பகவத்ராமாநுஜவிரசிதம்
ஶ்ரீமத்கீதாபாஷ்யம்
ஷோடஶோऽத்யாய:
அதீதேநாத்யாயத்ரயேண ப்ரக்ருதிபுருஷயோர்விவிக்தயோ: ஸம்ஸ்ருஷ்டயோஶ்ச யாதாத்ம்யம் தத்ஸம்ஸர்கவியோகயோஶ்ச குணஸங்கதத்விபர்யயஹேதுத்வம், ஸர்வப்ரகாரேணாவஸ்திதயோ: ப்ரக்ருதிபுருஷயோர்பகவத் விபூதித்வம், விபூதிமதோ பகவதோ விபூதிபூதாதசித்வஸ்துநஶ்சித்வஸ்துநஶ்ச பத்தமுக்தோபயரூபாத் அவ்யயத்வவ்யாபநபரணஸ்வாம்யைரர்தாந்தரதயா புருஷோத்தமத்வேந யாதாத்ம்யஞ்ச வர்ணிதம் । அநந்தரம், உக்தஸ்ய க்ருத்ஸ்நஸ்யார்தஸ்ய ஸ்தேம்நே ஶாஸ்த்ரவஶ்யதாம் வக்தும் ஶாஸ்த்ரவஶ்ய-தத்விபரீதயோர்தேவாஸுரஸர்கயோர்விபாகம் –
ஶ்ரீபகவாநுவாச
அபயம் ஸத்த்வஸம்ஶுத்திர்ஜ்ஞாநயோகவ்யவஸ்திதி: ।
தாநம் தமஶ்ச யஜ்ஞஶ்ச ஸ்வாத்யாயஸ்தப ஆர்ஜவம் ।। ௧ ।।
அஹிம்ஸா ஸத்யமக்ரோதஸ்த்யாக: ஶாந்திரபைஶுநம் ।
தயா பூதேஷ்வலோலுப்த்வம் மார்தவம் ஹ்ரீரசாபலம் ।। ௨ ।।
தேஜ: க்ஷமா த்ருதி: ஶௌசமத்ரோஹோ நாதிமாநிதா ।
பவந்தி ஸம்பதம் தைவீமபி ஜாதஸ்ய பாரத ।। ௩ ।।
இஷ்டாநிஷ்டவியோகஸம்யோகரூபஸ்ய து:கஸ்ய ஹேதுதர்ஶநஜம் து:கம் பயம், தந்நிவ்ருத்தி: அபயம் । ஸத்த்வஸம்ஶுத்தி: – ஸத்த்வஸ்யாந்த:கரணஸ்ய ரஜஸ்தமோப்யாமஸ்ப்ருஷ்டத்வம் । ஜ்ஞாநயோகவ்யவஸ்திதி: – ப்ரக்ருதிவியுக்தாத்மஸ்வரூப-விவேகநிஷ்டா। தாநம் – ந்யாயார்ஜிததநஸ்ய பாத்ரே ப்ரதிபாதநம் । தம: மநஸோ விஷயோந்முக்யநிவ்ருத்திஸம்ஶீலநம்। யஜ்ஞ: பலாபிஸந்திரஹிதபகவதாராதநரூபமஹாயஜ்ஞாத்யநுஷ்டாநம் । ஸ்வாத்யாய: – ஸவிபூதேர்பகவதஸ்ததாராதந-ப்ரகாரஸ்ய ச ப்ரதிபாதக: க்ருத்ஸ்நோ வேத இத்யநுஸந்தாய வேதாப்யாஸநிஷ்டா । தப: – க்ருச்ச்ரசாந்த்ராயணத்வாதஶ்யுபவாஸாதே: பகவத்ப்ரீணநகர்மயோக்யதாபாதநஸ்ய கரணம் । ஆர்ஜவம் – மநோவாக்காயவ்ருத்தீநாமேகநிஷ்டதா பரேஷு । அஹிம்ஸா பரபீடாவர்ஜநம் । ஸத்யம் – யதாத்ருஷ்டார்தகோசரபூதஹிதவாக்யம் । அக்ரோத: – பரபீடாபலசித்தவிகாரரஹிதத்வம்। த்யாக: – ஆத்மஹிதப்ரத்யநீகபரிக்ரஹவிமோசநம் । ஶாந்தி: – இந்த்ரியாணாம் விஷயப்ராவண்யநிரோதஸம்ஶீலநம்। அபைஶுநம் – பராநர்தகரவாக்யநிவேதநாகரணம் । தயா பூதேஷு – ஸர்வபூதேஷு து:காஸஹிஷ்ணுத்வம் । அலோலுப்த்வம் – அலோலுபத்வம் । அலோலுத்வமிதி வா பாட: விஷயேஷு நிஸ்ஸ்ப்ருஹத்வமித்யர்த: । மார்தவம் – அகாடிந்யம், ஸாதுஜநஸம்ஶ்லேஷார்ஹாதேத்யர்த:। ஹ்ரீ: – அகார்யகரணே வ்ரீடா । அசாபலம் – ஸ்ப்ருஹணீயவிஷயஸந்நிதௌ அசஞ்சலத்வம் । தேஜ: – துர்ஜநைரநபிபவநீயத்வம்। க்ஷமா – பரநிமித்தபீடாநுபவேऽபி பரேஷு தம் ப்ரதி சித்தவிகாரரஹிததா । த்ருதி: – மஹத்யாமப்யாபதி க்ருத்யகர்தவ்யதாவதாரணம் । ஶௌசம் – பாஹ்யாந்தரகரணாநாம் க்ருத்யயோக்யதா ஶாஸ்த்ரீயா । அத்ரோஹ: – பரேஷ்வநுபரோத: பரேஷு ஸ்வச்சந்தவ்ருத்திநிரோதரஹிதத்வமித்யர்த: । நாதிமாநிதா – அஸ்தாநே கர்வோऽதிமாநித்வம் தத்ரஹிததா । ஏதே குணா: தைவீம் ஸம்பதமபிஜாதஸ்ய பவந்தி। தேவஸம்பந்திநீ ஸம்பத்தைவீ தேவா பகவதாஜ்ஞாநுவ்ருத்திஶீலா: தேஷாம் ஸம்பத் । ஸா ச பகவதாஜ்ஞாநுவ்ருத்திரேவ । தாமபிஜாதஸ்ய தாமபிமுகீக்ருத்ய ஜாதஸ்ய, தாம் நிவர்தயிதும் ஜாதஸ்ய பவந்தீத்யர்த: ।। ௩ ।।
தம்போ தர்போऽதிமாநஶ்ச க்ரோத: பாருஷ்யமேவ ச ।
அஜ்ஞாநம் சாபிஜாதஸ்ய பார்த ஸம்பதமஸுரீம் ।। ௪ ।।
தம்ப: தார்மிகத்வக்யாபநாய தர்மாநுஷ்டாநம் । தர்ப: க்ருத்யாக்ருத்யாவிவேககரோ விஷயாநுபவநிமித்தோ ஹர்ஷ: । அதிமாநஶ்ச ஸ்வவித்யாபிஜநாநநுகுணோऽபிமாந: । க்ரோத: பரபிடாபலசித்தவிகார: । பாருஷ்யம் ஸாதூநாமுத்வேககர: ஸ்வபாவ: । அஜ்ஞாநம் பராவரதத்த்வக்ருத்யாக்ருத்யாவிவேக: । ஏதே ஸ்வபாவா: ஆஸுரீம் ஸம்பதமபிஜாதஸ்ய பவந்தி। அஸுரா: பகவதாஜ்ஞாதிவ்ருத்திஶீலா: ।। ௪ ।।
தைவீ ஸம்பத்விமோக்ஷாய நிபந்தாயாஸுரீ மதா ।
தைவீ மதாஜ்ஞாநுவ்ருத்திரூபா ஸம்பத்விமோக்ஷாய பந்தாந்முக்தயே பவதி । க்ரமேண மத்ப்ராப்தயே பவதீத்யர்த: । ஆஸுரீ மதாஜ்ஞாதிவ்ருத்திரூபா ஸம்பந்நிபந்தாய பவதி அதோகதிப்ராப்தயே பவதீத்யர்த: ।।
ஏதச்ச்ருத்வா ஸ்வப்ரக்ருத்யநிர்தாரணாததிபீதாயார்ஜுநாயைவமாஹ –
மா ஶுசஸ்ஸம்பதம் தைவீமபிஜாதோऽஸி பாண்டவ ।। ௫ ।।
ஶோகம் மா க்ருதா: த்வம் து தைவீம் ஸம்பதமபிஜாதோऽஸி । பாண்டவ । தார்மிகாக்ரேஸரஸ்ய ஹி பாண்டோஸ்தநயஸ்த்வமித்யபிப்ராய: ।। ௫ ।।
த்வௌ பூதஸர்கௌ லோகேऽஸ்மிந் தைவ ஆஸுர ஏவ ச ।
தைவோ விஸ்தரஶ: ப்ரோக்த ஆஸுரம் பார்த மே ஶ்ருணு ।। ௬ ।।
அஸ்மிந் கர்மலோகே கர்மகராணாம் பூதாநாம் ஸர்கோ த்விவிதௌ தைவஶ்சாஸுரஶ்சேதி । ஸர்க: – உத்பத்தி:, ப்ராசீநபுண்யபாபரூபகர்மவஶாத்பகவதாஜ்ஞாநுவ்ருத்திதத்விபரீதகரணாயோத்பத்திகால ஏவ விபாகேந பூதாந்யுத்பத்யந்த இத்யர்த: । தத்ர தைவ: ஸர்கோ விஸ்தரஶ: ப்ரோக்த: தேவாநாம் மதாஜ்ஞாநுவ்ருத்திஶீலாநாமுத்பத்திர்யதாசாரகரணார்தா, ஸ ஆசார: கர்மயோகஜ்ஞாநயோகபக்தியோகரூபோ விஸ்தரஶ: ப்ரோக்த: । அஸுராணாம் ஸர்கஶ்ச யதாசாரார்த:, தமாசாரம் மே ஶ்ருணு மம ஸகாஶாச்ச்ருணு।।௧௬.௬।।
ப்ரவ்ருத்திம் ச நிவ்ருத்திம் ச ஜநா ந விதுராஸுரா: ।
ந ஶௌசம் நாபி சாசாரோ ந ஸத்யம் தேஷு வித்யதே ।। ௭ ।।
ப்ரவ்ருத்திம் ச நிவ்ருத்திம் ச அப்யுதயஸாதநம் மோக்ஷஸாதநம் ச வைதிகம் தர்மமாஸுரா ந விது: ந ஜாநந்தி । ஶௌசம் வைதிககர்மயோக்யத்வம் ஶாஸ்த்ரஸித்தம் தத்பாஹ்யமாந்தரம் சாஸுரேஷு ந வித்யதே । நாபி சாசார: தத்பாஹ்யாந்தரஶௌசம் யேந ஸந்த்யாவந்தநாதிநா ஆசாரேண ஜாயதே, ஸோऽப்யாசாரஸ்தேஷு ந வித்யதே । யதோக்தம், ஸம்த்யாஹீநோऽஶுசிர்நித்யம் அநர்ஹா: ஸர்வகர்மஸு (த.ஸ்ம்ரு.௨.௨௨) இதி । ததா ஸத்யம் ச தேஷு ந வித்யதே யதாஜ்ஞாதபூதஹிதரூபபாஷணம் தேஷு ந வித்யதே।।௭।।
கிம் ச
அஸத்யமப்ரதிஷ்டம் தே ஜகதாஹுரநீஶ்வரம் ।
அபரஸ்பரஸம்பூதம் கிமந்யத்காமஹேதுகம் ।। ௮ ।।
அஸத்யம் ஜகதேதத்ஸத்யஶப்தநிர்திஷ்டப்ரஹ்மகார்யதயா ப்ரஹ்மாத்மகமிதி நாஹு: । அப்ரதிஷ்டம் ததா ப்ரஹ்மணி ப்ரதிஷ்டிதமிதி ந வதந்தி । ப்ரஹ்மணாநந்தேந த்ருதா ஹி ப்ருதிவீ ஸர்வாந் லோகாந் பிபர்தி । யதோக்தம், தேநேயம் நாகவர்யேண ஶிரஸா வித்ருதா மஹீ । பிபர்தி மாலாம் லோகாநாம் ஸதேவாஸுரமாநுஷாம் (வி.பு.௨.௫.௨௭) இதி । அநீஶ்வரம் । ஸத்யஸம்கல்பேந பரேண ப்ரஹ்மணா ஸவஶ்வாரேண மயைதந்நியமிதமிதி ச ந வதந்தி । ‘அஹம் ஸர்வஸ்ய ப்ரபவோ மத்தஸ்ஸர்வம் ப்ரவர்ததே‘ இதி ஹ்யுக்தம் । வதந்தி சைவமபரஸ்பரஸம்பூதம் கிமந்யத் । யோஷித்புருஷயோ: பரஸ்பரஸம்பந்தேந ஜாதமிதம் மநுஷ்யபஶ்வாதிகமுபலப்யதே அநேவம்பூதம் கிமந்யதுபலப்யதே ? கிம்சிதபி நோபலப்யத இத்யர்த: । அத: ஸர்வமிதம் ஜகத்காமஹேதுகமிதி ।। ௮ ।।
ஏதாம் த்ருஷ்டிமவஷ்டப்ய நஷ்டாத்மாநோऽல்பபுத்தய: ।
ப்ரபவந்த்யுக்ரகர்மாண: க்ஷயாய ஜகதோऽஶுபா: ।। ௯ ।।
ஏதாம் த்ருஷ்டிமவஷ்டப்ய அவலம்ப்ய, நஷ்டாத்மாந: அத்ருஷ்டதேஹாதிரிக்தாத்மாந:, அல்பபுத்தய: கடாதிவஜ்ஜ்ஞேயபூதே தேஹே ஜ்ஞாத்ருத்வேந தேஹவ்யதிரிக்த ஆத்மோபலப்யத இதி விவேகாகுஶலா:, உக்ரகர்மாண: ஸர்வேஷாம் ஹிம்ஸகா ஜகத: க்ஷயாய ப்ரபவந்தி ।। ௯ ।।
காமமாஶ்ரித்ய துஷ்பூரம் தம்பமாநமதாந்விதா: ।
மோஹாத்க்ருஹீத்வாஸத்க்ராஹாந் ப்ரவர்தந்தேऽஶுசிவ்ரதா: ।। ௧௦ ।।
துஷ்பூரம் துஷ்ப்ராபவிஷயம் காமமாஶ்ரித்ய தத்ஸிஸாதயிஷயா மோஹாதஜ்ஞாநாத், அஸத்க்ராஹாநந்யாயக்ருஹீதபரிக்ரஹாந் க்ருஹீத்வா, அஶுசிவ்ரதா: அஶாஸ்த்ரவிஹிதவ்ரதயுக்தா: தம்பமாநமதாந்விதா: ப்ரவர்தந்தே ।। ௧௦ ।।
சிந்தாமபரிமேயாம் ச ப்ரலயாந்தாமுபாஶ்ரிதா: ।
காமோபபோகபரமா ஏதாவதிதி நிஶ்சிதா: ।। ௧௧ ।।
அத்ய ஶ்வோ வா முமூர்ஷவ: சிந்தாமபரிமேயாம் அபரிச்சேத்யாம் ப்ரலயாந்தாம் ப்ராக்ருதப்ரலயாவதிகால-ஸாத்யவிஷயாமுபாஶ்ரிதா:, ததா காமோபபோகபரமா: காமோபபோக ஏவ பரமபுருஷார்த இதி மந்வாநா:, ஏதாவதிதி நிஶ்சிதா: இதோऽதிக: புருஷார்தோ ந வித்யத இதி ஸம்ஜாதநிஶ்சயா: ।। ௧௧ ।।
ஆஶாபாஶஶதைர்பத்தா: காமக்ரோதபராயணா: ।
ஈஹந்தே காமபோகார்தமந்யாயேநார்தஸஞ்சயாந் ।। ௧௨ ।।
ஆஶாபாஶஶதை: ஆஶாக்யபாஶஶதைர்பத்தா:, காமக்ரோதபராயணா: காமக்ரோதைகநிஷ்டா:, காமபோகார்தமந்யாயேநார்தஸம்சயாந் ப்ரதி ஈஹந்தே ।। ௧௨ ।।
இதமத்ய மயா லப்தமிமம் ப்ராப்ஸ்யே மநோரதம் ।
இதமஸ்தீதமபி மே பவிஷ்யதி புநர்தநம் ।। ௧௩ ।।
இதம் க்ஷேத்ரபுத்ராதிகம் ஸர்வம் மயா மத்ஸாமர்த்யேநைவ லப்தம், நாத்ருஷ்டாதிநா இமம் ச மநோரதமஹமேவ ப்ராப்ஸ்யே, நாத்ருஷ்டாதிஸஹித: । இதம் தநம் மத்ஸாமர்த்யேந லப்தம் மே அஸ்தி, இதமபி புநர்மே மத்ஸாமர்த்யேநைவ பவிஷ்யதி।।௧௩।।
அஸௌ மயா ஹத: ஶத்ருர்ஹாநிஷ்யே சாபராநபி ।
அஸௌ மயா பலவதா ஹத: ஶத்ரு: । அபராநபி ஶத்ரூநஹம் ஶூரோ தீரஶ்ச ஹநிஷ்யே । கிமத்ர மந்ததீபிர்துர்பலை: பரிகல்பிதேநாத்ருஷ்டபரிகரேண ।। ததா ச –
ஈஶ்வரோऽஹமஹம் போகீ ஸித்தோऽஹம் பலவாந் ஸுகீ ।। ௧௪ ।।
ஈஶ்வரோऽஹம் ஸ்வாதீநோऽஹம் அந்யேஷாம் சாஹமேவ நியந்தா । அஹம் போகீ ஸ்வத ஏவாஹம் போகீ நாத்ருஷ்டாதிபி: । ஸித்தோऽஹம் ஸ்வதஸ்ஸித்தோऽஹம் ந கஸ்மாச்சிதத்ருஷ்டாதே: । ததா ஸ்வத ஏவ பலவாந் ஸ்வத ஏவ ஸுகீ।।௧௪।।
ஆட்யோऽபிஜநவாநஸ்மி கோऽந்யோऽஸ்தி ஸத்ருஶோ மயா ।
யக்ஷ்யே தாஸ்யாமி மோதிஷ்ய இத்யஜ்ஞாநவிமோஹிதா: ।। ௧௫ ।।
அஹம் ஸ்வதஶ்சாட்யோऽஸ்மி அபிஜநவாநஸ்மி ஸ்வத ஏவோத்தமகுலே ப்ரஸூதோऽஸ்மி அஸ்மிந் லோகே மயா ஸத்ருஶ: கோऽந்ய: ஸ்வஸாமர்த்யலப்தஸர்வவிபவோ வித்யதே? அஹம் ஸ்வயமேவ யக்ஷ்யே தாஸ்யாமி, மோதிஷ்யே இத்யஜ்ஞாநவிமோஹிதா: ஈஶ்வராநுக்ரஹநிரபேக்ஷேண ஸ்வேநைவ யாகதாநாதிகம் கர்தும் ஶக்யமித்யஜ்ஞாநவிமோஹிதா மந்யந்தே ।। ௧௫ ।।
அநேகசித்தவிப்ராந்தா மோஹஜாலஸமாவ்ருதா: ।
ப்ரஸக்தா: காமபோகேஷு பதந்தி நரகேऽஶுசௌ ।। ௧௬ ।।
அத்ருஷ்டேஶ்வராதிஸஹகாரம்ருதே ஸ்வேநைவ ஸர்வம் கர்தும் ஶக்யமிதி க்ருத்வா, ஏவம் குர்யாம், தச்ச குர்யாம், அந்யச்ச குர்யாமித்யநேகசித்தவிப்ராந்தா:, ஏவம்ரூபேண மோஹஜாலேந ஸமாவ்ருதா:, காமபோகேஷு ப்ரகர்ஷேண ஸக்தா:, மத்யே ம்ருதா: அஶுசௌ நரகே பதந்தி ।। ௧௬ ।।
ஆத்மஸம்பாவிதா: ஸ்தப்தா: தநமாநமதாந்விதா: ।
யஜந்தே நாமயஜ்ஞைஸ்தே தம்பேநாவிதிபூர்வகம் ।। ௧௭ ।।
ஆத்மநைவ ஸம்பாவிதா: । ஆத்மநைவாத்மாநம் ஸம்பாவயந்தீத்யர்த: । ஸ்தப்தா: பரிபூர்ணம் மந்யமாநா ந கிம்சித்குர்வாணா: । கதம் ? தநமாநமதாந்விதா: தநேந வித்யாபிஜநாபிமாநேந ச ஜநிதமதாந்விதா:, நாமயஜ்ஞை: நாமப்ரயோஜநை: யஷ்டேதிநாமமாத்ரப்ரயோஜநைர்யஜ்ஞை: யஜந்தே । ததபி தம்பேந ஹேதுநா யஷ்ட்ருத்வக்யாபநாய, அவிதிபூர்வகமயதாசோதநம் யஜந்தே ।। ௧௭ ।। தே சேத்ருக்பூதா யஜந்த இத்யாஹ
அஹம்காரம் பலம் தர்பம் காமம் க்ரோதம் ச ஸம்ஶ்ரிதா: ।
மாமாத்மபரதேஹேஷு ப்ரத்விஷந்தோऽப்யஸூயகா: ।। ௧௮ ।।
அநந்யாபேக்ஷோऽஹமேவ ஸர்வம் கரோமீத்யேவம்ரூபமஹம்காரமாஶ்ரிதா:, ததா ஸர்வஸ்ய கரணே மத்பலமேவ பர்யாப்தமிதி ச பலம், அதோ மத்ஸத்ருஶோ ந கஶ்சிதஸ்தீதி ச தர்பம், ஏவம்பூதஸ்ய மம காமமாத்ரேண ஸர்வம் ஸம்பத்ஸ்யத இதி காமம், மம யே அநிஷ்டகாரிணஸ்தாந் ஸர்வாந் ஹநிஷ்யாமீதி ச க்ரோதம், ஏவமேதாந் ஸம்ஶ்ரிதா:, ஸ்வதேஹேஷு பரதேஹேஷு சாவஸ்திதம் ஸர்வஸ்ய காரயிதாரம் புருஷோத்தமம் மாமப்யஸூயகா: ப்ரத்விஷந்த:, குயுக்திபிர்மத்ஸ்திதௌ தோஷமாவிஷ்குர்வந்தோ மாமஸஹமாநா: । அஹம்காராதிகாந் ஸம்ஶ்ரிதா யாகாதிகம் ஸர்வம் க்ரியாஜாதம் குர்வத இத்யர்த:।।௧௮।।
தாநஹம் த்விஷத: க்ரூராந் ஸம்ஸாரேஷு நராதமாந் ।
க்ஷிபாம்யஜஸ்ரமஶுபாநாஸுரீஷ்வேவ யோநிஷு ।। ௧௯ ।।
ய ஏவம் மாம் த்விஷந்தி, தாந் க்ரூராந்நராதமாநஶுபாநஹமஜஸ்ரம் ஸம்ஸாரேஷு ஜந்மஜராமரணாதிரூபேண பரிவர்தமாநேஷு ஸம்தாநேஷு, தத்ராப்யாஸுரீஷ்வேவ யோநிஷு க்ஷிபாமி மதாநுகூல்யப்ரத்யநீகேஷ்வேவ ஜந்மஸு க்ஷிபாமி । தத்தஜ்ஜந்மப்ராப்த்யநுகுணப்ரவ்ருத்திஹேதுபூதபுத்திஷு க்ரூராஸ்வஹமேவ ஸம்யோஜயாமீத்யர்த: ।। ௧௯ ।।
ஆஸுரீம் யோநிமாபந்நா மூடா ஜந்மநி ஜந்மநி ।
மாமப்ராப்யைவ கௌந்தேய ததோ யாந்த்யதமாம் கதிம் ।। ௨௦ ।।
மதாநுகூல்யப்ரத்யநீகஜந்மாபந்நா: புநரபி ஜந்மநி ஜந்மநி மூடா: மத்விபரீதஜ்ஞாநா மாமப்ராப்யைவ ‘அஸ்தி பகவாந் ஸர்வேஶ்வரோ வாஸுதேவ:‘ இதி ஜ்ஞாநமப்ராப்ய தத: ததோ ஜந்மநோऽதமாமேவ கதிம் யாந்தி ।।௨௦।।
அஸ்யாஸுரஸ்வபாவஸ்யாத்மநாஶஸ்ய மூலஹேதுமாஹ –
த்ரிவிதம் நரகஸ்யைதத்த்வாரம் நாஶநமாத்மந: ।
காம: க்ரோதஸ்ததா லோபஸ்தஸ்மாதேதத்த்ரயம் த்யஜேத் ।। ௨௧ ।।
அஸ்யாஸுரஸ்வபாவரூபஸ்ய நரகஸ்யைதத்த்ரிவிதம் த்வாரம், தச்சாத்மநோ நாஶநம் காம: க்ரோதோ லோப இதி த்ரயாணாம் ஸ்வரூபம் பூர்வமேவ வ்யாக்யாதம் । த்வாரம் மார்க: ஹேதுரித்யர்த: । தஸ்மாதேதத்த்ரயம் த்யஜேத் தஸ்மாததிகோரநரகஹேதுத்வாத்காமக்ரோதலோபாநாம், ஏதத்த்ரிதயம் தூரத: பரித்யஜேத் ।। ௨௧ ।।
ஏதைர்விமுக்த: கௌந்தேய தமோத்வாரைஸ்த்ரிபிர்நர: ।
ஆசரத்யாத்மந: ஶ்ரேயஸ்ததோ யாதி பராம் கதிம் ।। ௨௨ ।।
ஏதை: காமக்ரோதலோபை: தமோத்வாரை: மத்விபரீதஜ்ஞாநஹேதுபி: விமுகோ நர: ஆத்மந: ஶ்ரேய ஆசரதி லப்தமத்விஷயஜ்ஞாநோ மதாநுகூல்யே ப்ரயததே । ததோ மாமேவ பராம் கதிம் யாதி ।। ௨௨ ।।
ஶாஸ்த்ராநாதரோऽஸ்ய நரகஸ்ய ப்ரதாநஹேதுரித்யாஹ –
ய: ஶாஸ்த்ரவிதிமுத்ஸ்ருஜ்ய வர்ததே காமகாரத: ।
ந ஸ ஸித்திமவாப்நோதி ந ஸுகம் ந பராம் கதிம் ।। ௨௩ ।।
ஶாஸ்த்ரம் வேதா: விதி: அநுஶாஸநம் । வேதாக்யம் மதநுஶாஸநமுத்ஸ்ருஜ்ய ய: காமகாரதோ வர்ததே ஸ்வச்சந்தாநுகுணமார்கேண வர்ததே, ந ஸ ஸித்திமவாப்நோதி ந காமப்யாமுஷ்மிகீம் ஸித்திமவாப்நோதி ந ஸுகம் கிம்சிதவாப்நோதி । ந பராம் கதிம் । குத: பராம் கதிம் ப்ராப்நோதீத்யர்த: ।। ௨௩ ।।
தஸ்மாச்சாஸ்த்ரம் ப்ரமாணம் தே கார்யாகார்யவ்யவஸ்திதௌ ।
ஜ்ஞாத்வா ஶாஸ்த்ரவிதாநோக்தம் கர்ம கர்துமிஹார்ஹாஸி ।। ௨௪ ।।
இதி ஶ்ரீமத்பகவத்கீதாஸூபநிஷத்ஸு தேவாஸுரஸம்பத்விபாகயோகோ நாம ஷோடஶோऽத்யாய: ।। ௧௬।।
தஸ்மாத்கார்யாகார்யவ்ய்வஸ்திதௌ உபாதேயாநுபாதேயவ்யவஸ்தாயாம் ஶாஸ்த்ரமேவ தவ ப்ரமாணம் । தர்மஶாஸ்த்ரேதிஹாஸபுராணாத்யுபப்ரும்ஹிதா வேதா: யதேவ புருஷோத்தமாக்யம் பரம் தத்த்வம் தத்ப்ரீணநரூபம் தத்ப்ராப்த்யுபாயபூதம் ச கர்மாவபோதயந்தி, தச்ஶாஸ்த்ரவிதாநோக்தம் தத்த்வம் கர்ம ச ஜ்ஞாத்வா யதாவதந்யூநாதிரிக்தம் விஜ்ஞாய, கர்தும் த்வமர்ஹாஸி ததேவோபாதாதுமர்ஹாஸி ।। ௨௪ ।।
।। இதி ஶ்ரீபகவத்ராமாநுஜவிரசிதே ஶ்ரீமத்கீதாபாஷ்யே ஷோடஶோऽத்யாய:।। ௧௬।।
