பகவத்ராமாநுஜவிரசிதம்

ஶ்ரீமத்கீதாபாஷ்யம்

த்வாதஶோத்யாய:

பக்தியோகநிஷ்டாநாம் ப்ராப்யபூதஸ்ய பரஸ்ய ப்ரஹ்மணோ பகவதோ நாராயணஸ்ய நிரங்குஶைஶ்வரர்யம் ஸாக்ஷாத்கர்துகாமாயார்ஜுநாய அநவதிகாதிஶயகாருண்யாஉதார்யஸௌஶீல்யாதிகுணஸாகரேண ஸத்யஸம்கல்பேந பகவதா ஸ்வைஶ்வர்யம் யதாவதவஸ்திதம் தர்ஶிதம் உக்தம் ச தத்த்வதோ பகவஜ்ஜ்ஞாநதர்ஶநப்ராப்தீநாமைகாந்திக-ஆத்யந்திக-பகவத்பக்த்யேகலப்யத்வம் । அநநதரமாத்மப்ராப்திஸாதநபூதாதத்மோபாஸநாத்பக்திரூபஸ்ய பகவதுபாஸநஸ்ய ஸ்வஸாத்யநிஷ்பாதநே ஶைக்ர்யாத்ஸுஸுகோபாதாநத்வாச்ச ஶ்ரைஷ்ட்யம், பகவதுபாஸநோபாயஶ்ச, ததஶக்தஸ்யாக்ஷரநிஷ்டதா, ததபேக்ஷிதாஶ்சோச்யந்தே । பகவதுபாஸநஸ்ய ப்ராப்யபூதோபாஸ்யஶ்ரைஷ்ட்யாச்ஶ்ரைஷ்ட்யம் து, யோகிநாமபி ஸர்வேஷாம் மத்கதேநாந்தராத்மநா । ஶ்ரத்தாவாந் பஜதே யோ மாம் ஸ மே யுக்ததமோ மத: (௬.௪௭) ।। இத்யத்ரோக்தம்  ।

ஏவம் ஸததயுக்தா யே பக்தாஸ்த்வாம் பர்யுபாஸதே  ।

யே சாப்யக்ஷரமவ்யக்தம் தேஷாம் கே யோகவித்தமா:    ।। ௧ ।।

ஏவம்  மத்கர்மக்ருத் (௧௧.௫௫) இத்யாதிநோக்தேந ப்ரகாரேண, ஸததயுக்தா: பகவந்தம் த்வாமேவ பரம் ப்ராப்யம் மந்வாநா: யே பக்தா:, த்வாம் ஸகலவிபூதியுக்தமநவதிகாதிஶயஸௌந்தர்யஸௌஶீல்யஸார்வஜ்ஞ்ய-ஸத்யஸம்கல்பத்வாதி அநந்தகுணஸாகரம் பரிபூர்ணமுபாஸதே, யே சாப்யக்ஷரம் ப்ரத்யகாத்மஸ்வரூபம் ததேவ ச அவ்யக்தம் சக்ஷுராதிகரணாநபிவ்யக்தஸ்வரூபமுபாஸதே தேஷாமுபயேஷாம் கே யோகவித்தமா:  கே ஸ்வஸாத்யம் ப்ரதி ஶீக்ரகாமிந இத்யர்த:, பவாமி ந சிராத்பார்த (௭) இதி உத்தரத்ர யோகவித்தமத்வம் ஶைக்ர்யவிஷயமிதி ஹி வ்யஞ்ஜயிஷ்யதே।।௧।।

ஶ்ரீபகவாநுவாச –

மய்யாவேஶ்ய மநோ யே மாம் நித்யயுக்தா உபாஸதே  ।

ஶ்ரத்தயா பரயோபேதாஸ்தே மே யுக்ததமா: மதா:  ।। ௨ ।।

அத்யர்தமத்ப்ரியத்வேந மநோ மய்யாவேஶ்ய ஶ்ரத்தயா பரயோபேதா: நித்யயுக்தா: நித்யயோகம் காங்க்ஷமாணா: யே மாமுபாஸதே  ப்ராப்யவிஷயம் மநோ மய்யாவேஶ்ய யே மாமுபாஸத இத்யர்த:  தே யுக்ததமா:  மாம் ஸுகேநாசிராத் ப்ராப்நுவந்தீத்யர்த: ।। ௨ ।।

யே த்வக்ஷரமநிர்தேஶ்யமவ்யக்தம் பர்யுபாஸதே  ।

ஸர்வத்ரகமசிந்த்யம் ச கூடஸ்தமசலம் த்ருவம்            ।। ௩ ।।

ஸந்நியம்யேந்த்ரியக்ராமம் ஸர்வத்ர ஸமபுத்தய:  ।

தே ப்ராப்நுவந்தி மாமேவ ஸர்வபூதஹிதே ரதா:           ।। ௪ ।।

க்லேஶோऽதிகதரஸ்தேஷாமவ்யக்தாஸக்தசேதஸாம்  ।

அவ்யக்தா ஹி கதிர்து:கம் தேஹவத்பிரவாப்யதே    ।। ௫ ।।

யே து அக்ஷரம் ப்ரத்யகாத்மஸ்வரூபம், அநிர்தேஶ்யம் தேஹாதந்யதயா தேவாதிஶப்தாநிர்தேஶ்யம் தத ஏவ சக்ஷுராதிகரணாநபிவ்யக்தம், ஸர்வத்ரகமசிந்த்யம் ச  ஸர்வத்ர தேவாதிதேஹேஷு வர்தமாநமபி தத்விஸஜாதீயதயா தேந தேந ரூபேண சிந்தயிதுமநர்ஹாம், தத ஏவ கூடஸ்தம் ஸர்வஸாதாரணம்  தத்தத்தேவாத்யஸாதாரணாகாராஸம்பத்தம் இத்யர்த:  அபரிணாமித்வேந ஸ்வாஸாதாரணாகாராந்ந சலதி ந ச்யவத இத்யசலம், தத ஏவ த்ருவம், நித்யம்। ஸந்நியாம்யேந்த்ரியக்ராமம் சக்ஷுராதிகமிந்த்ரியக்ராமம் ஸர்வம் ஸ்வவ்யாபாரேப்யஸ்ஸம்யங்நியம்ய, ஸர்வத்ர ஸமபுத்தய: ஸர்வத்ர தேவாதிவிஷமாகாரேஷு தேஹேஷ்வவஸ்திதேஷ்வாத்மஸு ஜ்ஞாநைகாகாரதயா ஸமபுத்தய:, தத ஏவ ஸர்வபூதஹிதே ரதா: ஸர்வபூதாஹிதரஹிதத்வாந்நிவ்ருத்தா: । ஸர்வபூதாஹிதரஹிதத்வம் ஹ்யாத்மநோ தேவாதிவிஷமாகாராபிமாந-நிமித்தம் । ய ஏவமக்ஷரமுபாஸதே, தேऽபி மாம் ப்ராப்நுவந்த்யேவ  மத்ஸமாநாகாரமஸம்ஸாரிணமாத்மாநம் ப்ராப்நுவந்த்யேவேத்யர்த: । மம ஸாதர்ம்யமாகதா: (௧௪.௨) இதி ஹி வக்ஷ்யதே । ஶ்ரூயதே ச, நிரஞ்ஜந: பரமம் ஸாம்யமுபைதி (மு.௧.௧.௫) இதி । ததா அக்ஷரஶப்தநிர்திஷ்டாத் கூடஸ்தாதந்யத்வம் பரஸ்ய ப்ரஹ்மணோ வக்ஷ்யதே,      கூடஸ்தோऽக்ஷர உச்யதே । உத்தம: புருஷஸ்த்வந்ய: (௧௫.௧௬) இதி । அத பரா யயா ததக்ஷரமதிக்கம்யதே (மு.௧.௧.௫) இத்யக்ஷரவித்யாயாம் து அக்ஷரஶப்தநிர்திஷ்டம் பரமேவ ப்ரஹ்ம, பூதயோநித்வாதே: ।தேஷாமவ்யக்தாஸக்தசேதஸாம் க்லேஶஸ்த்வதிகதர: । அவ்யக்தா ஹி கதி: அவ்யக்தவிஷயா மநோவ்ருத்தி: தேஹவத்பி: தேஹாத்மாபிமாநயுக்தை: து:கேநாவாப்யதே । தேஹவந்தோ ஹி தேஹமேவ ஆத்மாநம் மந்யந்தே ।। ௩-௪-௫ ।।

பகவந்தமுபாஸீநாநாம் யுக்ததமத்வம் ஸுவ்யக்தமாஹ –

யே து ஸர்வாணி கர்மாணி மயி ஸம்ந்யஸ்ய மத்பரா:  ।

அநந்யேநைவ யோகேந மாம் த்யாயந்த உபாஸதே     ।। ௬ ।।

தேஷாமஹம் ஸமுத்தர்தா ம்ருத்யுஸம்ஸாரஸாகராத் ।

பவாமி ந சிராத்பார்த மய்யாவேஶிதசேதஸாம்  ।। ௭ ।।

யே து லௌகிகாநி தேஹயாத்ராஶேஷபூதாநி, தேஹதாரணார்தாநி ச அஶநாதீநி கர்மாணி, வைதிகாநி ச யகதாநஹோமதப:ப்ரப்ருதீநி ஸர்வாணி ஸகாரணாநி ஸோத்தேஶ்யாநி அத்யாத்மசேதஸா மயி ஸம்ந்யஸ்ய, மத்பரா: மதேகப்ராப்யா:, அநந்யேநைவ யோகேந அநந்யப்ரயோஜநேந யோகேந மாம் த்யாயந்த உபாஸதே த்யாநார்சநப்ரணாம-ஸ்துதிகீர்தநாதீநி ஸ்வயமேவாத்யர்தப்ரியாணி ப்ராப்யஸமாநி குர்வந்தோ மாமுபாஸத இத்யர்த: । தேஷாம் மத்ப்ராப்திவிரோதிதயா ம்ருத்யுபூதாத்ஸம்ஸாராக்யாத்ஸாகராதஹமசிரேணைவ காலேந ஸமுத்தர்தா பவாமி ।। ௬ – ௭ ।।

மய்யேவ மந ஆதத்ஸ்வ மயி புத்திம் நிவேஶய  ।

நிவஸிஷ்யஸி மய்யேவ அத ஊர்த்வம் ந ஸம்ஶய:  ।। ௮ ।।

அதோऽதிஶயிதபுருஷார்தத்வாத்ஸுலபத்வாதசிரலப்யத்வாச்ச மய்யேவ மந ஆதத்ஸ்வ மயி மநஸ்ஸமா-தாநம் குரு । மயி புத்திம் நிவேஶய அஹமேவ பரமப்ராப்ய இத்யத்யவஸாயம் குரு । அத ஊர்த்வம் மய்யேவ நிவஸி-ஷ்யஸி। அஹமேவ பரமப்ராப்ய இத்யத்யவஸாயபூர்வகமநோநிவேஶநாநந்தரமேவ மயி நிவஸிஷ்யஸீத்யர்த: ।।௮।।

அத சித்தம் ஸமாதாதும் ந ஶக்நோஷி மயி ஸ்திரம்  ।

அப்யாஸயோகேந ததோ மாமிச்சாப்தும் தநஞ்ஜய  ।। ௯ ।।

அத ஸஹஸைவ மயி ஸ்திரம் சித்தம் ஸமாதாதும் ந ஶக்நோஷி, ததோऽப்யாஸயோகேந மாமாப்துமிச்ச ஸ்வாபாவிகாநவதிகாதிஶயஸௌந்தர்யஸௌஶீல்யஸௌஹார்தவாத்ஸல்யகாருண்யமாதுர்யகாம்பீர்யௌதார்யஶௌர்யவீர்ய-பராக்ரமஸார்வஜ்ஞ்யஸத்யகாமத்வஸத்யஸம்கல்பத்வஸர்வேஶ்வரத்வஸகலகாரணத்வாத்யஸம்க்யேயகுணஸாகரே நிகில-ஹேயப்ரத்யநீகே மயி நிரதிஶயப்ரேமகர்பஸ்ம்ருத்யப்யாஸயோகேந ஸ்திரம் சித்தஸமாதாநம் லப்த்வா மாம் ப்ராப்துமிச்ச।।௯।।

அப்யாஸேऽப்யஸமர்தோऽஸி மத்கர்மபரமோ பவ  ।

மதர்தமபி கர்மாணி குர்வந் ஸித்திமவாப்ஸ்யஸி  ।। ௧௦ ।।

அதைவம்விதஸ்ம்ருத்யப்யாஸேऽப்யஸமர்தோऽஸி, மத்கர்மபரமோ பவ । மதீயாநி கர்மாண்யாலயநிர்மாணோத்யோநகரணப்ரதீபாரோபணமார்ஜநாப்யுக்ஷணோபலேபநபுஷ்பாஹரணபூஜாப்ரவர்தநநாம-ஸம்கீர்தநப்ரதக்ஷிணஸ்துதிநமஸ்காராதீநி தாநி அத்யர்தப்ரியத்வேநாசர । அத்யர்தப்ரியத்வேந மதர்தம் கர்மாணி குர்வந்நபி அசிராதப்யாஸயோகபூர்விகாம் மயி ஸ்திராம் சித்தஸ்திதிம் லப்த்வா மத்ப்ராப்திரூபாம் ஸித்திமவாப்ஸ்யஸி ।। ௧௦ ।।

அதைததப்யஶக்தோऽஸி கர்தும் மத்யோகமாஶ்ரித:  ।

ஸர்வகர்மபலத்யாகம் தத: குரு யதாத்மவாந்     ।। ௧௧ ।।

அத மத்யோகமாஶ்ரித்யைததபி கர்தும் ந ஶக்நோஷி  மத்குணாநுஸந்தாநக்ருதமதேகப்ரியத்வாகாரம் பக்தியோகமாஶ்ரித்ய பக்தியோகாங்குரரூபமேதந்மத்கர்மாபி கர்தும் ந ஶக்நோஷி, ததோऽக்ஷரயோகமாத்மஸ்வபாவாநுஸந்தாநரூபம் பரபக்திஜநநம் பூர்வஷட்கோதிதமாஶ்ரித்ய ததுபாயதயா ஸர்வகர்மபலத்யாகம் குரு । மத்ப்ரியத்வேந மதேகப்ராப்யதாபுத்திர்ஹி ப்ரக்ஷீணாஶேஷபாபஸ்யைவ ஜாயதே । யதாத்மவாந் யதமநஸ்க: । ததோऽநபிஸம்ஹிதபலேந மதாராதநரூபேணாநுஷ்டிதேந கர்மணா ஸித்தேநாத்மத்யாநேந நிவ்ருத்தாவித்யாதிஸர்வதிரோதாநே மச்சேஷதைகஸ்வரூபே ப்ரத்யகாத்மநி ஸாக்ஷாத்க்ருதே ஸதி மயி பரா பக்தி: ஸ்வயமேவோத்பத்யதே । ததா ச வக்ஷ்யதே, ஸ்வகர்மணா தமப்யர்ச்ய ஸித்திம் விந்ததி மாநவ: (௧௮.௪௬) இத்யாரப்ய, விமுச்ய நிர்மமஶ்ஶாந்தோ ப்ரஹ்மபூயாய கலபதே । ப்ரஹ்மபூத: ப்ரஸந்நாத்மா ந ஶோசதி ந காங்க்ஷதி । ஸம: ஸர்வேஷு பூதேஷு மத்பக்திம் லபதே பராம் (௫௪) இதி ।।௧௧ ।।

ஶ்ரேயோ ஹி ஜ்ஞாநமப்யாஸாஜ்ஜ்ஞாநாத்த்யாநம் விஶிஷ்யதே  ।

த்யாநாத்கர்மபலத்யாக: த்யாகாச்சாந்திரநந்தரம்  ।। ௧௨ ।।

அத்யர்தப்ரீதிவிரஹிதாத்கர்கஶரூபாத்ஸ்ம்ருத்யப்யாஸாதக்ஷரயாதாத்ம்யாநுஸந்தாநபூர்வகம் ததாபரோக்ஷ்ய-ஜ்ஞாநமேவ ஆத்மஹிதத்வேந விஶிஷ்யதே । ஆத்மாபரோக்ஷ்யஜ்ஞாநாதப்யநிஷ்பந்நரூபாத்ததுபாயபூதாத்ம-த்யாநமேவாத்மஹிதத்வே விஶிஷ்யதே। தத்த்யாநாதப்யநிஷ்பந்நரூபாத்ததுபாயபூதம் பலத்யாகேநாநுஷ்டிதம் கர்மைவ விஶிஷ்யதே । அநபிஸம்ஹித-பலாதநுஷ்டிதாத்கர்மணோऽநந்தரமேவ நிரஸ்தபாபதயா மநஸஶ்ஶாந்திர்பவிஷ்யதி ஶாந்தே மநஸி ஆத்மத்யாநம் ஸம்பத்ஸ்யதே த்யாநாச்ச ததாபரோக்ஷ்யம் ததாபரோக்ஷ்யாத்பரா பக்தி:  இதி பக்தியோகாப்யாஸாஶக்தஸ்யாத்மநிஷ்டைவ ஶ்ரேயஸீ । ஆத்மநிஷ்டஸ்யாபி அஶாந்தமநஸோ நிஷ்டாப்ராப்தயே அந்தர்கதாத்மஜ்ஞாநாநபிஸம்ஹிதபலகர்மநிஷ்டைவ ஶ்ரேயஸீத்யர்த: ।। ௧௨ ।।

அநபிஸம்ஹிதபலகர்மநிஷ்டஸ்யோபாதேயாந் குணாநாஹ –

அத்வேஷ்டா ஸர்வபூதாநாம் மைத்ர: கருண ஏவ ச  ।

நிர்மமோ நிரஹங்கார: ஸமது:கஸுக: க்ஷமீ     ।। ௧௩ ।।

ஸந்துஷ்டஸ்ஸததம் யோகீ யதாத்மா த்ருடநிஶ்சய:  ।

மய்யர்பிதமநோபுத்திர்யோ மத்பக்த: ஸ மே ப்ரிய:  ।। ௧௪ ।।

அத்வேஷ்டா ஸர்வபூதாநாம்  (௧௩) வித்விஷதாமபகுர்வதாமபி ஸர்வேஷாம் பூதாநாமத்வேஷ்டா  மதபராதாநுகுணமீஶ்வர-ப்ரேரிதாந்யேதாநி பூதாநி த்விஷந்த்யபகுர்வந்தி சேத்யநுஸந்ததாந: தேஷு த்விஷத்ஸு அப்குர்வத்ஸு ச ஸர்வபூதேஷு மைத்ரீம் மதிம் குர்வந்மைத்ர:, தேஷ்வேவ து:கிதேஷு கருணாம் குர்வந் கருண:, நிர்மம: தேஹேந்த்ரியேஷு தத்ஸம்பந்திஷு ச நிர்மம:, நிரஹங்கார: தேஹாத்மாபிமாநரஹித:, தத ஏவ ஸமது:கஸுக: ஸுகது:காகமயோ: ஸாங்கல்பிகயோ: ஹர்ஷோத்வேகரஹித:, க்ஷமீ ஸ்பர்ஶப்ரபவயோரவர்ஜநீயயோரபி தயோர்விகாரரஹித:, ஸம்துஷ்ட: யத்ருச்சோபநதேந யேந கேநாபி தேஹதாரணத்ரவ்யேண ஸம்துஷ்ட:, ஸததம் யோகீ ஸததம் ப்ரக்ருதிவியுக்தாத்மாநுஸந்தாந-பர:, யதாத்மா நியமிதமநோவ்ருத்தி:, த்ருடநிஶ்சய: அத்யாத்மஶாஸ்த்ரோதிதேஷ்வர்தேஷு த்ருடநிஶ்சய:, மய்யர்பிதமநோபுத்தி: பகவாந் வாஸேதேவ ஏவாநபிஸம்ஹிதபலேநாநுஷ்டிதேந கர்மணா ஆராத்யதே, ஆராதிதஶ்ச மம ஆத்மாபரோக்ஷ்யம் ஸாதயிஷ்யதீதி மய்யர்பிதமநோபுத்தி:, ய ஏவம்பூதோ மத்பக்த:  ஏவம் கர்மயோகேந்ா மாம் பஜமாநோ ய:, ஸ மே ப்ரிய: ।। ௧௩ – ௧௪।।

யஸ்மாந்நோத்விஜதே லோகோ லோகாந்நோத்விஜதே ச ய:  ।

ஹர்ஷாமர்ஷபயோத்வேகைர்முக்தோ ய: ஸ ச மே ப்ரிய:  ।। ௧௫ ।।

யஸ்மாத்கர்மநிஷ்டாத்புருஷாந்நிமித்தபூதால்லோகோ நோத்விஜதே  யோ லோகோத்வேககரம் கர்ம கிஞ்சிதபி ந கரோதீத்யர்த: । லோகாச்ச நிமித்தபூதாத்யோ நோத்விஜதே  யமுத்திஶ்ய ஸர்வலோகோ நோத்வேககரம் கர்ம கரோதி ஸர்வாவிரோதித்வநிஶ்சயாத் । அத ஏவ கஞ்சந ப்ரதி ஹர்ஷேண, கஞ்சந ப்ரதி அமர்ஷேண, கஞ்சந ப்ரதி பயேந, கஞ்சந ப்ரதி உத்வேகேந முக்த: ஏவம்பூதோ ய:, ஸோऽபி மம ப்ரிய: ।। ௧௫ ।।

அநபேக்ஷ: ஶுசிர்தக்ஷ உதாஸீநோ கதவ்யத:  ।

ஸர்வாரம்பபரித்யாகீ யோ மத்பக்த: ஸ மே ப்ரிய:  ।। ௧௬ ।।

அநபேக்ஷ: ஆத்மவ்யதிரிக்தே க்ருத்ஸ்நே வஸ்துந்யநபேக்ஷ:, ஶுசி: ஶாஸ்த்ரவிஹிதத்ரவ்யவர்திதகாய:, தக்ஷ:  ஶாஸ்த்ரீயக்ரியோபாதாநஸமர்த:, அந்யத்ரோதாஸீந:, கநவ்யத: ஶாஸ்த்ரீயக்ரியாநிர்வ்ருத்தௌ அவர்ஜநீயஶீதோஷ்ணபுருஷ-ஸ்பர்ஶாதிது:கேஷு வ்யதாரஹித:, ஸர்வாரம்பபரித்யாகீ ஶாஸ்த்ரீயவ்யதிரிக்த-ஸர்வகர்மாரம்பபரித்யாகீ, ய ஏவம்பூதோ மத்பக்த:, ஸ மே ப்ரிய: ।।௧௬।।

யோ ந ஹ்ருஷ்யதி ந த்வேஷ்டி ந ஶோசதி ந காங்க்ஷதி ।

ஶுபாஶுபபரித்யாகீ பக்திமாந் ய: ஸ மே ப்ரிய:      ।।௧௭ ।।

யோ ந ஹ்ருஷ்யதி  யந்மநுஷ்யாணாம் ஹர்ஷநிமித்தம் ப்ரியஜாதம், தத்ப்ராப்ய ய: கர்மயோகீ ந ஹ்ருஷ்யதி யச்சாப்ரியம், தத்ப்ராப்ய ந த்வேஷ்டி யச்ச மநுஷ்யாணாம் ஶோகநிமித்தம் பார்யாபுத்ரவித்தக்ஷயாதிகம், தத்ப்ராப்ய ந ஶோசதி ததாவிதமப்ராப்தம் ச ந காங்க்ஷதி ஶுபாஶுபபரித்யாகீ பாபவத்புண்யஸ்யாபி பந்தஹேதுத்வாவிஶேஷாத் உபயபரித்யாகீ । ய ஏவம்பூதோ பக்திமாந், ஸ மே ப்ரிய: ।। ௧௭ ।।

ஸமஶ்ஶத்ரௌ ச மித்ரே ச ததா மாநாவமாநயோ:  ।

ஶீதோஷ்ணஸுகது:கேஷு ஸம: ஸங்கவிவர்ஜித:     ।। ௧௮ ।।

துல்யநிந்தாஸ்துதிர்மௌநீ ஸம்துஷ்டோ யேந கேநசித் ।

அநிகேத: ஸ்திரமதிர்பக்திமாந்மே ப்ரியோ நர:        ।। ௧௯ ।।

அத்வேஷ்டா ஸர்வபூதாநாம் இத்யாதிநா ஶத்ருமித்ராதிஷு த்வேஷாதிரஹிதத்வமுக்தம் அத்ர தேஷு ஸந்நிஹிதேஷ்வபி ஸமசித்தத்வம் ததோऽப்யதிரிக்தோ விஶேஷ உச்யதே । ஆத்மநி ஸ்திரமதித்வேந நிகேதநாதிஷ்வஸக்த இத்யநிகேத: தத ஏவ மாநாவமாநாதிஷ்வபி ஸம: ய ஏவம்பூதோ பக்திமாந், ஸ மே ப்ரிய: ।। ௧௮ – ௧௯ ।।

அஸ்மாதாத்மநிஷ்டாத்பக்தியோகநிஷ்டஸ்ய ஶ்ரைஷ்ட்யம் ப்ரதிபாதயந் யதோபக்ரமமுபஸம்ஹரதி –

யே து தர்ம்யாம்ருதமிதம் யதோக்தம் பர்யுபாஸதே  ।

ஶ்ரத்ததாநா மத்பரமா பக்தாஸ்தேऽதீவ மே ப்ரியா:  ।। ௨௦ ।।

இதி ஶ்ரீமத்பகவத்கீதாஸூபநிஷத்ஸு …….பக்தியோகோ நாம த்வாதஶோऽத்யாய: ।। ௧௨।।

தர்ம்யம் சாம்ருதம் சேதி தர்ம்யாம்ருதம், யே து ப்ராப்யஸமம் ப்ராபகம் பக்தியோகம், யதோக்தம்  மய்யாவேஶ்ய மநோ யே மாம் இத்யாதிநோக்தேந ப்ரகாரேண உபாஸதே தே பக்தா: அதிதராம் மம ப்ரியா:।।௨௦।।

।। இதி ஶ்ரீபகவத்ராமாநுஜவிரசிதே ஶ்ரீமத்கீதாபாஷ்யே த்வாதஶோऽத்யாய: ।। ௧௨ ।।