శ్రీమద్వేదాన్తాచార్యవిరచితా
మీమాంసాపాదుకా
మీమాంసాపాదుకా ధర్మలక్షణాధికరణమ్
ధర్మశ్చోద్దిశ్యతేऽర్థాత్స్వయమిహ మునినా తద్విచారార్థసూత్రే లక్ష్మాదృష్టేరచిన్త్యభ్రమమిహ నుదతా చోదనాసూత్రమూచే । తత్ర త్వార్థం ప్రమాణం తత ఇహ న భవేద్వాక్యభేదప్రవృత్తిర్మానప్రాధాన్యపక్షాన్తరమపి కతిచిద్వైభవాదాశ్రయన్తి || ౭౮ ||
కఞ్చిత్పిత్రాదికల్పం ప్రథయతి పురుషం చోదనాద్యుక్తిరర్థాద్వాక్యాదేశ్చోదకత్వగ్రహణమనుచితం శాస్త్రసిద్ధోజ్ఝనం చ । త్యాజ్యోపాదేయవర్గత్యజనభజనవిధ్యున్ముఖాజ్ఞాభ్యనుజ్ఞాకిమ్మీరో వేదరాశిః కిమితి న విదతః శాసనం విశ్వగోప్తుః || ౭౯ ||
నిత్యత్వాదీశ్వరాజ్ఞా న భవతి నిగమః పౌరుషేయోऽన్యథా స్యాదిత్యేతత్క్షుద్రహృద్యం నియతనిజగిరా నిత్యమాజ్ఞాప్రవృత్తేః । తన్త్రన్యాయాదమన్త్రేష్వపి వివిధ(హి నిజ)భిదాం విశ్వకర్తా విధిత్సేదాచార్యత్వం చ వేదేష్వగణి భగవతః కర్తృతా చేతరేషు || ౮౦ ||
వేదార్థః కార్యరూపస్త్వితి జగతి మిథః కశ్చిదాచష్ట ధార్ష్ట్యాద్విధ్యుద్దేశాంశమాత్రే తదలమిహ యతో వక్ష్యతే సిద్ధభాగః । శక్తిం సంరుద్ధ్య శాబ్దీం శ్రుతిమునివచసోశ్ఛన్దవృత్తిం నిరుద్ధ్య వ్రీడానాఘ్రాతచిత్తో వితథమితి వదన్వైదికైరుజ్ఝనీయః || ౮౧ ||
యత్కార్యం తద్ధి సర్వం నిగమవిషయ ఇత్యేతదవ్యాప్తిదుఃస్థం యో వేదార్థస్సకార్యాత్మక ఇతి చ తథా తత్రతత్రాతిచారాత్ । ఉద్దేశ్యాదేర్విభాగే బహురిహ విహతిర్దర్శితా వాక్యవిద్భిః కించాస్మిన్నర్థశబ్దత్యజనభజనయోః స్యాదయుక్తిర్విచిత్రా || ౮౨ ||
నిష్కృష్టం చోదనార్థం యది నియమయతి స్పష్టమేతన్న పాఠ్యం తస్మాద్ధర్మస్వరూపప్రభృతికథనతస్సార్థకం సూత్రమేతత్ । ప్రామాణ్యం కార్యశేషం ప్రథయతి యది తత్ప్రాపితార్థం పరస్తాదప్రామాణ్యం తు సిద్ధే వదతి యది తదప్యుత్తరత్రోపరోధ్యమ్ || ౮౩ ||
వ్యాకుర్వన్తి క్రియాప్రేరకమిహ వచనం చోదనాయుద్యుక్తివేద్యం తస్యానామ్నాయసామ్యాన్నియతమిదమతివ్యాపి ధర్మస్య లక్ష్మ । మైవం వేదత్వయోగే సతి ఖలు పురుషప్రేరకం వాక్యమేతద్వేదోక్తార్థే తు ధర్మే కథయ కథమతివ్యాప్తిరవ్యాపనం వా || ౮౪ ||
యశ్చాహింసాదిధర్మశ్శ్రుతిభిరభిహితస్సోऽపి తాభిః ప్రతీతస్స్యాద్ధర్మో బాహ్యతన్త్రైస్తదవగతిరవస్థాప్యతే నిష్ఫలేతి । స్వాధ్యాయాధీతిసిద్ధగ్రహణఫలధియా ధర్మసిద్ధిర్నియామ్యా తస్మాద్బౌద్ధాగమాద్యైరిహ తదవగతిర్గోపనిర్మన్థ్యవత్స్యాత్ || ౮౫ ||
ధర్మోऽధర్మశ్చ లక్ష్యౌ సముపనిపతతశ్చోదనాలక్షణోక్త్యా తత్రాధర్మాద్విభాగం ప్రకటయితుమసావర్థశబ్దః ప్రయుక్తః । అర్థ్యత్వాదార్యభావాదభిమతఫలనిష్పాదకత్వాచ్చ తస్మిన్నర్థత్వం భాతి కేచిద్విదురభిచరణాక్షేపకం త్వర్థశబ్దమ్ || ౮౬ ||
న భ్రాతృవ్యస్య హింసా మరణమభిమతం మారణం శ్యేనపూర్వం తచ్చాభీష్టాభ్యుపాయశ్శ్రుతివిహిత ఇతి క్వార్థశబ్దోऽత్ర సార్థః । సత్యం హింసా పశూనాం సుహితతమమతస్సా చికిత్సోపమా స్యాన్నైవం శత్రోరతస్తద్ధనననిరసనే సార్థకో హ్యర్థశబ్దః || ౮౭ ||
|| ఇతి ధర్మలక్షణాధికరణమ్ ||
