ಶ್ರೀಮದ್ವೇದಾನ್ತಾಚಾರ್ಯವಿರಚಿತಾ
ಮೀಮಾಂಸಾಪಾದುಕಾ
ಮೀಮಾಂಸಾಪಾದುಕಾ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಾಧಿಕರಣಮ್
ಧರ್ಮಶ್ಚೋದ್ದಿಶ್ಯತೇಽರ್ಥಾತ್ಸ್ವಯಮಿಹ ಮುನಿನಾ ತದ್ವಿಚಾರಾರ್ಥಸೂತ್ರೇ ಲಕ್ಷ್ಮಾದೃಷ್ಟೇರಚಿನ್ತ್ಯಭ್ರಮಮಿಹ ನುದತಾ ಚೋದನಾಸೂತ್ರಮೂಚೇ । ತತ್ರ ತ್ವಾರ್ಥಂ ಪ್ರಮಾಣಂ ತತ ಇಹ ನ ಭವೇದ್ವಾಕ್ಯಭೇದಪ್ರವೃತ್ತಿರ್ಮಾನಪ್ರಾಧಾನ್ಯಪಕ್ಷಾನ್ತರಮಪಿ ಕತಿಚಿದ್ವೈಭವಾದಾಶ್ರಯನ್ತಿ || ೭೮ ||
ಕಞ್ಚಿತ್ಪಿತ್ರಾದಿಕಲ್ಪಂ ಪ್ರಥಯತಿ ಪುರುಷಂ ಚೋದನಾದ್ಯುಕ್ತಿರರ್ಥಾದ್ವಾಕ್ಯಾದೇಶ್ಚೋದಕತ್ವಗ್ರಹಣಮನುಚಿತಂ ಶಾಸ್ತ್ರಸಿದ್ಧೋಜ್ಝನಂ ಚ । ತ್ಯಾಜ್ಯೋಪಾದೇಯವರ್ಗತ್ಯಜನಭಜನವಿಧ್ಯುನ್ಮುಖಾಜ್ಞಾಭ್ಯನುಜ್ಞಾಕಿಮ್ಮೀರೋ ವೇದರಾಶಿಃ ಕಿಮಿತಿ ನ ವಿದತಃ ಶಾಸನಂ ವಿಶ್ವಗೋಪ್ತುಃ || ೭೯ ||
ನಿತ್ಯತ್ವಾದೀಶ್ವರಾಜ್ಞಾ ನ ಭವತಿ ನಿಗಮಃ ಪೌರುಷೇಯೋಽನ್ಯಥಾ ಸ್ಯಾದಿತ್ಯೇತತ್ಕ್ಷುದ್ರಹೃದ್ಯಂ ನಿಯತನಿಜಗಿರಾ ನಿತ್ಯಮಾಜ್ಞಾಪ್ರವೃತ್ತೇಃ । ತನ್ತ್ರನ್ಯಾಯಾದಮನ್ತ್ರೇಷ್ವಪಿ ವಿವಿಧ(ಹಿ ನಿಜ)ಭಿದಾಂ ವಿಶ್ವಕರ್ತಾ ವಿಧಿತ್ಸೇದಾಚಾರ್ಯತ್ವಂ ಚ ವೇದೇಷ್ವಗಣಿ ಭಗವತಃ ಕರ್ತೃತಾ ಚೇತರೇಷು || ೮೦ ||
ವೇದಾರ್ಥಃ ಕಾರ್ಯರೂಪಸ್ತ್ವಿತಿ ಜಗತಿ ಮಿಥಃ ಕಶ್ಚಿದಾಚಷ್ಟ ಧಾರ್ಷ್ಟ್ಯಾದ್ವಿಧ್ಯುದ್ದೇಶಾಂಶಮಾತ್ರೇ ತದಲಮಿಹ ಯತೋ ವಕ್ಷ್ಯತೇ ಸಿದ್ಧಭಾಗಃ । ಶಕ್ತಿಂ ಸಂರುದ್ಧ್ಯ ಶಾಬ್ದೀಂ ಶ್ರುತಿಮುನಿವಚಸೋಶ್ಛನ್ದವೃತ್ತಿಂ ನಿರುದ್ಧ್ಯ ವ್ರೀಡಾನಾಘ್ರಾತಚಿತ್ತೋ ವಿತಥಮಿತಿ ವದನ್ವೈದಿಕೈರುಜ್ಝನೀಯಃ || ೮೧ ||
ಯತ್ಕಾರ್ಯಂ ತದ್ಧಿ ಸರ್ವಂ ನಿಗಮವಿಷಯ ಇತ್ಯೇತದವ್ಯಾಪ್ತಿದುಃಸ್ಥಂ ಯೋ ವೇದಾರ್ಥಸ್ಸಕಾರ್ಯಾತ್ಮಕ ಇತಿ ಚ ತಥಾ ತತ್ರತತ್ರಾತಿಚಾರಾತ್ । ಉದ್ದೇಶ್ಯಾದೇರ್ವಿಭಾಗೇ ಬಹುರಿಹ ವಿಹತಿರ್ದರ್ಶಿತಾ ವಾಕ್ಯವಿದ್ಭಿಃ ಕಿಂಚಾಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥಶಬ್ದತ್ಯಜನಭಜನಯೋಃ ಸ್ಯಾದಯುಕ್ತಿರ್ವಿಚಿತ್ರಾ || ೮೨ ||
ನಿಷ್ಕೃಷ್ಟಂ ಚೋದನಾರ್ಥಂ ಯದಿ ನಿಯಮಯತಿ ಸ್ಪಷ್ಟಮೇತನ್ನ ಪಾಠ್ಯಂ ತಸ್ಮಾದ್ಧರ್ಮಸ್ವರೂಪಪ್ರಭೃತಿಕಥನತಸ್ಸಾರ್ಥಕಂ ಸೂತ್ರಮೇತತ್ । ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಕಾರ್ಯಶೇಷಂ ಪ್ರಥಯತಿ ಯದಿ ತತ್ಪ್ರಾಪಿತಾರ್ಥಂ ಪರಸ್ತಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ತು ಸಿದ್ಧೇ ವದತಿ ಯದಿ ತದಪ್ಯುತ್ತರತ್ರೋಪರೋಧ್ಯಮ್ || ೮೩ ||
ವ್ಯಾಕುರ್ವನ್ತಿ ಕ್ರಿಯಾಪ್ರೇರಕಮಿಹ ವಚನಂ ಚೋದನಾಯುದ್ಯುಕ್ತಿವೇದ್ಯಂ ತಸ್ಯಾನಾಮ್ನಾಯಸಾಮ್ಯಾನ್ನಿಯತಮಿದಮತಿವ್ಯಾಪಿ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮ । ಮೈವಂ ವೇದತ್ವಯೋಗೇ ಸತಿ ಖಲು ಪುರುಷಪ್ರೇರಕಂ ವಾಕ್ಯಮೇತದ್ವೇದೋಕ್ತಾರ್ಥೇ ತು ಧರ್ಮೇ ಕಥಯ ಕಥಮತಿವ್ಯಾಪ್ತಿರವ್ಯಾಪನಂ ವಾ || ೮೪ ||
ಯಶ್ಚಾಹಿಂಸಾದಿಧರ್ಮಶ್ಶ್ರುತಿಭಿರಭಿಹಿತಸ್ಸೋಽಪಿ ತಾಭಿಃ ಪ್ರತೀತಸ್ಸ್ಯಾದ್ಧರ್ಮೋ ಬಾಹ್ಯತನ್ತ್ರೈಸ್ತದವಗತಿರವಸ್ಥಾಪ್ಯತೇ ನಿಷ್ಫಲೇತಿ । ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಾಧೀತಿಸಿದ್ಧಗ್ರಹಣಫಲಧಿಯಾ ಧರ್ಮಸಿದ್ಧಿರ್ನಿಯಾಮ್ಯಾ ತಸ್ಮಾದ್ಬೌದ್ಧಾಗಮಾದ್ಯೈರಿಹ ತದವಗತಿರ್ಗೋಪನಿರ್ಮನ್ಥ್ಯವತ್ಸ್ಯಾತ್ || ೮೫ ||
ಧರ್ಮೋಽಧರ್ಮಶ್ಚ ಲಕ್ಷ್ಯೌ ಸಮುಪನಿಪತತಶ್ಚೋದನಾಲಕ್ಷಣೋಕ್ತ್ಯಾ ತತ್ರಾಧರ್ಮಾದ್ವಿಭಾಗಂ ಪ್ರಕಟಯಿತುಮಸಾವರ್ಥಶಬ್ದಃ ಪ್ರಯುಕ್ತಃ । ಅರ್ಥ್ಯತ್ವಾದಾರ್ಯಭಾವಾದಭಿಮತಫಲನಿಷ್ಪಾದಕತ್ವಾಚ್ಚ ತಸ್ಮಿನ್ನರ್ಥತ್ವಂ ಭಾತಿ ಕೇಚಿದ್ವಿದುರಭಿಚರಣಾಕ್ಷೇಪಕಂ ತ್ವರ್ಥಶಬ್ದಮ್ || ೮೬ ||
ನ ಭ್ರಾತೃವ್ಯಸ್ಯ ಹಿಂಸಾ ಮರಣಮಭಿಮತಂ ಮಾರಣಂ ಶ್ಯೇನಪೂರ್ವಂ ತಚ್ಚಾಭೀಷ್ಟಾಭ್ಯುಪಾಯಶ್ಶ್ರುತಿವಿಹಿತ ಇತಿ ಕ್ವಾರ್ಥಶಬ್ದೋಽತ್ರ ಸಾರ್ಥಃ । ಸತ್ಯಂ ಹಿಂಸಾ ಪಶೂನಾಂ ಸುಹಿತತಮಮತಸ್ಸಾ ಚಿಕಿತ್ಸೋಪಮಾ ಸ್ಯಾನ್ನೈವಂ ಶತ್ರೋರತಸ್ತದ್ಧನನನಿರಸನೇ ಸಾರ್ಥಕೋ ಹ್ಯರ್ಥಶಬ್ದಃ || ೮೭ ||
|| ಇತಿ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಾಧಿಕರಣಮ್ ||
