపాద్యాచమనీయస్నానీయపాత్రాణి నిధాయ,
- (అస్త్ర) మన్త్రేణ ప్రక్షాల్య, శోషణాదినా పాత్రాణి విశోధ్య,
- సంస్కృతతోయేన తాని చ పూరయిత్వా,
- అర్ఘ్యపాత్రే – సిద్ధార్థక గన్ధపుష్పకుశాగ్రాక్షతాదీని నిక్షిపేత్ || 20 ||
- దూర్వాం, విష్ణుపర్ణీం శ్యామాకం పద్మకం పాద్యపాత్రే || 21 ||
- ఏలా లవఙ్గ తక్కోల లామజ్జక-జాతీపుష్పాణ్యాచమనీయే || 22 ||
- ద్వే హరిద్రే మురాశైలేయ తక్కోల జటామాంసి మలయజగన్ధచమ్పకపుష్పాణి స్నానీయే || 23 ||
- అన్యస్మిన్ పాత్రే సర్వార్థతోయం పరికల్ప్య,
- తతోऽర్ఘ్యపాత్రం పాణినా స్పృష్ట్వా, మూలమన్త్రేణా అభిమన్త్ర్య,
- ‘ఓం నమో భగవతేऽర్ఘ్యం పరికల్పయామి ‘ ఇత్యర్ఘ్యం పరికల్పయేత్ || 24 ||
- ఏవమేవ ‘ పాద్యం పరికల్పయామి ‘ ఇతి పాద్యమ్ || 25 ||
- ‘ ఆచమనీయం పరికల్పయామి ’ ఇతి ఆచమనీయమ్ || 26 ||
- ‘ స్నానీయం పరికల్పయామి ’ ఇతి స్నానీయమ్ || 27 ||
- ‘ శుద్ధోదకం పరికల్పయామి ’ ఇతి శుద్ధోదకమ్ || 28 ||
(ప్రోక్షణం )
- తతోऽర్ఘ్యజలమ్ అన్యేన పాత్రేణాదాయ, యాగభూమిం సర్వాణి చ యాగద్రవ్యాణ్యాత్మానం చ ప్రత్యేకం సంప్రోక్ష్యాసనం పరికల్పయేత్|| 29 ||
(ఆధారశక్త్యాదిసత్కరణం )
- 1. ‘ ఓం ఆధారశక్త్యై నమ:’
- ‘ ఓం ప్రకృత్యై నమ:’,
- ‘ ఓం అఖిలజగదాధారాయ కూర్మరూపిణే నారాయణాయ నమ:’
- ‘ ఓం భగవతేऽనన్తాయ నాగరాజాయ నమ:’
- ‘ ఓం భూం భూమ్యై నమ:’
- ఇతి యథాస్థానముపర్యుపరి ధ్యాత్వా ప్రణమ్య,
- 6. ‘ ఓం శ్రీవైకుణ్ఠాయ దివ్యలోకాయ నమ:’ ఇతి దివ్యలోకం ప్రణమ్య,
- 7. ‘ ఓం శ్రీవైకుణ్ఠాయ దివ్యజనపదాయ నమ:’ ఇతి దివ్యజనపదం ప్రణమ్య,
- 8. ‘ ఓం శ్రీవైకుణ్ఠాయ దివ్యనగరాయ నమ:’ ఇతి దివ్యనగరం ప్రణమ్య,
- 9. ‘ ఓం శ్రీవైకుణ్ఠాయ దివ్యవిమానాయ నమ:’ ఇతి దివ్యవిమానం ప్రణమ్య,
- 10. ‘ ఓం ఆనన్దమయాయ దివ్యమణ్టపరత్నాయ నమ:’ ఇతి మణ్టపరత్నం ప్రణమ్య,
- తస్మిన్,
- ‘ ఓం అనన్తాయ నమ:’ ఇత్యాస్తరణం ప్రణమ్య,
- తస్మిన్నుపరి,
- ‘ ఓం ధర్మాయ నమ:’ ఇత్యాగ్నేయ్యాం పాదం విన్యస్య,
- ‘ ఓం జ్ఞానాయ నమ:’ ఇతి నైర్ఋత్యామ్,
- ‘ ఓం వైరాగ్యాయ నమ:’ ఇతి వాయవ్యామ్,
- ఓం ఐశ్వర్యాయ నమ: ఇత్యైశాన్యామ్,
- 16. ‘ ఓం అధర్మాయ నమ:’ ఇతి ప్రాచ్యాం పీఠగాత్రం విన్యస్య,
- ‘ఓం అజ్ఞానాయ నమ:’ ఇతి దక్షిణస్యామ్,
- ‘ ఓం అవైరాగ్యాయ నమ:’ ఇతి ప్రతీచ్యామ్,
- ‘ ఓం అనైశ్వర్యాయ నమ:’ ఇత్యుత్తరస్యామ్,
- ఏభి: పరిచ్ఛిన్నతనుం, పీఠభూతం సదాత్మకమనన్తం విన్యస్య,
- పశ్చాత్ సర్వకార్యోన్ముఖం విభుమనన్తమ్ –
- ‘ ఓం అనన్తాయ నమ:’ ఇతి విన్యస్య,
- తస్మిన్నుపరి –
- ‘ ఓం పద్మాయ నమ:’ ఇతి పద్మం విన్యస్య,
- తత్పూర్వపత్రే
- ‘ ఓం విమలాయై (చామరహస్తాయై) నమ:’ ఇతి విమలాం చామరహస్తాం విన్యస్య,
- తత ఆరభ్య ప్రాదక్షిణ్యేనైశానాన్తం పత్రేషు
- ‘ ఓం ఉత్కర్షిణ్యై చామరహస్తాయై నమ:’
- ‘ ఓం జ్ఞానాయై చామరహస్తాయై నమ:’
- ‘ ఓం క్రియాయై చామరహస్తాయై నమ:’
- ‘ ఓం యోగాయై చామరహస్తాయై నమ:
- ‘ ఓం ప్రహ్వ్యై చామరహస్తాయై నమ:’
- ‘ ఓం సత్యాయై చామరహస్తాయై నమ:’
- ‘ ఓం ఈశానాయై చామరహస్తాయై నమ:’
– ఇతి అష్ట శక్తీశ్చామరహస్తా విన్యస్య,
- 30. ‘ ఓం అనుగ్రహాయై చామరహస్తాయై నమ:’ ఇతి కర్ణికాపూర్వభాగేऽనుగ్రహాం చామరహస్తాం విన్యసేత్ |
- 31. ‘ ఓం జగత్ప్రకృతయే యోగపీఠాయ నమ:’ ఇతి యోగపీఠం సంకల్ప్య,
- 32. ‘ ఓం దివ్యాయ యోగపర్యఙ్కాయ నమః’ ఇతి దివ్యయోగపర్యఙ్కాయ విన్యస్య,
- తస్మిన్ననన్తం నాగరాజం సహస్రఫణాశోభితమ్,
- ‘ ఓం అనన్తాయ నాగరాజాయ నమ:’ ఇతి విన్యస్య,
- 34. ‘ ఓం అనన్తాయ నమ:’ ఇతి పురస్తాత్ పాదపీఠం విన్యస్య,
- సర్వాణ్యాధారశక్త్యాదీని పీఠాన్తాని తత్త్వాని ప్రత్యేకం గన్ధపుష్పధూపదీపైః సంపూజ్య,
- సర్వపరివారాణాం తత్తత్స్థానేషు పద్మాసనాని సంకల్ప్య,
- అనన్త గరుడ విష్వక్సేనానాం సపీఠకం పద్మం విన్యస్య,
- సర్వత: పుష్పాక్షతాదీని వికీర్య,
- యోగపీఠస్య పశ్చిమోత్తరదిగ్భాగే
- ‘ ఓం అస్మద్గురుభ్యో నమ:’ ఇతి గురూన్ గన్ధ పుష్ప ధూప దీపైః అభ్యర్చ్య,
- ప్రణమ్య అనుజ్ఞాప్య భగవద్యాగమారభేత || 30 ||
[ భగవధ్యానయాచనే ]
- కల్పితే నాగభోగే సమాసీనం భగవన్తం నారాయణం పుణ్డరీకతదలామలాయతాక్షం కిరీటహారకేయూరకటకాదిసర్వభూషణైర్భూషితం ఆకుఞ్చితదక్షిణపాదం ప్రసారితవామపాదం జానున్యస్త-ప్రసారితదక్షిణభుజం నాగభోగే విన్యస్తవామభుజమ్ ఊర్ధ్వభుజద్వయేన శఙ్ఖచక్రధరం సర్వేషాం సృష్టిస్థితి-ప్రలయహేతుభూతమఞ్జనాభం కౌస్తుభేన విరాజమానం చకాసతమ్ ఉదగ్రప్రబుద్ధస్ఫురదపూర్వాచిన్త్య-పరమసత్త్వపఞ్చశక్తిమయవిగ్రహం పఞ్చోపనిషదైర్ధ్యాత్వా,
- ‘ ఆరాధనాభిముఖో భవ ’ ఇతి మూలమన్త్రేణ ప్రార్థ్య,
- మూలమన్త్రేణ దణ్డవత్ప్రణమ్య, ఉత్థాయ, స్వాగతం నివేద్య,
- యావదారాధనసమాప్తిసాన్నిధ్యయాచనం కుర్యాత్ || 31 ||
( క్వాచిక్తావాహనప్రకారః )
- అన్యత్ర స్వాభిమతే దేశే పూజా చేదేవమావాహనమ్
‘ మన్త్రయోగస్సమాహ్వానం కరపుష్పోపదర్శనమ్ ।
బిమ్బోపవేశనం చైవ యోగవిగ్రహచిన్తనమ్ ||
ప్రణామశ్చ సముత్థానం స్వాగతం పుష్పమేవ చ ।
సాన్నిధ్యయాచనం చేతి తత్రా ఆహ్వానస్య సత్క్రియా:’|| ఇతి || 32 ||
- తతో భగవన్తం ప్రణమ్య,
- దక్షిణత: -1. ‘ఓం శ్రీం శ్రియై నమః’ ఇతి శ్రియమావాహ్య ప్రణమ్య,
- వామే – 2. ‘ ఓం భూం భూమ్యై నమః’ ఇతి మన్త్రేణ భువమావాహ్య,
- తత్రైవ – 3. ‘ ఓం నీం నీలాయై నమః’ ఇతి నీలామావాహ్య,
- 4. ‘ ఓం కిరీటాయ మకుటాఘిపతయే నమః’ ఇత్యుపరి భగవత: పశ్చిమపార్శ్వే – చతుర్భుజం చతుర్వక్త్రం కృతాఞ్జలిపుటం మూర్ధ్ని భగవత్కిరీటం ధారయన్తం కిరీటాఖ్యదివ్యభూషణం ప్రణమ్య,
- ఏవమేవ- 5. ఔం కిరీటమాలాయై ఆపీడాత్మనే నమః’ – ఇత్యాపీడకం తత్రైవ పురస్తాత్ ప్రణమ్య,
- 6. ‘ ఓం దక్షిణకుణ్డలాయ మకరాత్మనే నమ:’ ఇతి దక్షిణకుణ్డలం దక్షిణత: ప్రణమ్య,
- 7. ‘ ఓం వామకుణ్డలాయ మకరాత్మనే నమ:’ ఇతి వామకుణ్డలం వామత: ప్రణమ్య,
- 8. ‘ ఓం వైజయన్త్యై వనమాలాయై నమః’ ఇతి వైజయన్తీం పురత: ప్రణమ్య,
- 9. ‘ ఓం శ్రీమత్తులస్యై నమః’ ఇతి తులసీం దేవీం పురస్తాత్ ప్రణమ్య,
- 10. ‘ ఓం శ్రీవత్సాయ శ్రీనివాసాయ నమః’ ఇతి శ్రీవత్సం పురత: ప్రణమ్య,
- 11. ‘ ఓం హారాయ సర్వాభరణాధిపతయే నమః’ ఇతి హారం పురత: ప్రణమ్య,
- 12. ‘ ఓం శ్రీకౌస్తుభాయ సర్వరత్నాధిపతయే నమ ఇతి కౌస్తుభం పురత: ప్రణమ్య,
- 13. ‘ ఓం కాఞ్చీగుణోజ్జ్వలాయ దివ్యపీతామ్బరాయ నమః’ ఇతి పీతామ్బరం పురత: ప్రణమ్య,
- 14. ‘ ఓం సర్వేభ్యో భగవద్భూషణేభ్యో నమః’ ఇతి సర్వభూషణాని సర్వత: ప్రణమ్య,
- 15. ‘ ఓం సుదర్శనాయ హేతిరాజాయ నమః’ ఇతి సుదర్శనాత్మానం రక్తవర్ణం, రక్తనేత్రం (ద్వి) చతుర్భుజం కృతాఞ్జలిపుటం భగవన్తమాలోకయన్తం తద్దర్శనానన్దోపబృంహితముఖం మూర్ధ్ని భగవచ్చక్రం ధారయన్తం దక్షిణత: ప్రణమ్య,
- 16. ‘ ఓం నన్దకాయ ఖడ్గాధిపతయే నమః’ ఇతి నన్దకాత్మానం శిరసి భగవత్ఖడ్గం ధారయన్తం ప్రణమ్య,
- 17. ‘ ఓం పద్మాయ నమః’ ఇతి పద్మాత్మానం శిరసి పద్మం ధారయన్తం ప్రణమ్య,
- 18. ‘ ఓం పాఞ్చజన్యాయ శఙ్ఖాధిపతయే నమః’ ఇతి శఙ్ఖాత్మానం శ్వేతవర్ణం రక్తనేత్రం ద్విభుజం కృతాఞ్జలిపుటం శిరసి శఙ్ఖం ధారయన్తం వామత: ప్రణమ్య – తత్రైవ
- 19. ‘ ఓం కౌమోదక్యై గదాధిపతయే నమః’ ఇతి గదామ్ దేవీం ప్రణమ్య,
- 20. తత్రైవ – ‘ ఓం శార్ఙ్గాయ చాపాధిపతయే నమః’ ఇతి శార్ఙ్గాత్మానం ప్రణమ్య,
- 21. ‘ ఓం సర్వేభ్యో భగవద్దివ్యాయుధేభ్యో నమః’ ఇతి సర్వాణి భగవదాయుధాని పరిత: ప్రణమ్య,
- 22. ‘ ఓం సర్వాభ్యో భగవత్పాదారవిన్దసంవాహినీభ్యో నమః’ – ఇతి దివ్యపాదారవిన్దసంవాహినీస్సమన్తత: ప్రణమ్య,
- 23. ‘ ఓం అనన్తాయ నాగరాజాయ నమః’ ఇతి పృష్ఠతోऽనన్తం (భగవన్తం) నాగరాజం చతుర్భుజం హలముసలధరం కృతాఞ్జలిపుటం ఫణామణిసహస్రమణ్డితోత్తమాఙ్గం భగవద్దర్శనానన్దబృంహితసర్వాఙ్గం ధ్యాత్వా, ప్రణమ్య,
- 24. ఓం సర్వేభ్యో భగవత్పరిజనేభ్యో నమః’ ఇత్యనుక్తానన్తపరిజనాన్ సమన్తత: ప్రణమ్య,
- 25. ‘ ఓం భగవత్పాదుకాభ్యాం నమః’ ఇతి భగవత్పాదుకే పురత: ప్రణమ్య,
- 26. ‘ ఓం సర్వేభ్యో భగవత్పరిచ్ఛదేభ్యో నమః’ ఇతి సర్వపరిచ్ఛదాన్ సమన్తత: ప్రణమ్య,
- 27. ‘ ఓం వైనతేయాయ నమః’ ఇత్యగ్రతో భగవతో భగవన్తం వైనతేయమాసీనం ద్విభుజం కృతాఞ్జలిపుటం ధ్యాత్వా ప్రణమ్య,
- 28. ‘ ఓం శ్రీమతే విష్వక్సేనాయ నమః’ ఇతి భగవత: ప్రాగుత్తరపార్శ్వే దక్షిణాభిముఖం భగవన్తం విష్వక్సేనమాసీనం చతుర్భుజం శఙ్ఖచక్రధరం నీలమేఘనిభం ధ్యాత్వా ప్రణమ్య,
- 29. ‘ఓం గం గజాననాయ నమ:’
- ‘ఓం జం జయత్సేనాయ నమ:’
- ‘ ఓ హం హరివక్త్రాయ నమ:’
- ‘ ఓం కం కాలప్రకృతిసంజ్ఞాయ నమ:’
- ‘ ఓం సర్వేభ్యో శ్రీ విష్వక్సేనపరిజనేభ్యో నమ:’ ఇతి విష్వక్సేనపరిజనాన్ ప్రణమ్య,
- 34. ‘ ఓం చణ్డాయ ద్వారపాలాయ నమ:’
- ‘ ఓం ప్రచణ్డాయ ద్వారపాలాయ నమ:’ ఇతి పూర్వద్వారపార్శ్వయో: ప్రణమ్య,
- 36. ‘ ఓం భద్రాయ ద్వారపాలాయ నమ:’
- ‘ ఓం సుభద్రాయ ద్వారపాలాయ నమ:’ ఇతి దక్షిణద్వారపార్శ్వయో: ప్రణమ్య,
- 38. ‘ ఓం జయాయ ద్వారపాలాయ నమ:’
- ‘ ఓం విజయాయ ద్వారపాలాయ నమ:’ ఇతి పశ్చిమద్వారపార్శ్వయోః ప్రణమ్య,
- 40. ‘ ఓం ధాత్రే ద్వారపాలాయ నమ:’
- ‘ ఓం విధాత్రే ద్వారపాలాయ నమ:’ – ఇత్యుత్తరద్వారపార్శ్వయో: ప్రణమేత్ || 34 ||
- ఏతే ద్వారపాలాస్సర్వే శఙ్ఖచక్రగదాధరాః ఆజ్ఞాముద్రాధరాః ధ్యాతవ్యా: || 35 ||
- 42. ‘ ఓం సర్వేభ్యో ద్వారపాలేభ్యో నమః’ ఇతి సర్వద్వారేషు సర్వద్వారపాలాన్ ప్రణమ్య,
- 43. ‘ ఓం కుముదాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇతి పూర్వస్యాం దిశి, పార్షదేశ్వరం కుముదం ప్రణమ్య,
- 44. ‘ ఓం కుముదాక్షాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇత్యాగ్నేయ్యాం, కుముదాక్షం ప్రణమ్య,
- 45. ‘ ఓం పుణ్డరీకాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమ ఇతి దక్షిణస్యాం పుణ్డరీకం ప్రణమ్య,
- 46. ‘ ఓం వామనాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇతి నైర్ఋత్యాం వామనం ప్రణమ్య,
- 47. ‘ ఓం శఙ్కుకర్ణాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇతి పశ్చిమాయాం శఙ్కుకర్ణం ప్రణమ్య,
- 48. ‘ ఓం సర్పనేత్రాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇతి వాయవ్యాం సర్పనేత్రం ప్రణమ్య,
- 49. ‘ ఓం సుముఖాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇత్యుదీచ్యాం సుముఖం ప్రణమ్య,
- 50. ‘ ఓం సుప్రతిష్ఠితాయ గణాధిపతయే సవాహనపరివారప్రహరణాయ నమః’ ఇత్యైశాన్యాం సుప్రతిష్ఠితం ప్రణమ్య,
- 51. ‘ ఓం సర్వేభ్యో భగవత్పార్షదేభ్యో నమః’ ఇతి సర్వస్మాద్బహి: ప్రణమేత్ || 36 ||
- 1. అన్యత్రావాహ్య పూజాయామావాహనస్థానాని పరమవ్యోమక్షీరార్ణవాదిత్యమణ్డలహృదయాని మథురా- ద్వారకాగోకులాయోధ్యాదీని దివ్యావతారస్థానాని చాన్యాని పౌరాణికాని శ్రీరఙ్గాదీని చ యథారుచి || 37 ||
- ఏవం భగవన్తం నారాయణం దేవీభూషణాయుధ పరిజన పరిచ్ఛదద్వారపాలపార్షదైస్సేవ్యమానం, స్వాధీన త్రివిధచేతనాచేతన స్వరూపస్థితి ప్రవృత్తిభేదం, క్లేశకర్మాద్యశేష దోషాసంస్పృష్టం, స్వాభావికానవధికాతిశయ జ్ఞాన బలైశ్వర్య వీర్య శక్తితేజ: ప్రభృత్యసంఖ్యేయ కల్పాణగుణగణౌఘమహార్ణవం ధ్యాత్వా, ప్రణమ్య,
- మూలమన్త్రేణ స్వాత్మానం దేవాయ నివేద్య,
- ప్రణమ్యానుజ్ఞాప్య, భగవత్పూజామారభేత || 38 ||
[ మన్త్రాసనం ]
- పాత్రేణ (ఉద్ధరిణ్యా) పూర్వస్థితాత్ అర్ఘ్యపాత్రాదర్ఘ్యజలమాదాయ, పాణిభ్యాం (ఘ్రాణ) ముఖసమముద్ధృత్య,
- ‘ భగవన్! ఇదం ప్రతిగృహ్ణీష్వ’ ఇతి చిన్తయన్ భగవన్ముఖే దర్శయిత్వా,
- భగవద్దక్షిణహస్తే కించిత్ప్రదాయార్ఘ్యం ప్రతిగ్రహపాత్రే ప్రక్షిపేత్ || 39 ||
- హస్తౌ ప్రక్షాల్య, పాదయో: పుష్పాణి సమర్ప్య,
- పాద్యపాత్రాత్పాద్యజలమాదాయ పాదయో: కించిత్ సమర్ప్య, మనసా పాదౌ ప్రక్షాలయన్, పాద్యం ప్రతిగ్రహపాత్రే నిక్షిపేత్ || 40 ||
- హస్తౌ ప్రక్షాల్య, వస్త్రేణ పాదౌ సంమృజ్య గన్ధపుష్పాణి దత్వా,
- ఆచమనీయపాత్రాదాచమనీయమాదాయ, భగవద్దక్షిణహస్తే కించిత్ సమర్ప్య, ‘భగవద్వదనే ఆచమనీయం సమర్పితమ్ ’ ఇతి మనసా భావయన్, శేషమాచమనీయం ప్రతిగ్రహపాత్రే ప్రక్షిపేత్ || 41 ||
- తత: గన్ధ పుష్ప ధూప దీప ఆచమన ముఖవాస తామ్బూలాది నివేదనం కృత్వా, ప్రణమ్య,
- ‘ఆత్మానమాత్మీయం చ సర్వం, భగవన్ ! నిత్యకింకరత్వాయ స్వీకురు’ ఇతి భగవతే నివేదయేత్ || 42 ||
( స్నానాసనం )
- తత: స్నానార్థమాసనమానీయ, గన్ధాదిభిరభ్యర్చ్య, భగవన్తం ప్రణమ్య అనుజ్ఞాప్య, పాదుకే ప్రదాయ,
- తత్రోపవిష్టే – మాల్యభూషణవస్త్రాణ్యపనీయ, విష్వక్సేనాయ దత్వా,
- స్నానశాటికాం ప్రదాయ,
- అర్ఘ్యపాద్యాచమనీయ పాదపీఠప్రదాన దన్తకాష్ఠ జిహ్వానిర్లేహనగణ్డూష-ముఖప్రక్షాలన ఆచమనాదర్శప్రదర్శన హస్తప్రక్షాలన ముఖవాస తామ్బూల తైలాభ్యఙ్గోద్వర్తన ఆమలకతోయ కఙ్క-తప్లోతదేహశోధన శాటికాప్రదాన హరిద్రాలేపన ప్రక్షాలన వస్త్రోత్తరీయ యజ్ఞోపవీతప్రదాన పాద్యాచమన పవిత్రప్రదాన గన్ధ పుష్ప ధూప దీపాచమన నృత్తగీత వాద్యాది సర్వమఙ్గల సంయుక్తాభిషేక నీరాజనాచమన దేహశోధన ప్లోతవస్త్రోత్తరీయ యజ్ఞోపవీతాచమన కూర్చప్రసారణ సహస్రధారాభిషేక -నీరాజనాచమన దేహశోధన ప్లోత-వస్త్రోత్తరీయ యజ్ఞోపవీతాచమనాని దద్యాత్ || 43 ||
( అల్న్కారాసనం )
- తతోऽలఙ్కారాసనమభ్యర్చ్య, ప్రణమ్యానుజ్ఞాప్య,
- పాదుకే ప్రదాయ, తత్రోపవిష్టే –
- పూర్వవత్ స్నానీయవర్జ్యంమర్ఘ్యపాద్యా ఆచమనీయశుద్ధోదకాని మన్త్రేణ కల్పయిత్వా,
- భగవతే అర్ఘ్యపాధ్యా ఆచమనీయాని దత్వా,
- గన్ధపుష్పపాదసమ్మర్దనవస్త్రోత్తరీయభూషణోపవీతార్ఘ్య – పాద్యాచమనీయాని దత్వా
- సమస్తపరివారాణాం స్నానవస్త్రాదిభూషణాన్తం దత్వా,
- గన్ధాదీన్ దేవానన్తరం సర్వపరివారాణాం ప్రత్యేకం ప్రదాయ,
- ధూపదీపాచమనాన్తం దద్యాత్ || 44 ||
- అథవా సర్వపరివారాణాం గన్ధాదీనేవ దద్యాత్ || 45 ||
- గన్ధ పుష్ప ప్రదానాలఙ్కార అఞ్జనోర్ధ్వపుణ్డ్రాదర్శ ధూప దీపాచమన ధ్వజ ఛత్ర చామర వాహన శఙ్ఖ చిహ్నకాహల- భేర్యాది సకలనృత్తగీతవాద్యాదిభిరభ్యర్చ్య,
- మూలమన్త్రేణ పుష్పం ప్రదాయ, ప్రత్యక్షరం పుష్పం ప్రదాయ
- ద్వాదశాక్షరేణ విష్ణుషడక్షరేణ విష్ణుగాయత్ర్యా పఞ్చోపనిషదై: పురుషసూక్తఋగ్భిః పుష్పం ప్రదాయ అన్యైశ్చ భగవన్మన్త్రైశ్శక్తష్టోత్పుష్పం ప్రదాయ,
- దేవ్యాదిదివ్యపారిషదాన్తం తత్తన్మన్త్రేణ పుష్పం దత్వా ప్రణమ్య,
- ప్రతిదిశం ప్రదక్షిణప్రణామపూర్వకం భగవతే పుష్పాఞ్జలిం దత్వా పురత: ప్రణమ్య,
- శ్రుతిసుఖై: స్తోత్రై: స్తుత్వా,
- స్వాత్మానం నిత్యకింకరతయా నివేద్య, తథైవ ధ్యాత్వా,
- యథాశక్తి మూలమన్త్రం జపిత్వా,
- సర్వభోగప్రపూరణీం మాత్రాం దత్వా,
- ముఖవాసతామ్బూలే ప్రదాయ, అర్ఘ్యం దత్వా,
( భోజ్యాసనం )
- భోజ్యాసనమభ్యర్చ్య, ప్రణమ్యానుజ్ఞాప్య పాదుకే ప్రదాయ,
- తత్రోపవిష్టే – పాద్యాచమనీయార్హణీయాని దత్వా,
- గుడం, మాక్షికం సర్పిర్దధి క్షీరం చేతి పాత్రే నిక్షిప్య
- శోషణాదిభిర్విశోధ్య, అర్ఘ్యజలేన సంప్రోక్ష్య, మధుపర్కమ్
- అవనతశిరాః హర్షోత్ఫుల్లనయనః హృష్టమనాః భూత్వా ప్రదాయ
- ఆచమనీయం దద్యాత్ || 46 ||
- యత్కించిద్ద్రవ్యం భగవతే దేయమ్ ; తత్సర్వం శోషణాదిభిర్విశోధ్యార్ఘ్యజలేన సంప్రోక్ష్య దద్యాత్ || 47 ||
- తతశ్చ గాం స్వర్ణరత్నాదికం చ యథాశక్తి దద్యాత్ || 48 ||
- తతస్సుసంస్కృతాన్నమాజ్యాఢ్యం దధిక్షీరమధూని చ ఫలమూలవ్యఞ్జనాని మోదకాంశ్చాన్యాని చ లోకే ప్రియతమాన్యాత్మనశ్చేష్టాని శాస్త్రావిరుద్ధాని సంభృత్య
- శోషణాది కృత్వా, అర్ఘ్యజలేన సంప్రోక్ష్య
- అస్త్రమన్త్రేణ రక్షాం కృత్వా, సురభిముద్రాం ప్రదర్శ్య
- అర్హాణపూర్వకం హవిర్నివేదయేత్ || 49 ||
- ‘ అతిప్రభూతమ్ అతిసమగ్రమతిప్రియతమమత్యన్తభక్తికృతమిదం స్వీకురు’ ఇతి ప్రణామపూర్వకమత్యన్త సాధ్వస వినయావనతో భూత్వా నివేదయేత్ || 50 ||
- తతశ్చానుపానతర్పణే ప్రదాయ
- హస్తప్రక్షాలనాచమన హస్తసమ్మార్జన చన్దన ముఖవాసతామ్బూలాదీని దత్వా
- ప్రణమ్య పునర్మన్త్రాసనం కూర్చేన మార్జయిత్వా,
- అభ్యర్చ్యానుజ్ఞాప్య పాదుకే ప్రదాయ
- తత్రోపవిష్టే – మాల్యాదికమపోహ్య విష్వక్సేనాయ దత్వా,
- పాద్యాచమన గన్ధ పుష్ప ధూప దీపాచమన అపూప ఫలాదీని దత్వా,
- ముఖవాస తాంబూల నృత్తగీత వాద్యాదిభిః అభ్యర్చ్య,
- ప్రదక్షిణీకృత్య దణ్డవత్ప్రణమ్య,
- పర్యఙ్కాసనమభ్యర్చ్యానుజ్ఞాప్య పాదుకే ప్రదాయ,
- తత్రోపవిష్టే – పాద్యాచమనే దత్వా
- మాల్యభూషణవస్త్రాణ్యపనీయ విష్వక్సేనాయ దత్వా
- సుఖశయనోచితం సుఖస్పర్శం చ వాసస్తదుచితాని భూషణాన్యుపవీతం చ ప్రదాయ
- ఆచమనీయం దత్వా
- గన్ధ పుష్ప ధూప దీపాచమన ముఖవాస తామ్బూలాదిభిరభ్యర్చ్య
- శ్రుతిసుఖై: స్తోత్రైరభిష్టూయ
- ‘ భగవానేవ స్వనియామ్య స్వరూపస్థితిప్రవృత్తి స్వశేషతైకరసేన అనేనాత్మనా స్వకీయైశ్చ దేహేన్ద్రియాన్త:కరణై: స్వకీయకల్యాణతమద్రవ్యమయానౌపచారిక సాంస్పర్శిక ఆభ్యవహారికాది సమస్తభోగాన్ అతిప్రభూతాన్ అతిసమగ్రాన్ అతిప్రియతమాన్ అత్యన్తభక్తికృతానఖిలపరి-జనపరిచ్ఛదాన్వితాయ స్వస్మై స్వప్రీతయే స్వయమేవ ప్రతిపాదితవాన్’ ఇత్యనుసంధాయ,
- భగవన్తమనుజ్ఞాప్య
- భగవన్నివేదిత- హవిశ్శేషాద్విష్వక్సేనాయ కించిదుద్ధృత్య నిధాయ
- అన్యత్సర్వం స్వాచార్యప్రముఖేభ్యో వైష్ణవేభ్యో ప్రదాయ
- భగవద్యాగావశిష్టైర్జలాదిభిర్ద్రవ్యైర్విష్వసేనమభ్యర్చ్య
- పూర్వోద్ధృతం హవిశ్చ దత్వా, తదర్చనం పరిసమాప్య,
- భగవన్తమష్టాఙ్గేన ప్రణమ్య శరణముపగచ్ఛేత్ || 51 |
‘మనోబుద్ధ్యభిమానేన సహ న్యస్య ధరాతలే ।
కూర్మవచ్చతుర: పాదాన్ శిరస్తత్రైవ పఞ్చమమ్ ||
ప్రదక్షిణసమేతేన త్వేవం రూపేణ సర్వదా ।
అష్టాఙ్గేన నమస్కృత్య హ్యుపవిశ్యాగ్రత: విభో:’ ||
ఇత్యుక్తోऽష్టాఙ్గప్రణామ: । శరణాగతిప్రకారశ్చ పూర్వోక్త: ||
తతోऽర్ఘ్యజలం ప్రదాయ, భగవన్తమనుజ్ఞాప్య, పూజాం సమాపయేత్ || 52 ||
|| ఇతి శ్రీభగవద్రామానుజాచార్య విరచిత: నిత్యగ్రన్థస్సమాప్త: ||
