ಶ್ರೀಭಾಷ್ಯಕಾರಾಣಾಂ ಪರಮಗುರುಣಾ ಶ್ರೀಯಾಮುನಾಚಾರ್ಯಸ್ವಾಮಿನಾ ಪ್ರಣೀತಮ್ ।
ಆಗಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ । (Part 3)
(ಶ್ರೀಪಞ್ಚರಾತ್ರತನ್ತ್ರಪ್ರಾಮಾಣ್ಯವ್ಯವಸ್ಥಾಪನಪರಮ್)
ಅಪಿ ಚ ।
ಕಿಂ ಚೇದಂ ವೇದಬಾಹ್ಯತ್ವಂ ಕಾ ವಾ ಸ್ಯಾತ್ತದ್ಗೃಹೀತತಾ ।
ಕಿಮಙ್ಗ ವೇದಾದನ್ಯತ್ವ ವೇದಬಾಹ್ಯತ್ವಮುಚ್ಯತೇ ||
ತನ್ನಿಷಿದ್ಧಾರ್ಥಕಾರಿತ್ವಮಾಹೋ ತದ್ದ್ವೇಷಶೀಲತಾ ।
ತಥಾ ।
ಗೃಹೀತತ್ವಮಧೀತತ್ವಂ ಜ್ಞಾತತ್ವಂ ವಾ ವಿಚಾರ್ಯತಾಮ್ ।
ಕ್ರಿಯಮಾಣರ್ಥತಾ ವಾ ಸ್ಯಾದ್ಧೇತುಃ ಸರ್ವತ್ರ ದುಷ್ಯತಿ ||
ತತ್ರ ತಾವದ್ ।
ಯದಿ ವೇದಾದ್ವಿಭಿನ್ನತ್ವಂ ಬಾಹ್ಯತ್ವಂ ಸಾಽಪ್ಯಧೀತತಾ ।
ವೇದಾದನ್ಯೈಸ್ತ್ರಿಭಿರ್ವರ್ಣೈರಧೀತಂ ವೈದಿಕಂ ವಚಃ ।
ಪ್ರಮಾಣಮಿತ್ಯನೈಕಾನ್ತ್ಯಂ ಹೇತೋಸ್ತತ್ರ ಪ್ರಸಜ್ಯತೇ ||
ಜ್ಞಾತತ್ವೇಽಪಿ ಗೃಹೀತತ್ವೇ ದೋಷಾದಸ್ಮಾನ್ನ ಮುಚ್ಯಸೇ ।
ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ವೇದಬಾಹ್ಯತ್ವಂ ಕ್ರಿಯಮಾಣಾರ್ಥತಾ ಯದಿ ||
ಗೃಹೀತತಾಽಪಿ ವೇದೈಃ ಸ್ಯಾತ್ತಥೈವ ವ್ಯಭಿಚಾರಿತಾ ।
ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾರ್ಥಕರ್ತೃತ್ವೇ ವೇದಬಾಹ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣೇ ||
ವ್ಯಭಿಚಾರಸ್ತ್ರಯೀವಾಕ್ಯೈಃ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವಿಧಾಯಕೈಃ ।
ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವಿಧಾಯಕಾನಿ ವಾಕ್ಯಾನಿ ಕೂಷ್ಮಾಣ್ಡೈರ್ಜುಹುಯಾತ್ ಇತ್ಯಾದೀನಿ
ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಕಾರಿಭಿರಧೀತಗೃಹೀತಾನುಷ್ಠೀಯಮಾನಾರ್ಥಾನ್ಯೇವ
ಪ್ರಮಾಣಾನೀತಿ ತಾದೃಶವೇದಬಾಹ್ಯಗೃಹೀತತ್ವಮನೈಕಾನ್ತಿಕಮ್ ।
ನಾಪಿ ವೇದದ್ವೇಷಿಜನಪರಿಗೃಹೀತತ್ವಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ
ಪಞ್ಚರಾತ್ರತನ್ತ್ರಾಣಾಂ, ಹೇತೋರಸಿದ್ಧತ್ವಾತ್, ಅಪಿ ಚ ನ
ವೇದದ್ವೇಷಿಜನಪರಿಗ್ರಹಃ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ಪ್ರತಿಹನ್ತಿ, ಯದಿ ಹಿ
ಪ್ರತಿಹನ್ಯಾನ್ನಿರರ್ಗಲಸ್ತರ್ಹಿ ನಾಸ್ತಿಕಾನಾಂ ಪನ್ಥಾಃ, ತೇ ಹಿ
ವೇದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಪ್ರೋತ್ಸಾದನಾಯ ಪ್ರಯಸ್ಯನ್ತಃ ।
ಕಥಞ್ಚಿದ್ವೇದವಾಕ್ಯಾನಿ ಗೃಹೀತ್ವಾ ವಿಪ್ರಲಮ್ಭನಾತ್ ।
ಅನಾಯಾಸೇನ ಮಿಥ್ಯಾರ್ಥಾನ್ ವೇದಾನ್ ಕುರ್ಯುರ್ದಿಗಮ್ಬರಾಃ ||
ಅಥ ತತ್ರಾನಧಿಕಾರಿಣಾಮಧ್ಯೇತೄಣಾಮೇವ ನ ಚಾಭಿವ್ಯಾಹರೇದ್
ಬ್ರಹ್ಮಸ್ವಧಾನಿನಯಾದೃತೇ । ಇತ್ಯಾದಿವಚನಪರ್ಯಾಲೋಚನಯಾ ದೋಷೋ ನ
ನಿರ್ದೋಷವೇದವಾಕ್ಯಾನಾಮಿತಿ ಚೇತ್
ತತ್ಪ್ರಸ್ತುತತನ್ತ್ರೇಷ್ವಪ್ಯನಧಿಕಾರಿಶ್ರೋತೃಜನಾನಾಮೇಷ ದೋಷಃ, ನ
ನಿರ್ದೋಷತನ್ತ್ರಾಣಾಮಿತಿ ಸರ್ವಂ ಸಮಾನಮನ್ಯತ್ರಾಭಿನಿವೇಶಾತ್ । ಅಥ ಮತಂ
ವೇದಬಾಹ್ಯತ್ವಂ ನಾಮ ವೈದಿಕಕರ್ಮಾನಧಿಕಾರಿತ್ವಂ
ತದನಧಿಕಾರಿಭಿರ್ವೇದಬಾಹ್ಯೈರ್ಗೃಹೀತತ್ವಾತ್ ಚೈತ್ಯವನ್ದನವಾಕ್ಯವತ್
ಅಪ್ರಮಾಣಮಿತಿ ತತ್ರಾಪಿ
ಕಿಮಖಿಲವೈದಿಕಕರ್ಮಾನಧಿಕಾರಿಜನಪರಿಗೃಹೀತತ್ವಂ ಹೇತುಃ, ಉತ
ಕತಿಪಯವೈದಿಕಕಮ್ರಾನಧಿಕಾರಿಗೃಹೀತತ್ವಮಿತಿ ವಿವಿಚ್ಯ ವ್ಯಾಚಷ್ಟಾಮ್ ।
ನ ತಾವದಗ್ರಿಮಃ ಕಲ್ಪಃ ಕಲ್ಪತೇ ಹೇತ್ವಸಿದ್ಧಿತಃ ।
ನ ಹಿ ಸೋಽಸ್ತಿ ಮನುಷ್ಯೇಷು ಯಃ ಶ್ರೌತೇ ಕ್ವಾಪಿ ಕರ್ಮಣಿ ||
ನಾಧಿಕುರ್ಯಾದಹಿಂಸಾದೌ ನೃಮಾತ್ರಸ್ಯಾಧಿಕಾರಃ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಹನನ=ತದ್ಧನಾಪಹರಣ-
ವರ್ಣಾಙ್ಗನಾಸಂಗಮ-ವೇದಾಧ್ಯಯನಾದಿ ಕುರ್ವಾಣಾಶ್ಚಣ್ಡಾಲಾದಯೋ ನ
ದುಷ್ಯೇಯುಃ । ತದನಧಿಕಾರಿತ್ವಾದ್, ಯಸ್ಯ ಹಿ ಯನ್ನ ಕರ್ತ್ತವ್ಯಂ ತಸ್ಯ ಹಿ
ತತ್ಕರಣಂ ಪ್ರತ್ಯವಾಯಾಯ, ಅತಃ ಸರ್ವೇಷಾಮೀದೃಶವೈದಿಕರ್ಮಣಿ ಅಧಿಕಾರೋ
ವಿದ್ಯತ ಏವೇತ್ಯಸಿದ್ಧೋ ಹೇತುಃ, ಸಾಧನವಿಕಲಶ್ಚ ದೃಷ್ಟಾನ್ತಃ ।
ನಾಪಿ
ಕತಿಪಯವೈದಿಕಕರ್ಮಾನಧಿಕಾರಿಭಿರ್ಗೃಹೀತತ್ವಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ
ಸಮಸ್ತವೇದವಾಕ್ಯಾನಾಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್, ಅಸ್ತಿ ಹಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ
ಕತಿಪಯವೈದಿಕಕರ್ಮಾನಧಿಕಾರಃ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯೇವ ರಾಜಸೂಯೇ,
ರಾಜನ್ಯಸ್ಯೇವ ಸೋಮಪಾನೇ, ಅತೋ
ವ್ಯವಸ್ಥಿತವರ್ಣಾಧಿಕಾರಿಗೃಹೀತವೇದವಚನೈರನೈಕಾನ್ತಿಕೋಹೇತುಃ,
ಅಪ್ರಯೋಜಕಶ್ಚ ।
ಚೈತ್ಯವನ್ದನತಃ ಸ್ವರ್ಗೋ ಭವತೀತೀದೃಶೀ ಮತಿಃ ।
ನ ತತ್ಪರಿಗ್ರಹಾನ್ಮಿಥ್ಯಾ ಕಿನ್ತು ಕಾರಣದೋಷತಃ ||
ಉಕ್ತಶ್ಚ ವೈದಿಕಸಮಸ್ತಾಸ್ತಿಕಪ್ರವರಭೃಗು ಭರದ್ವಾಜ
ದ್ವೈಪಾಯನಪ್ರಭೃತಿ ಮಹರ್ಷಿಜನಪರಿಗ್ರಹಃ, ಅದ್ಯತ್ವೇಽಪಿ ಹಿ
ಪಞ್ಚರಾತ್ರತನ್ತ್ರವಿಹಿತಮಾರ್ಗೇಣ ಪ್ರಾಸಾದಕರಣ
ಪ್ರತಿಮಾಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನ ಪ್ರಣಾಮ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೋತ್ಸವಾದೀನಿ
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಶ್ರುತಿವಿಹಿತಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಾದಿವತ್ ಶ್ರೇಯಸ್ಕರತರಬುದ್ಧ್ಯಾಽನುತಿಷ್ಠತಃ
ಶಿಷ್ಟಾನ್ ಪಶ್ಯಾಮಃ, ನ ಚೈತದಾಚರಣಂ ನಿರ್ಮ್ಮೂಲಮಿತಿ ಯುಕ್ತಂ
ಸನ್ಧ್ಯಾವನ್ದನಾಷ್ಟಕಾಚರಣಾದೇರಪಿ ನಿರ್ಮೂಲತ್ವಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್, ಉಕ್ತಂ ಚ
ಶಿಷ್ಟಾಚಾರಸ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಅಪಿ ವಾ ಕಾರಣಾಗ್ರಹಣೇ ಪ್ರಯುಕ್ತಾನಿ
ಪ್ರತೀಯೇರನ್ನಿತಿ ।
ಅಥ ಭಾಗವತಜನಪರಿಗೃಹೀತತ್ವಾದಿತಿ ಹೇತುಃ, ಹನ್ತ ತರ್ಹಿ
ತತ್ಪರಿಗೃಹೀತತ್ವಾದ್ ವಾಜಸನೇಯಕೈಕಾಯನಶಾಖಾವಚಸಾಂ
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾದೀನಾಂ ಚಾಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಪ್ರಸಙ್ಗಃ ।
ಅಥ ತೈರೇವ ಪರಿಗೃಹೀತತ್ವಾದಿತಿ ಹೇತುಃ ತದಸಾಧಾರಣಾನೈಕಾನ್ತಿಕಮ್,
ಅಸಿದ್ಧಞ್ಚ ।
ಕಿಮಿತಿ ವಾ ತತ್ಪರಿಗ್ರಹಾದಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಅತ್ರೈವರ್ಣಿಕತ್ವಾದಿತಿ ಚೇತ್ ಕಿಂ
ಭೋಃ ತ್ರೈವರ್ಣಿಕೇತರಸವರ್ಣರಥಕಾರನಿಷಾದಾದಿಪರಿಗೃಹೀತಾನುಷ್ಠೀಯ-
ಮಾನಾರ್ಥಾನಾಮಾಥರ್ವಣವಚಸಾಂ ರಥಕಾರ ಆದಧೀತ ಏತಯಾ
ನಿಷಾದಸ್ಥಪತಿಂ ಯಾಜಯೇತ್ ಇತ್ಯಾದಿವಚಸಾಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ ।
ಅಸ್ತುವಾಽತ್ರವರ್ಣಿಕಪರಿಗ್ರಹೋಽಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಹೇತುಃ, ಏತೇಷಾಂ ತು
ಭಗಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಾನುಗಾಮಿನಾಂ ಭಾಗವತಾನಾಮುತ್ಕೃಷ್ಟಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ
ಸರ್ವಪ್ರಮಾಣಸಮವಗತಮಿತಿ ತತ್ಪರಿಗ್ರಹಃ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮೇವ ದ್ರಢಯತಿ ।
ಆಹ ಕೇನ ಪುನಃ ಪ್ರಮಾಣೇನೈಷಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮವಗತಂ, ಕೇನ
ವಾಽನ್ಯೇಷಾಮ್ ।
ನನು ಚಕ್ಷುರ್ವಿಸ್ಫಾರಣಸಮನನ್ತರಂ ಶಿಖಾ ಯಜ್ಞೋಪವೀತ
ಪಾಲಾಶದಣ್ಡ ಮೌಞ್ಜೀಯುಜೋ ದ್ವಿಜಕುಮಾರಕಾನ್ ಪಶ್ಯನ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ
ಇತ್ಯವಗಚ್ಛನ್ತಿ ಇಹ ವಾ
ಕಿಮಹರಹರಧೀಯಮಾನವಾಜಸನೇಯಕೈಕಾಯನಶಾಖಾನ್
ವಿಲಸದುಪವೀತೋತ್ತರೀಯಶಿಖಾಶಾಲಿನೋಽಧ್ಯಾಪಯತೋ ಯಾಜಯತ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣತೋ
ವಿದುಷಃ ಪಶ್ಯನ್ತೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇತಿ ನಾವಯನ್ತಿ ।
ಅಥ ಯಾಜನ ಪ್ರವಚನ ಪಾಲಾಶದಣ್ಡಾದೀನಾಂ
ದುಷ್ಟಶೂದ್ರಾದಿಷು ವ್ಯಭಿಚಾರಸಂಭವಾದ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಸಿದ್ಧವತ್ಕಾರೇಣ
ಪ್ರವೃತ್ತೇಶ್ಚ ನ ತೇಭ್ಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯ ನಿರ್ಣಯಃ,
ತದ್ಭಾಗವತೇತರವಿಪ್ರಾಣಮಪಿ ಸಮಾನಮ್ ।
ಅಥ ಸತ್ಯಪಿ ತೇಷಾಂ ಕ್ವಚಿದ್ವ್ಯಭಿಚಾರೇ ತತ್ಸಾಮಾನ್ಯಾದನ್ಯತ್ರ
ವ್ಯಭಿಚಾರಶಙ್ಕಾಯಾಂ ಶುಕ್ತೌ ರಜತಧಿಯೋ ವ್ಯಭಿಚಾರಾತ್ ರಜತೇ
ರಜತಧಿಯಾಂ ವ್ಯಭಿಚಾರಶಙ್ಕಾವತ್ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಿರೋಧಾತ್ ಅನವಸ್ಥಾನಾಚ್ಚ
ಅನುಪಲಭ್ಯಮಾನವ್ಯಭಿಚಾರೋದಾಹರಣೇಷು ತಥಾತ್ವನಿಶ್ಚಯಸ್ತದನ್ಯತ್ರಾಪಿ
ಸಮಾನಮ್ ।
ಅಥ ಮತಮ್ ಅನ್ಯೇಷಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ
ತದಸಾಧಾರಂಅಗೋತ್ರಸ್ಮರಣಾದಿತಿ, ತದ್ ಭಾಗವತಾನಾಮಪಿ ಸಮಾನಮ್,
ಸ್ಮರನ್ತಿ ಹಿ ಭಾಗವತಾಃ । ವಯಂ ಭಾರದ್ವಾಜಾಃ ವಯಂ ಕಾಶ್ಯಪಾಃ
ವಯಂ ಗೌತಮಾಃ ವಯಮೌಪಗವಾ ಇತಿ ।
ನ ಚೇದಂ ಗೋತ್ರಸ್ಮರಣಂ ನಿರ್ಮೂಲಂ ಸಾಮ (ಆಧುನಿಕಮ್)ಯಿಕಂ ವಾ
ಸರ್ವಗೋತ್ರಸ್ಮರಣಾನಾಂ ತಥಾಭಾವಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್ ।
ಸಂಭಾವ್ಯಮಾನದೋಷತ್ವಾದ್ ವಂಶಾನಾಂ ಯದಿ ಸಂಶಯಃ ।
ತದ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ತತೋ ಲೋಕಂ ಸರ್ವಂ ವ್ಯಾಕುಲಯೇದಯಮ್ ||
ತಥಾ ಹಿ ।
ಜನನೀಜಾರಸನ್ದೇಹಜಾತಶ್ಚಣ್ಡಾಲಸಂಶಯಃ ।
ನಿರ್ವಿಶಙ್ಕಃ ಕಥಂ ವೇದಮಧೀಷೇ ಸಾಧು ಸತ್ತಮ ? ||
ತೇನ ಭಾಗವತಾನಾಮವಿಚ್ಛಿನ್ನಪರಮ್ಪರಾಪ್ರಾಪ್ತವಿಚಿತ್ರಗೋತ್ರಸ್ಮರಣ-
ಪರ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮನಪೋದಿತಮಾಸ್ತೇ ಇತಿ ನ
ಭಾಗವತಾನಾಮಮ್ಯೇಷಾಞ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ಕಶ್ಚಿದ್ವಿಶೇಷಃ ।
ಯದಿ ಪರಂ ತೇ ಪರಮಪುರುಷಮೇವಾಶ್ರಿತಾ ಏಕಾನ್ತಿನಃ, ಅನ್ಯೇ
ಕ್ಷುದ್ರದೈವತಿಕಾ (ತಾಂಸ್ತು ಭಗವಾನೇವ ತೇಷ್ಪಿ ಮಾಮೇವ ಕೌನ್ತೇಯ
ಯಜನ್ತ್ಯವಿಧಿಪೂರ್ವಕಮಿತಿ ವಿನಿನಿನ್ದ ।)ಸ್ಸಾಧಾರಣಾ ಇತಿ, ಕಿಂ ಪುನರೇತೇಷಾಂ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ಪ್ರಮಾಣಮಭಿಹಿತಂ ಯದೇವಾನ್ಯೇಷಾಂ, ಕೇನ ವಾ ತೇಷಾಂ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮವಗತಮ್ ಕಿನ್ನ (ನ ಕೇವಲಂ ಮಮೈವ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯನಿರೂಪಣ್ಯನಿರುಪಣಭಾರ ಆವಯೋರುಭಯೋರೇವ ತಸ್ಯ
ನಿರೂಪಣೀಯತ್ವೇನ ಸಮತ್ವಾದಿತಿ ಭಾವಃ ।) ಏತೇನ, ಯದಿ ಚ ಕೌತೂಹಲಮ್ ।
ಶ್ರೂಯತಾಮುಭಯತ್ರಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಸ್ಯಾವಧಾರಕಮ್ ।
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ವಾಽನುಮಾನಂ ವಾ ಯದ್ವಾಽರ್ಥಾಪತ್ತಿರೇವ ವಾ ||
ನನು ಕಥಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮವಗಮಯತಿ, ನ ಹಿ
ಪ್ರಥಮಾಕ್ಷಸನ್ನಿಪಾತಸಮನನ್ತರಮದೃಷ್ಟಪೂರ್ವವಿಪ್ರ
ಕ್ಷತ್ರಸಮಾನವಯೋವೇಷಪಿಣ್ಡದ್ವಯಸನ್ನಿಧಾವಜಗಜಮಹಿಷಾದಿವಿಶೇಷವದ್
ಅಯಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಃ ಅಯಂ ಕ್ಷತ್ರಿಯ ಇತಿ ವಿಭಾಗೇನ ಪ್ರತಿಪದ್ಯಾಮಹೇ ।
ನ ಚ ತತ್ಪಿತ್ರಾದಿಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಸ್ಮರಣಸಾಪೇಕ್ಷಮಕ್ಷಮೇವ
ಸನ್ನಿಹಿತವ್ಯಕ್ತಿವರ್ತಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮವಗಮಯತೀತಿ ಸಾಮ್ಪ್ರತಂ,
ತತ್ಸ್ಮರಸ್ಯೈವ ಪೂರ್ವಾನುಭವವಿರಹೇಣ
ಬನ್ಧ್ಯಾಸುತಸ್ಮರಣವದನುಪಪತ್ತೇಃ ।
ನ ಚಾನುಮಾನಾತ್ತತ್ಪ್ರತಿಬದ್ಧಲಿಙ್ಗಾದರ್ಶನಾತ್ ।
ನ ಚ ಶಮ ದಮ ತಪಶ್ಶೌಚಾದಯೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ಲಿಙ್ಗಂ, ತೇಷಾಂ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಸತಾ ಸಂಪಾದ್ಯತ್ವಾದ್ ವ್ಯಭಿಚಾರಾಚ್ಚ ।
ನ ಚಾರ್ಥಾಪತ್ತ್ಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯನಿರ್ಣಯಃ, ಅನುಪಪತ್ತ್ಯಭಾವಾತ್, ನ ಚ
ವಸನ್ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಽಗ್ನೀನಾದಧೀತ ಇತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾರ್ಥಾನುಪಪತ್ತ್ಯಾ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯನಿರ್ಣಯಃ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಾದಿಪದಾರ್ಥಾವಗಮಪೂರ್ವಕತ್ವಾತ್
ತದ್ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಾವಗಮಸ್ಯ, ನಾಯಂ ದೋಷಃ, ನ ಹಿ
ಪ್ರಥಮಾಕ್ಷಸಂಪ್ರಯೋಗಸಮಯ ಏವ ಭಾಸಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ
ನಾನ್ಯದಿತ್ಯಸ್ತಿ ನಿಯಮಃ, ಯದೇವೇನ್ದ್ರಿಯವ್ಯಾಪಾರಾನುವೃತ್ತೌ
ಸತ್ಯಾಮಪರೋಕ್ಷಮವಭಾಸತೇ ತತ್ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ತಥಾ ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮಿತಿ
ತದಪಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ, ಪ್ರತೀಮೋ ಹಿ ವಯಮುನ್ಮೀಲಿತಲೋಚನಾಃ
ತತ್ಸನ್ತತಿವಿಶೇಷಾನುಸಂಧಾನಸಮನನ್ತರಂ ವಸಿಷ್ಠ ಕಾಶ್ಯಪೀಯ
ಶಠಮರ್ಷಣಪ್ರಭೃತಿವಿಚಿತ್ರಗೋತ್ರಕುಲಶಾಲಿಷು ಸಮಾಚಾರಶುಚಿಷು
ವಿಲಸದುಪವೀತೋತ್ತರೀಯಶಿಖಾಮೌಞ್ಜೀಬನ್ಧೇಷು ಸ್ಫುಟತರಸಂದಧದ್
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮ್ ।
ನ ಚೈತದಲೌಕಿಕಂ
ಯತ್ಸನ್ತತಿವಿಶೇಷಾನುಸಂಧಾನಸಾಪೇಕ್ಷಮಕ್ಷಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ
ಗ್ರಾಹಯತೀತಿ, ಸರ್ವತ್ರ
ದೇಶಕಾಲಸಂಸ್ಥಾನಾದಿತಿಕರ್ತ್ತವ್ಯತಾನುಗೃಹೀತಮೇನ್ದ್ರಿಯಂ
ಸ್ವಗೋಚರಪರಿಚ್ಛೇದೋತ್ಪಾದೇ ಕಾರಣಮ್ಭವತಿ ಕರಣಮಾತ್ರಸ್ಯಾಯಂ
ಸ್ವಭಾವೋ ಯದಿತಿಕರ್ತ್ತವ್ಯತಾಪೇಕ್ಷಣಮ್ ।
ಯಥಾಹ ।
ನ ಹಿ ತತ್ಕಾರಣಂ ಲೋಕೇ ವೇದೇ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿದೀದೃಶಮ್ ।
ಇತಿ ಕರ್ತವ್ಯತಾಸಾಧ್ಯೇ ಯಸ್ಯ ನಾನುಗ್ರಹೇಽರ್ಥಿತಾ || ಇತಿ,
ತತಶ್ಚ ಸನ್ತತಿಸ್ಮೃತ್ಯಾನುಗೃಹೀತೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ।
ವಿಜ್ಞಾಯಮಾನಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಂ ನ ಮುಞ್ಚತಿ ||
ತಥಾ ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ನಾನಾ ಸಹಕಾರಿವ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ।
ಚಕ್ಷುಷೋಜಾತಿವಿಜ್ಞಾನಕರಣತ್ವಂ ಯಥೋದಿತಮ್ ||
ಸುವರ್ಣಂ ವ್ಯಜ್ಯತೇ ರೂಪಾತ್ ತಾಮ್ರತ್ವಾದೇರಸಂಶಯಮ್ ।
ತೈಲಾದ್ ಘೃತಂ ವಿಲೀನಞ್ಚ ಗನ್ಧೇನ ತು ರಸೇನ ವಾ ||
ಭಸ್ಮಪ್ರಚ್ಛಾದಿತೋ ವನ್ಹಿಃ ಸ್ಪರ್ಶನೇನೋಪಲಭ್ಯತೇ ।
ಅಶ್ವತ್ವಾದೌ ಚ ದೂರಸ್ಥೇ ನಿಶ್ಚಯೋ ಜಾಯತೇ ಧ್ವನೇಃ ||
ಸಂಸ್ಥಾನೇನ ಘಟತ್ವಾದಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವಾದಿಯೋನಿತಃ ।
ಕ್ವಚಿದಾಚಾರತಶ್ಚಾಪಿ ಸಮ್ಯಗ್ರಾಜ್ಯಾನುಪಾಲಿತಾತ್ ||
ಇತಿ ||
ಯತ್ಸಮಾನವಯೋವೇಷಪಿಣ್ಡದ್ವಯವಿಲೋಕನೇ ।
ತತ್ಕ್ಷಣಾದಕ್ಷತೋ ಭೇದೋ ನಾವಭಾತೀತಿ ಭಾಷಿತಮ್ ||
ನೈತಾವತಾ ವಿಭಾಗಸ್ಯ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಂ ನಿವರ್ತತೇ ।
ಸಾದೃಶ್ಯದೋಷಾತ್ತತ್ರ ಸ್ಯಾದ್ ವಿಭಾಗಸ್ಯಾನವಗ್ರಹಃ ||
ಸಮಾನರೂಪಸಂಸ್ಥಾನಶುಕ್ತಿಕಾ ಕಲಧೌತಯೋಃ ।
ವಿವೇಕಃ ಸಹಸಾ ನಾಭಾದಿತಿ ಕಾಲಾನ್ತರೇಽಪಿ ಕಿಮ್ ||
ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೋ ನ ಭವೇದೇವಂ ವಿಪ್ರಕ್ಷತ್ರವಿಶಾಂ ಭಿದಾ ।
ಯದ್ವಾ ಸಂತತಿವಿಶೇಷಪ್ರಭವತ್ವಮೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ,
ತಚ್ಚಾನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಭ್ಯಾಂ ಯಥಾಲೋಕಂ
ಕಾರ್ಯಾನ್ತರವದವಗನ್ತವ್ಯಮೇವ, ಕೇ ಪುನಃ ಸನ್ತಿ ವಿಶೇಷಾ ಯೇಷು
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಶಬ್ದಂ ಪ್ರಯುಞ್ಜತೇ ವೃದ್ಧಾಃ ಕೇಷು ವಾ ಪ್ರಯುಞ್ಜತೇ, ।
ಉಕ್ತಂ ಗೋತ್ರಾರ್ಷೇಯಾದಿಸ್ಮೃತಿಮತ್ಸ್ವಿತ್ಯನೇಕಶಃ ।
ಆಸ್ತಾಮಪ್ರಸ್ತುತಾ ಚಿನ್ತಾ ಪ್ರಾಚೀ ಪ್ರಸ್ತೂಯತೇ ಕಥಾ ||
ಸಿದ್ಧಂ ಗೋತ್ರಾದಿಯುಕ್ತತ್ವಾದ್ ವಿಪ್ರಾ ಭಾಗವತಾ ಇತಿ ।
ವೈಶ್ಯವ್ರಾತ್ಯಾನ್ವಯೇ ಜನ್ಮ ಯದೇಷಾಮುಪವರ್ಣಿತಮ್ ||
ಪಞ್ಚಮಸ್ಸಾತ್ವತೋ ನಾಮ ವಿಷ್ಣೋರಾಯತನಾನಿ ಸಃ ।
ಪೂಜಯೇದಾಜ್ಞಯಾ ರಾಜ್ಞಃ ಸ ತು ಭಾಗವತಃ ಸ್ಮೃತಃ ||
ವೈಶ್ಯಾತ್ತು ಜಾಯತೇ ವ್ರಾತ್ಯಾದಿತಿ ವಾಕ್ಯದ್ವಯೇಕ್ಷಣಾತ್ ।
ಅತ್ರ ಬ್ರೂಮಃ ಕಿಮೇತಾಭ್ಯಾಂ ವಚನಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರತೀಯತೇ ||
ಅಭಿಧಾನಾನ್ವಯೋ ವಾ ಸ್ಯಾನ್ನಿಯಮೋ ವಾಽಭಿಧೀಯತಾಮ್ ।
ನ ತಾವತ್ ಸಾತ್ತ್ವತ್ ಭಾಗವತ ಶಬ್ದೌ
ವೈಶ್ಯವ್ರಾತ್ಯಾಭಿಧಾಯಕಾವೇವೇತಿ ನಿಯನ್ತುಂ ಶಕ್ಯೌ ಅಪ್ರತೀತೇಃ,
ಅತಿಪ್ರಸಙ್ಗಾಚ್ಚ, ನ ಹಿ ಪಞ್ಚಮಃ ಸಾತ್ವತ ಇತ್ಯತ್ರ ಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ
ಶಬ್ದಯೋರರ್ಥಾನ್ತರಾಭಿಧಾನಪ್ರತಿಷೇಧಃ ಪ್ರತೀಯತೇ
ಶ್ರುತಹಾನ್ಯಶ್ರುತಕಲ್ಪನಾಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್ ಇಹ ಹಿ ವ್ರಾತ್ಯವೈಶ್ಯಾನ್ವಯಜನ್ಮಾ
ಯಃ ಪಞ್ಚಮಃ ಸಾತ್ವತ ಇತಿ ತಸ್ಯ ಸಾತ್ತ್ವತಸಂಜ್ಞಾನ್ವಯೋಽವಗಮ್ಯತೇ
ಪಞ್ಚಮ ಶಬ್ದಸ್ಯ ಪ್ರಥಮ ನಿರ್ದಿಷ್ಟತ್ವೇನೋದ್ದೇಶ
(ಉದ್ದೇಶ್ಯಸಮರ್ಥಕೃತ್ವಾದಿತ್ಯರ್ಥಃ)ಕತ್ವಾತ್ ।
ನ ಚ ಪಞ್ಚಮಸ್ಯ ಸಾತ್ವತತ್ವೇ ಸಾತ್ವತೇನಾಪಿ
ವೈಶ್ಯವ್ರಾತ್ಯಪಞ್ಚಮೇನ ಭವಿತವ್ಯಂ, ನ ಹಿ ಉದ್ದಿಶ್ಯಮಾನಸ್ಯಾಗ್ನಿಮತ್ತ್ವೇ
ಉಪಾದೀಯಮಾನಸ್ಯಾಗ್ನೇ ಧೂಮವತ್ತ್ವೇನ ಭವಿತವ್ಯಮ್ ಅತೋ
ನೇದೃಶಸ್ಮೃತಿಪರ್ಯಾಲೋಚನಯಾ ಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ ಶಾಬ್ದಿತಾನಾಂ
ವ್ರಾತ್ಯತ್ವನಿಶ್ಚಯಃ ।
ಯದಿ ಪುನರನಯೋರ್ಜಾತ್ಯನ್ತರೇಽಪಿ ಪ್ರಯೋಗೋ ದೃಷ್ಟ ಇತಿ ಏತಾವತಾ
ತಚ್ಛಬ್ದಾಭಿಧೇಯತಯಾ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಾನುಗಾಮಿನಾಮಪಿ ವಿಪ್ರಾಣಾಂ
ತಜ್ಜಾತೀಯತ್ವನಿಶ್ಚಯಃ, ತತಸ್ತತ್ರೈವ ಸಹಪಠಿತಾಚಾರ್ಯಶಬ್ದಸ್ಯಾಪಿ
ನಿಕೃಷ್ಟವ್ರಾತ್ಯಾಪತ್ಯೇ ಪ್ರಯೋಗದರ್ಶನಾತ್
ಸಾಙ್ಗಸರಹಸ್ಯವೇದದಾತುರ್ದ್ವಿಜಪರಸ್ಯಾಪಿ ವ್ರಾತ್ಯತ್ವಂ ಸ್ಯಾತ್ ।
ಅಥ ತಸ್ಯ ವ್ರಾತ್ಯವಾಚಕಾಚಾರ್ಯ ಶಬ್ದಾಭಿಧೇಯತ್ವೇಽಪಿ
ಪ್ರಮಾಣಾನ್ತರೇಣಾಪ್ಲುತಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯನಿಶ್ಚಯಾತ್ ಆಚಾರ್ಯ ಶಬ್ದಸ್ಯ
ಆಚಿನೋತ್ಯಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಮ್ ಇತ್ಯಾದಿಗುಣಯೋಗೇನಾಪಿ ವೃತ್ತಿಸಂಭವಾನ್ನ
ವ್ರಾತ್ಯತ್ವಶಙ್ಕಾ ತದತ್ರಾಪಿ ಜಾತ್ಯನ್ತರವಾಚಕಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ
ಶಬ್ದಾಭಿಧೇಯತ್ವೇಽಪಿ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಾನುಗಾಮಿನಾಮಮೀಷಾಮತಿ-
ಸ್ಪಷ್ಟವಿಶಿಷ್ಟಗೋತ್ರಾರ್ಷೇಯಾದಿಸ್ಮರಣದೃಢಾವಗತತ್ವಾದ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಸ್ಯ
ಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ ಶಬ್ದಯೋಶ್ಚ ಸತ್ತ್ವವತಿ ಭಗವತಿ ಭಕ್ತಿಯೋಗೇನೈವ
ವೃತ್ತಿಸಮ್ಭವಾನ್ನ ವ್ರಾತ್ಯತ್ವಶಙ್ಕಾವತಾರಃ, ಏತದುಕ್ತಂ ಭವತಿ ।
ನ ಚೈಕಶಬ್ದಾವಾಚ್ಯತ್ವಾದೇಕಜಾತೀಯತಾ ಭವೇತ್ ।
ಮಾ ಭೂದಾಚಾರ್ಯಶಬ್ದತ್ವಾದ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಯ ಮಣ್ಡೂಕವಾಚಿತಾ ।
ಇತಿ ತಚ್ಛಬ್ದವಾಚ್ಯತ್ವಾತ್ ಸಿಂಹೋ ಮಣ್ಡೂಕ ಏವ ಕಿಮ್ ||
ತಥಾ ಗೋ ಶಬ್ದವಾಚ್ಯತ್ವಾಚ್ಛಬ್ದಶ್ಚಾಪಿ ವಿಷಾಣವಾನ್ ।
ತತಶ್ಚ ।
ಸುಧನ್ವಾಚಾರ್ಯ ಇತ್ಯಾದ್ಯಾ ಯಥಾಽರ್ಥಾನ್ತರವಾಚಕಾಃ ।
ವ್ರಾತ್ಯಾನ್ವಯೇ ಪ್ರಯುಜ್ಯನ್ತೇ ತಥೈವೈತೋ ಭವಿಷ್ಯತಃ ||
ಯದುಕ್ತಂ ಯೋಗರೂಢಿಶಕ್ತಿದ್ವಯೋಪನಿಪಾತೇ ಸಾತ್ವತ
ಭಾಗವತ=ಶಬ್ದಯೋರೂಢಿಶಕ್ತಿರೇವಾಶ್ರಯಿತುಮುಚಿತೇತಿ ।
ತದಯುಕ್ತಂ ಕೢಪ್ತಾವಯವಶ್ಕ್ತ್ಯೈವಾಭಿಧಾನೋಪಪತ್ತೌ
ಸತ್ಯಾಮಕೢಪ್ತಾಖಣ್ಡಶಕ್ತಿಕಲ್ಪನಾಽನುಪಪತ್ತೇಃ ।
ಯೋಽಪಿ ಹಿ ಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ-
ಶಬ್ದಯೋರ್ವೈಶ್ಯವ್ರಾತ್ಯಾನ್ವಯಜನ್ಮನಿ ರೂಢಿಶಕ್ತಿಮಭ್ಯುಪಗಚ್ಛತಿ
ಅಭ್ಯುಪಗಚ್ಛತ್ಯೇವ ಅಸಾವನ್ಯತ್ರ ಸತ್ತ್ವವದ್ಭಗವಚ್ಛಬ್ದಯೋಃ
ಪ್ರಕೃತಿಭೂತಯೋಸ್ತದುತ್ಪನ್ನಸ್ಯ ಚ
ತದ್ಧಿತಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯಾರ್ಥಾನ್ತರಾಭಿಧಾನಸಾಮರ್ಥ್ಯಂ ಸಾತ್ತ್ವತಂ
ವಿಧಿಮಾಸ್ಥಾಯ, ಜನ್ಮಾನ್ತರಕೃತೈಃ ಪುಣ್ಯೈರ್ನರೋ ಭಾಗವತೋ
ಭವೇದಿತ್ಯಾದೌ ತದಿಹಾಪಿ ತದ್ಯೋಗೇನೈವ ವ್ರಾತ್ಯಾನ್ವಯಜನ್ಮನಿ
ವೃತ್ತಿಸಮ್ಭವೇನ ಶಕ್ತ್ಯನ್ತರಕಲ್ಪನಾಯಾಂ ಪ್ರಮಾಣಂ ಕ್ರಮತೇ,
ಸಂಭವತಿ ಚೈತೇಷಾಮಪಿ ಸಾಕ್ಷಾದ್ಭಗವದಾರಾಧನಾಭಾವೇಽಪಿ
ವಾಸುದೇವಸ್ಯಾಯತನಶೋಧನ ಬಲಿನಿರ್ಹರಣ
ಪ್ರತಿಮಾಸಂರಕ್ಷಣಾದಿಕ್ರಿಯಾಯೋಗೇನೈವ ಸಾತ್ತ್ವತ ಭಾಗವತ
ಶಬ್ದಾಭಿಧೇಯತ್ವಂ, ತಸ್ಯೇದಮ್ ಇತಿ ಸಂಬನ್ಧಮಾತ್ರೇಽಪಿ
ಚಾಣ್ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಮರಣಾತ್, ಉಕ್ತಶ್ಚ ವೈಶ್ಯವ್ರಾತ್ಯಾನ್ವಯಜನ್ಮನೋಽಪಿ
ಭಗವದಾಯತನಾದಿಶೋಧನಾದಿಕ್ರಿಯಾಯೋಗಃ, ಸಾತ್ವತಾನಾಞ್ಚ
ದೇವಾಯತನಶೋಧನಂ ನೈವೇದ್ಯಭೋಜನಂ ಪ್ರತಿಮಾಸಂರಕ್ಷಣಮ್ ಇತಿ,
ತಥಾ ವಿಷ್ಣೋರಾಯತನಾನಿ ಸಂಪೂಜಯೇತಿ ।
ಏತೇನ ಇದಮಪ್ಯಪಾಸ್ತಂ ಯದೇಷಾಮಪಿ ವೃತ್ತಿಸಾಮ್ಯಾದ್ ವ್ರಾತ್ಯಾತ್ವಮಿತಿ
ಅನ್ಯದೇವ ಹಿ ದೇವಾಯತನಶೋಧನಬಲಿನಿರ್ಹರಣಪ್ರತಿಮಾಸಂರಕ್ಷಣಾದಿಕಮ್
। ಅನ್ಯೇ ಚಾಭಿಗಮನೋಪಾದಾನೇಜ್ಯಾ ಸ್ವಾಧ್ಯಾಯಯೋಗಾ
ಭಾಗವತೈರಹರಹರನುಷ್ಠೀಯಮಾನಾಃ ಕ್ರಿಯಾಕಲಾಪಾ ಇತಿ
ಜ್ಯೋತಿಷ್ಟೋಮಾದಾವಿವ ತಥೈವ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಟೋಮೇ
ಗ್ರಹಚಮಸಜುಹ್ವಾದಿಪಾತ್ರಕರಣತಕ್ಷ್ಣಾದಿಷು ತಕ್ಷ್ಣೋ ವ್ಯಾಪಾರಃ,
ಋತ್ವಿಜಸ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟಮನ್ತ್ರೋಚ್ಚಾರಣದೇವತಾಭಿಧ್ಯಾನಾಽಭಿಷ್ಟವಪ್ರಭೃತಿಷು ।
ನ ಚ ತಾವತಾ ತೇಷಾಂ ತಕ್ಷ್ಣಾಞ್ಚೈಕಜಾತಿತ್ವಸಂಶಯಃ, ಏವಮಿಹಾಪಿ
ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಸಿದ್ಧಪಾಞ್ಚಕಾಲಿಕಾನುಷ್ಠಾತೄಣಾಮನ್ಯೇಷಾಮಾಯ-
ತನಶೋಧನಾದಿ ಕುರ್ವತಾಂ ಪ್ರಾಸಾದಪಾಲಕಾವರನಾಮ್ನಾಮನ್ತ್ಯಾನಾಂ
ಚೇತಿ ।
ಯತ್ಪುನರುಕ್ತಂ ಸಾತ್ವತ ಭಾಗವತ ಶಬ್ದಯೋರ್ಯೌಗಿಕತ್ವೇ
ರಥಕಾರ ಆದಧೀತ ಇತ್ಯತ್ರಾಪಿ ರಥಕಾರ ಶಬ್ದಸ್ಯ ರಥಕರಣಯೋಗೇನ
ತ್ರೈವರ್ಣಿಕವೃತ್ತಿಪ್ರಸಙ್ಗ ಇತಿ ತದನುಪಪನ್ನಂ, ಯುಕ್ತಂ ಹಿ
ತತ್ರಾಧಾನೋತ್ಪತ್ತಿವಾಕ್ಯಾವಗತವಸನ್ತಾದಿಕಾಲಬಾಧಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್,
ಸೌಧನ್ವನಾ ಋಭವಃ ಸೂರಚಕ್ಷಸ ಇತಿ
ಮನ್ತ್ರವರ್ಣಾವಗತಜಾತ್ಯನ್ತರವೃತ್ತಿಬಾಧಪ್ರಸಙ್ಗಾಚ್ಚ ।
ಮಾಹಿಷ್ಯೇಣ ಕರಿಣ್ಯಾಂ ತು ರಥಕಾರಃ ಪ್ರಜಾಯತೇ ।
ಇತಿ ಸ್ಮೃತ್ಯವಗತಜಾತ್ಯನ್ತರತ್ವೇಽಪಿ ಕ್ಷತ್ರಿಯವೈಶ್ಯಾನುಲೋಮೋತ್ಪನ್ನೋ
ರಥಕಾರಸ್ತಸ್ಯೇಜ್ಯಾಧಾನೋಪನಯನಕ್ರಿಯಾಶ್ಚಾಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಾ ಇತಿ
ಶಙ್ಖವಚನಾದ್ ವಿದ್ಯಾಸಾಧ್ಯೇಽಪಿ ಕರ್ಮಣಿ ಅಧಿಕಾರಾವಿರೋಧಾತ್,
ತ್ರೈವರ್ಣಿಕಾನಾಞ್ಚ ಶಿಲ್ಪೋಪಜೀವಿತ್ವಸ್ಯ ಪ್ರತಿಷಿದ್ಧತ್ವೇನ ತೇಷು
ರಥಕಾರಶಬ್ದಸ್ಯಾನುಚಿತತ್ವಾಚ್ಚ ಜಾತ್ಯನ್ತರವಾಚಿತ್ವಾಧ್ಯವಸಾನಂ, ನ
ಚೇಹ ತಥಾ ವಿರೋಧೋಽಸ್ತಿ ।
ಅಪಿ ಚ ।
ಕೢಪ್ತಾವಯವಶಕ್ತ್ಯೈವ ಲಬ್ಧೇ ಸ್ವಾರ್ಥಾವಬೋಧನೇ ।
ನಷ್ಟಾವಯವಮಾನತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಾಚಷ್ಟ ಚ ಸೂತ್ರಕೃತ್ ||
ಪ್ರೋಕ್ಷಣೀಷ್ವರ್ಥಸಂಯೋಗಾತ್ ಇತಿ ।
ತತಶ್ಚ ಸತ್ತ್ವಾದ್ಭಗವಾನ್ ಭಜ್ಯತೇ ಯೈಃ ಪರಃ ಪುಮಾನ್ ।
ತೇ ಸಾತ್ವತಾ ಭಾಗವತಾ ಇತ್ಯುಚ್ಯನ್ತೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮಾಃ ||
ಸ್ಮೃತ್ಯನ್ತರಾಣಿ ಚ
ಭಾಗವತಾನಾಮುತ್ಕೃಷ್ಟಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಪ್ರತಿಪಾದಕಾನೀತಿ ಪರಸ್ತಾತ್
ಪ್ರದರ್ಶಯಿಷ್ಯನ್ತೇ ।
ಯತ್ ಪುನರುಕ್ತಂ ಸಮಾನೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ಕಿಮಿತಿ ಸಾತ್ವತ
ಭಾಗವತೈಕಾನ್ತಿಕ ಶಬ್ದೈರೇವೈತೇಷಾಂ ನಿಯಮೇನ ವ್ಯಪದೇಶ ಇತಿ
ತತ್ಪರಿವ್ರಾಜಕನಿಗದಾದಿವದಿತ್ಯದೋಷಃ ।
ಯಥೈವ ಹಿ ಸಮಾನೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯೇ ಯಜುಷ್ಟ್ವೇ ಚ ಕೇಚಿದೇವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ
ಕಾನಿಚಿದೇವ ಯಜೂಂಷಿ ಪರಿವ್ರಾಜಕನಿಗದಶಬ್ದಾಭ್ಯಾಮಧೀಯನ್ತೇ
ತಿಷ್ಠನ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾಃ ಪರಿವ್ರಾಜಕಾ ಆನೀಯನ್ತಾಂ, ಯಜೂಂಷಿ ವರ್ತ್ತನೇ ನ
ನಿಗದಾಃ, ನಿಗದಾ ವರ್ತ್ತನ್ತೇ ನ ಯಜೂಂಷಿ ಇತಿ ಚ ತಥೇಹಾಪಿ ಭವಿಷ್ಯತಿ,
ನಿಗದಾಶ್ಚತುರ್ಥಮ್ಮನ್ತ್ರಜಾತಂ ಯಜೂಂಷಿ ವಾ ತದ್ರೂಪತ್ತ್ವಾತ್ ಇತಿ
ನ್ಯಾಯಾಭಿಧಾನಾತ್ ।
ವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ದೇವತಾಪೂಜಾನೈವೇದ್ಯಪ್ರಾಶನಾದಿಭಿಃ ।
ದೌರ್ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ ಯದಪ್ಯುಕ್ತಂ ತತ್ರ ಪ್ರತಿವಿಧೀಯತೇ ||
ನ ಹಿ ಭಾಗವತೈಸ್ಸರ್ವೈರ್ವೃತ್ತಯೇಽಭ್ಯಾರ್ಚಿತೋ ಹರಿಃ ।
ದೃಷ್ಟಾ ಹಿ ಬಹವಸ್ಸವಾರ್ಥಂ ಪೂಜಯನ್ತೋಽಪಿ ಸಾತ್ವತಾಃ ||
ಕೇಚಿದ್ಯದಿ ಪರಂ ಸನ್ತಃ ಸಾತ್ತ್ವತಾ ವೃತ್ತಿಕಾರ್ಶಿತಾಃ ।
ಯಾಜಯನ್ತಿ ಮಹಾಭಾಗೈರ್ವೈಷ್ಣವೈರ್ವೃತ್ತಿಕಾರಣಾತ್ ||
ನ ತಾವತೈಷಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಂ ಶಕ್ಯಂ ನಾಸ್ತೀತಿ ಭಾಷಿತುಮ್ ।
ನ ಖಲ್ವಾಧ್ವರ್ಯವಂ ಕುರ್ವಞ್ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಟೋಮೇ ಪತಿಷ್ಯತಿ ||
ಯದಿ ನ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಯುಃ ಪೂಜೈವ ವಿಫಲಾ ಭವೇತ್ ।
ಪೂಜಾಸಾದ್ಗುಣ್ಯಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಮತಸ್ತೇ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣತೇ ||
ಅರ್ಚನಾನ್ತೇ ಹಿರಣ್ಯಞ್ಚ ತಸ್ಮೈ ದೇಯಂ ಸ್ವಶಕ್ತಿತಃ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಪೂಜಕಸ್ಯೈವ ತತ್ರ ಪೂಜಾಫಲಂ ಭವೇತ್ ||
ಹನ್ತ್ಯಲ್ಪದಕ್ಷಿಣೋ ಯಜ್ಞ ಇತ್ಯಾದಿಸ್ಮೃತಿದರ್ಶನಾತ್ ।
ಋತ್ವಿಜಾ ದ್ರವ್ಯಲುಬ್ಧೇನ ಸ್ವಯಂ ಯಾಞ್ಚಾಪುರಸ್ಸರಮ್ ||
ಯದಾರ್ತ್ವಿಜ್ಯಂ ಕೃತಂ ಕರ್ಮ ತದೇವ ಹಿ ನಿಷಿಧ್ಯತೇ ।
ತದ್ಯಥಾ ಯದಾಶಂಸಮಾನಮಾರ್ತ್ವಿಜ್ಯಂ ಕಾರಯನ್ತಿ ಉತ ವಾಮೇ
ದದ್ಯಾತ್ ಉತ ವಾ ಮಾ ವೃಣೀತ ಇತಿ ತದ್ಧ ತತ್ಪರಾಗೇವ ಯಥಾ ಜಗ್ಧಂ ನ
ಹೈವಂ ತ್ಯಜ್ಯಮಾನಂ ಭುನಕ್ತಿ । ಇತಿ,
ಶ್ರದ್ಧಾಪೂತದಕ್ಷಿಣಾದಾನಂ ತೂಭಯೋರಪಿ ಶ್ರೇಯಸ್ಕರಮೇವ ।
ಯೋಽರ್ಚಿತಂ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣಾತಿ ದದ್ಯಾದರ್ಚಿತಮೇವ ಚ ||
ತಾ ಉಭೌ ಗಚ್ಛತಃ ಸ್ವರ್ಗಮಿತ್ಯಾದಿಸ್ಮೃತಿದರ್ಶನಾತ್ ।
ಯದಪಿ ವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ದೇವಪೂಜನಾದ್ ದೇವಕೋಶೋಪಜೀವಿತ್ವಾಚ್ಚ
ದೇವಲಕತ್ತ್ವಪ್ರಾಪ್ತಿರಿತಿ ತದಷಿ ದೇವತಾನ್ತರವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಾರಾಧನ
ತತ್ಕೋಶೋಪಜೀವನವಿಷಯಮಿತಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್ ।
ತಥಾ ಚ ಭಗವಾನ್ ವ್ಯಾಸಃ ।
ಭವೇದ್ದೇವಲಕೋ ಯೋ ವೈ ರುದ್ರಕಾದ್ಯುಪಜೀವಕಃ ಇತಿ,
ಅಪಿ ಭವತಿ ಶಾಣ್ಡಿಲ್ಯವಚನಮ್ ।
ವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಯಾಜಿನಸ್ಸರ್ವೇ ದೀಕ್ಷಾಹೀನಾಶ್ಚ ಕೇವಲಮ್ ।
ಕರ್ಮದೇವಲಕಾ ಏತೇ ಸ್ಮೃತಾ ಹ್ಯತ್ರ ಪುರಾ ಮುನೇ ||
ತಾಂಶ್ಚ ಸಂವತ್ಸರಾದೂರ್ಧ್ವಂ ನ ಸ್ಪೃಶೇನ್ನ ಚ ಸಂವಿಶೇತ್ ।
ತಥಾ ।
ಕಲ್ಪದೇವಲಕಾಃ ಕೇಚಿತ್ ಕರ್ಮದೇವಲಕಾ ಅಪಿ ।
ಅಥ ತ್ರಿವರ್ಷಾದೂರ್ಧ್ವಮಯೋಗ್ಯಾ ದೇವಕರ್ಮಣಿ ||
ಯೇ ಕಲ್ಪೋಕ್ತಂ ಪ್ರಕುರ್ವನ್ತಿ ದೀಕ್ಷಾಹೀನಾ ದ್ವಿಜಾತಯಃ ।
ವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ವಾ ಯಶೋಽರ್ಥಂ ವಾ ಕಲ್ಪದೇವಲಕಾಸ್ತು ತೇ ||
ವೃತ್ತಿಂ ಕೃತ್ವಾ ತು ವಿಪ್ರೇಣ ದೀಕ್ಷಿತೇನ ವಿಧಾನತಃ ।
ಅನ್ಯೇನ ಯೂಜಯೇದ್ದೇವಮಶಕ್ತಃ ಸ್ವಯಮರ್ಚನೇ ||
ಯಜನಂ ಮುಖ್ಯಮೇವೈತದ್ ಗೌಣಮೇವಾನ್ಯಥಾ ಭವೇತ್ ।
ಅನ್ಯಥಾ ಇತಿ ಅದೀಕ್ಷಿತೇನೇತ್ಯರ್ಥಃ, ತದೇವ ಸ್ಪಷ್ಟಯತಿ
ಅದೀಕ್ಷಿತೇನ ವಿಪ್ರೇಣ ಯೇನಕೇನ ವಿಧಾನತಃ ।
ವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ಯತ್ಕೃತಂ ಕರ್ಮ ತಜ್ಜಘನ್ಯಮುದಾಹೃತಂ ||
ಇತ್ಯಾದಿಸ್ಮೃತಿಶತಪರ್ಯಾಲೋಚನಾತ್
ಪಞ್ಚರಾತ್ರಸಿದ್ಧದೀಕ್ಷಾಸಂಸ್ಕಾರವಿರಹಿತಾನಾಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಾಂ
ದೇವಕೋಶೋಪಜೀವನವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಪೂಜನಾದಿಕಮುಪಬ್ರಾಹ್ಮಣತ್ವದೇವಲಕತ್ವಾ-
ವಹಮಿತಿ ನಿಶ್ಚೀಯತೇ, ಯತ್ಪುನಃ ಶಿಷ್ಟವಿಗರ್ಹಿತನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯೋಪಯೋಗಾದ್
ಭಾಗವತಾನಾಮಶಿಷ್ಟತ್ವಮಿತಿ ।
ತತ್ರ ಬ್ರೂಮಃ ಕಿಮಿದಂ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ನಿವೇದ್ಯಂ ಚಾಭಿಪ್ರೇತಂ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಸ್ಯ ।
ಪುಷ್ಪೌದನಾದಿಮಾತ್ರಂ ಚೇತ್ ಸರ್ವಲೋಕಾವಿರುದ್ಧತಾ ।
ಪುಷ್ಪೌದನಪರಿತ್ಯಾಗಂ ನ ಹಿ ಲೋಕೋಽನುಮನ್ಯತೇ ||
ವಿಶಿಷ್ಟಪ್ರತಿಷೇಧೋಽಪಿ ನ ಯುಕ್ತಸ್ತದಸಿದ್ಧಿತಃ ।
ನ ಹ್ಯನಿರೂಪಿತವಿಶೇಷಣಾ ವಿಶಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿರಾವಿರಸ್ತಿ, ನ ಚೇಹ
ವಿಶೇಷಣಂ ನಿರೂಪಯಿತುಂ ಶಕ್ಯತೇ, ಕಿಮಿತಿ ನ ಶಕ್ಯತೇ ಯಾವತಾ
ದೇವೋದ್ದೇಶೇನ ಪರಿತ್ಯಾಗೋ ವಿಶೇಷಣಂ, ಕಿಮಿದಾನೀಂ
ಪಞ್ಚರಾತ್ರಶಾಸ್ತ್ರಮಪಿ ಪ್ರಮಾಣಮಙ್ಗೀಕೃತಂ ಭವತಾ ಯೇನ
ಪಞ್ಚರಾತ್ರತನ್ತ್ರವಿಹಿತಮನ್ತ್ರಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿತಪ್ರತಿಮಾಸು ದೇವತಾಮಭ್ಯುಪೇತ್ಯ
ತದುದ್ದೇಶೇನ ತ್ಯಾಗೋ ವಿಶೇಷಣಮಭಿಲಷ್ಯತೇ, ಕಥಂ ಹಿ
ತತ್ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಾನಭ್ಯುಪಗಮೇ ತತ್ಪ್ರತಿಪಾದ್ಯಮಾನಾಯಾ ದೇವತಾತ್ವಂ,
ಕಥನ್ತರಾಞ್ಚ ತದುದ್ದೇಶೇನ ತ್ಯಕ್ತಸ್ಯ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯಭಾವಃ, ನ ಹಿ
ಕಾಚಿಜ್ಜಾತ್ಯಾ ದೇವತಾ ನಾಮಾಸ್ತಿ, ಯೈವ ಹಿ ಹವಿಃ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತಯಾ
ಪ್ರಮಾಣಭೂತಾಚ್ಛಬ್ದಾದವಗಮ್ಯತೇ ಸಾ ತತ್ರ ದೇವತಾ ಇತಿ ಹಿ ವಃ
ಸಿದ್ಧಾನ್ತಃ ।
ಅಥ ಪಞ್ಚರಾತ್ರಿಕೈರ್ದೇವತೋದ್ದೇಶೇನ
ಪರಿತ್ಯಕ್ತತ್ವಾಭ್ಯುಪಗಮಾನ್ನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯಭಾವಃ, ಹನ್ತ ತರ್ಹಿ, ತೈರೇವ
ಪರಮಪಾವನತಯಾಽಪಿ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯೋಪಯೋಗಸ್ಯಾಙ್ಗೀಕೃತತ್ವಾತ್
ತದ್ವದೇವ ಪಾವನತ್ವಮಙ್ಗೀಕ್ರಿಯತಾಮ್ ।
ಅಥಾಪಾವನಮೇವ ತೈಃ ಪಾವನಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪರಿಗೃಹೀತಮಿತಿ ನ
ತತ್ಪ್ರಾಶತ್ಯಮಙ್ಗೀಕ್ರಿಯತೇ, ಹನ್ತ ತರ್ಹ್ಯದೇವತೈವ ದೇವತಾಬುದ್ಧ್ಯಾರೋಪೇಣ
ತೈಃ ಪರಿಗೃಹೀತೇತಿ ನ ತದುದ್ದೇಶೇನ ತ್ಯಕ್ತಸ್ಯ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯಭಾವೋಽಙ್ಗೀಕ್ರಿಯತಾಮ್ ।
ಏತದುಕ್ತಂ ಭವತಿ
ಪುಷ್ಪೌದನಾದಿಸ್ವರೂಪಮಾತ್ರತ್ಯಾಗಸ್ಯಾನಿಷ್ಟತ್ವಾತ್ ಸ್ವದರ್ಶನಾನುಸಾರೇಣ
ಚ ವಿಶೇಷಣಾಸಂಭವಾತ್ ಪರದರ್ಶನಾನುಸಾರೇಣ ವಿಶೇಷಣನಿರೂಪಣೇ
ತಸ್ಯೈವ ಪರಮಪಾವನತ್ವಾಪಾತಾತ್ ತತ್ರ
ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಭ್ಯುಪಗಚ್ಛದ್ಭಿರನ್ಯೈಶ್ಚ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯನಿವೇದ್ಯೋಪಯೋಗೋಽವಶ್ಯಾಙ್ಗೀಕರಣೀಯ ಇತಿ ।
ಆಹ ಕಥಂ ಪುನಸ್ತತ್ರ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮಙ್ಗೀಕುರ್ವತಾ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ನಿವೇದ್ಯಞ್ಚ ನ ಪರಿಹರಣೀಯಮ್ ।
ನಿಷಿಧ್ಯತೇ ಹಿ ತನ್ತ್ರೇಷು ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಪ್ರಾಶನಾದಿಕಮ್ ।
ಯಥಾ ಸನತ್ಕುಮಾರೀಯಸಂಹಿತಾಯಾಮುದೀರಿತಮ್ ।
ನಿವೇದಿತಂ ತು ಯದ್ಧವ್ಯಂ ಪುಷ್ಪಮ್ ಫಲಮಥಾಪಿ ವಾ ।
ತನ್ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಮಿತಿ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ತತ್ಪ್ರಯತ್ನೇನ ವರ್ಜಯೇತ್ ||
ತಥಾ ಪ್ರದೇಶಾನ್ತರೇ ।
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ಭಕ್ಷಯಿತ್ವೈವಮುಚ್ಛಿಷ್ಟಮಗುರೋರಪಿ ।
ಮಾಸಂ ಪಯೋವ್ರತೋ ಭೂತ್ವಾ ಜಪನ್ನಷ್ಟಾಕ್ಷರಂ ಸದಾ ||
ಬ್ರಹ್ಮಕೂರ್ಚಂ ತತಃ ಪೀತ್ವಾ ಪೂತೋ ಭವತಿ ಮಾನವಃ ।
ಇತಿ, ತಥೇನ್ದ್ರರಾತ್ರೇ ।
ನ ಚೋಪಜೀವೇದ್ದೇವೇಶಂ ನ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಾನಿ ಭಕ್ಷಯೇತ್ ।
ತಥಾ ।
ನ ಚೋಪಯೋ (ನ ಚೋಪಭೋಗಯೋಗ್ಯಾನೀತಿ ಪಾ. ।)ಗಯೋಗ್ಯಾನಿ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಾನಿ
ಕದಾಚನ ।
ಇತಿ, ತಥಾ ಸಂಹಿತಾನ್ತರೇ ।
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಾನಿ ನ ಚಾಶ್ನೀಯಾನ್ನ ಜಿಘ್ರೇನ್ನ ಚ ಲಙ್ಘಯೇತ್ ।
ಇತಿ, ತದೇವಮನೇಕಸಂಹಿತಾಸಮಧಿಗತನಿಷೇಧಸ್ಯ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯೋಪಭೋಗಸ್ಯ ಕಥಮಿವ ಪಾವನತ್ವಾಙ್ಗೀಕಾರಃ, ।
ಅತ್ರಾಹ ದೇವಮುದ್ದಿಶ್ಯ ತ್ಯಕ್ತಸ್ಯಾಪಿ ಚ ವಸ್ತುನಃ ।
ನಾಡಿಕಾದಶಕಾದರ್ವಾಗುಪಯೋಗೋ ನ ನಿನ್ದ್ಯತೇ ||
ತಥೇನ್ದ್ರರಾತ್ರ ಏವ ।
ದಶನಾಡ್ಯಾಧಿಕಂ ಪೂರಂ ಸ್ಥಾಪಯೇತ್ತು ವಿಚಕ್ಷಣಃ ।
ಕಾಲಯೋಗಸ್ಸಮುದ್ದಿಷ್ಟೋ ರಾತ್ರಾವಹನಿ ಚೈವ ಹಿ ||
ಕಾಲಯೋಗಾತಿರಿಕ್ತಂ ತು ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ಪರಿಚಕ್ಷತೇ ।
ತತಸ್ತದಪ್ಸು ಚೈವಾಗ್ರೌ ಕ್ಷಿಪೇದ್ಭೂಮೌ ಖನೇತ್ತು ವಾ ||
ಇತಿ ।
ಉಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಪ್ರಾಶನಾದಿ ಪ್ರಶಸ್ಯತೇ ।
ಕಿನ್ತು ಪೂರಣಪೂಜಾಯಾಂ ವಿನಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ವಸ್ತುನಃ ||
ನಾಡಿಕಾದಶಕೇ ಪೂರ್ಣೇ ಪಶ್ಚಾತ್ತ್ಯಾಗೋ ವಿಧೀಯತೇ ।
ಸಾಮಾನ್ಯೇನ ನಿವೇದಿತಸ್ಯ ಪುಷ್ಪೌದನಾದೇಃ ಕೃತಕಾರ್ಯತಯಾ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯತ್ವೇನಾಪನಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ನಾಡಿಕಾದಶಪೂರಣಂ ಪೂಜಾಙ್ಗತಯಾ
ಸ್ಥಾಪನಂ ವಿಧೀಯತೇ ದಶನಾಡ್ಯಾಧಿಕಂ ಪೂರಂ ಸ್ಥಾಪಯೇದಿತಿ ।
ತತಶ್ಚ ತನ್ತ್ರಸಿದ್ಧಾನ್ತಪರ್ಯಾಲೋಚನಯಾಪಿ ವಃ ।
ಹರಿದ್ರಾಚೂರ್ಣ ನೈವೇದ್ಯ ಪಾದಾಮ್ಬುಸ್ಪರ್ಶನಾದಿಕಮ್ ||
ನ ಸಿದ್ಧ್ಯೇತ್ ತನ್ತ್ರಸಿದ್ಧಾನ್ತಃ ಕ್ವ ನು ಯೂಯಂ ಕ್ವ ಚಾಲ್ಪಕಾಃ ।
ಅಹೋ ವಿದ್ಯಾಲವೋಲ್ಲಾಸಿಜಿಹ್ವಾಗ್ರಸ್ತವಿಚೇತಸಃ ||
ಸಿತಾಸಿತಂ ವಚೋ ಭಾತಿ ಸಕಲಙ್ಕೇನ್ದುಬಿಮ್ಬವತ್ ।
ಯೇ ಹಿ ಯುಷ್ಮದ್ವಿಧಾ ಮೂರ್ಖಾಸ್ತೇಷಾಮೇವ ನಿಷೇಧಗೀಃ ||
ಸೇವ್ಯಮಾನಃ ಹಿ ತತ್ಸರ್ವಂ ವೈಷ್ಣವೈರಧಿಕಾರಿಭಿಃ ।
ಅಘೌಘಧ್ವಂಸನಾಯಾಲಂ ಸೋಮಪಾನಮಿವಾಧ್ವರೇ ||
ಅನ್ಯೇಷಾಂ ಹಿ ತದಸ್ಪೃಶ್ಯಂ ಪುರೋಡಾಶಃ ಶುನಾಮಿವ ।
ತದ್ಯಥೇಶ್ವರಸಂಹಿತಾಯಾಮ್ ।
ದುರ್ಲಭೋ ಭಗವದ್ಭಕ್ತೋ ಲೋಕೇಸ್ಮಿನ್ ಪುರುಷಃ ಸುತ ? ।
ತತ್ರಾಪಿ ದುರ್ಲಭತರೋ ಭಾವೋ ವೈ ಯಸ್ಯ ತತ್ತ್ವತಃ ||
ಪಾದೋದಕಂ ಪ್ರತಿ ಶುಭಸ್ಸಿದ್ಧಾನ್ನೈ (ಶ್ರೀಮದ್ಭಾಗವತೇ ಯಥಾಽಹ
ಭಗವನ್ತಂ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣಮುದ್ಧವಃ ತವೋಚ್ಛಿಷ್ಟಭುಜೋ ದಾಸಾಸ್ತವ
ಮಾಯಾಂ ಜಯೇಮಹಿ ಇತಿ ।) ಚ ನಿವೇದಿತೇ ।
ಸ್ರಗಾದಿಕೇ ಚೋಪಭುಕ್ತೇ ಹ್ಯುಪಭೋಗಾರ್ಥಮೇವ ಚ ||
ಅತಶ್ಚ ಭಾವಹೀನಾನಾಮಭಕ್ತಾನಾಂ ಚ ಷಣಮುಖ ? ।
ನಿಷಿದ್ಧಂ ಭಗವನ್ಮನ್ತ್ರದೃಕ್ಪೂತಮಖಿಲಂ ಹಿ ಯತ್ || ಇತಿ,
ತಥಾ ಪ್ರದೇಶಾನ್ತರೇ ।
ಕುಙ್ಕುಮಂ ಚನ್ದನಞ್ಚೈತತ್ ಕರ್ಪೂರಮನುಲೇಪನಮ್ ।
ವಿಷ್ಣುದೇಹಪರಾಮೃಷ್ಟಂ ತದ್ವೈ ಪಾವನಪಾವನಮ್ ||
ಇತಿ, ತಥಾ ಪದ್ಮೋದ್ಭವೇ ।
ವಿಷ್ಣುದೇಹಪರಾಮೃಷ್ಟಂ ಯಶ್ಚೂರ್ಣಂ ಶಿರಸಾ ವಹೇತ್ ।
ಸೋಽಶ್ವಮೇಧಫಲಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವಿಷ್ಣುಲೋಕೇ ಮಹೀಯತೇ ||
ತಥೇಶ್ವರಸಂಹಿತಾಯಾಮ್ ।
ಉಪಭುಕ್ತಸ್ಯ ಸರ್ವಸ್ಯ ಗನ್ಧಪುಷ್ಪಾದಿಕಸ್ಯ ಚ ।
ಸ್ನಾನಾದಾವುಪಯುಕ್ತಸ್ಯ ದಧಿಕ್ಷೀರಾದಿಕಸ್ಯ ಚ ||
ದೂಷಣಂ ನ ಪ್ರಯೋಕ್ತವ್ಯಂ ಶಬ್ದೈರಪ್ರ
(ನಿನ್ದಾಽಸೂಯಾದ್ಯಾವಿಷ್ಕಾರಕಾರಕೈರಿತ್ಯರ್ಥಃ ।)ತಿಪತ್ತಿಜೈಃ ।
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಬುದ್ಧ್ಯಾ ದೇವೀಯಂ ಪಾವನಂ ದೂಷಯನ್ತಿ ಯೇ ||
ತೇ ಯಾನ್ತಿ ನರಕಂ ಮೂಢಾಸ್ತತ್ಪ್ರಭಾವಾಪಲಾಪಿನಃ । ಇತಿ,
ಯಾನಿ ಪುನರ್ದೀಕ್ಷಿತಮೇವಾಧಿಕೃತ್ಯ ಸಮಯಾನುಶಾಸನಸಮಯೇ
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯೋಪಯೋಗನಿಷೇಧಪರಾಣಿ ವಚನಾನಿ ತಾನಿ
ಪಾ(ಭಗವತ್ಪಾರಿಷದಾನಮೀಶೋವಿಷ್ವಕ್ಸೇನಸ್ತದುಪಯೋಗಾನನ್ತರಕಾಲೇ
ನಿಷೇಧಪರಾಣಿ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾನಿ ।)ರಿಷದೇಶೋಪಯೋಗೋತ್ತರಕಾಲಾಭಿಪ್ರಾಯೇಣ
ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಾನಿ ।
ಯತೋ ಭಗವದರ್ಥೇನ ತ್ಯಕ್ತಂ ಸ್ರಕ್ಚನ್ದನಾದಿಕಮ್ ।
ಪಶ್ಚಾದಭೋಗ್ಯತಾಂ ಯಾತಿ ವಿಷ್ವಕ್ಸೇನನಿವೇದನಾತ್ ||
ಅತ ಏವ ನಿವೇದ್ಯಾದಿ ತತೋಽರ್ವಾಗೇವ ಸಾತ್ವತೈಃ ।
ಸೇವ್ಯತೇ ತೇನ ತತ್ತೇಷಾಮುತ್ಕರ್ಷಸ್ಯೈವ ಕಾರಣಮ್ ||
ಅಪಿ ಚ ।
ದೇವತಾನ್ತರನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ಶಿಷ್ಟೈರಿಷ್ಟಂ ವಿಗರ್ಹಿತಮ್ ।
ಇದನ್ತು ವೈದಿಕತ್ವೇನ ಸೋಮಪಾನವದಿಷ್ಯತೇ ||
ಯೇ ನಾಮ ಭಗವಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ನಾನುಜಾನತೇ ।
ನ ನಿರೂಪಯಿತುಂ ಶಕ್ಯಂ ತೈರ್ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಮಿತೀರಿತಮ್ ||
ನಿರೂಪಣೇಽಪಿ ಭಗವನ್ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಮತಿಪಾವನಮ್ ।
ಸಮಸ್ತವೈದಿಕಾಚಾರ್ಯವಚನೈರವಸೀಯತೇ ||
ಶಬ್ದಪ್ರಮಾಣಕೇ ಹ್ಯರ್ಥೇ ಯಥಾಶಬ್ದಂ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಿಃ ।
ನ ಚಾತ್ರ ಶಬ್ದೋ ನಾಸ್ತೀತಿ ವಕ್ತವ್ಯಂ ಬಧಿರೇತರೈಃ ||
ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮಪುರಾಣೇ ಚ ಪಠ್ಯತೇ ।
ವಿಷ್ಣೋರ್ನೈವೇದ್ಯಕಂ ಶುದ್ಧಂ ಮುನಿಭಿರ್ಭೋಜ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ।
ಅನ್ಯನ್ನಿವೇದ್ಯ ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಂ ಮುಕ್ತ್ವಾ ಚಾನ್ದ್ರಾಯಣಞ್ಚರೇತ್ ||
ವಿಷ್ಣುದೇಹಪರಾಮೃಷ್ಟಮ್ಮಾಲ್ಯಂ ಪಾಪಹರಂ ಶುಭಮ್ ।
ಯೋ ನರಶ್ಶಿರಸಾ ಧತ್ತೇ ಸ ಯಾತಿ ಪರಮಾಙ್ಗತಿಮ್ ||
ಏತೇನ ।
ನಿರ್ಮಾಲ್ಯಞ್ಚ ನಿವೇದ್ಯಞ್ಚ ಭುಕ್ತ್ವಾ ಚಾನ್ದ್ರಾಯಣಞ್ಚರೇತ್ । ಇತಿ ಸ್ಮರಣಮಪಿ
ರುದ್ರಕಾಲ್ಯಾದಿವಿಷಯಮಿತ್ಯಾವೇದಿತವ್ಯಂ, ತಥಾ ಮಹಾಭಾರತೇ ।
ಹೃದಿ ಧ್ಯಾಯನ್ ಹರಿಂ ತಸ್ಮೈ ನಿವೇದ್ಯಾನ್ನಂ ಸಮಾಹಿತಃ ।
ಮಧ್ಯಮಾಽನಾಮಿಕಾಙ್ಗುಷ್ಠೈರ್ಗೃಹೀತ್ವಾನ್ನಮಿತಂ ಪುನಃ ||
ಪ್ರಾಣಾಯ ಚೇತ್ಯಪಾನಾಯ ವ್ಯಾನಾಯ ಚ ತತಃ ಪರಮ್ ।
ಉದಾನಾಯ ಸಮಾನಾಯ ಸ್ವಾಹೇತಿ ಜುಹುಯಾತ್ ಕ್ರಮಾತ್ ||
ಇತಿ, ತಥಾ ಪ್ರದೇಶಾನ್ತರೇ ।
ನಿವೇದಿತನ್ತು ಯದ್ದೇವೇ ತದ್ದದ್ಯಾದ್ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಣೇ । ಇತಿ ।
ತಥಾ ಮಹಾಭಾರತೇ ।
ಪಞ್ಚರಾತ್ರವಿದೋ ಮುಖ್ಯಾಸ್ತಸ್ಯ ಗೇಹೇ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಪ್ರಾಪಣಂ ಭಗವದ್ಭುಕ್ತಂ ಭುಞ್ಜತೇ ಚಾಗ್ರಭೋಜನಮ್ ||
ಇತಿ, ತಥಾ ಚ ಭಗವಾನ್ ಶೌನಕಃ ನೈವೇದ್ಯಂ ಸ್ವಯಮಶ್ನೀಯಾತ್ ಇತಿ, ।
ಇತ್ಯಾದಿಸ್ಮೃತಿಶತಸಿದ್ಧಶುದ್ಧಿ ವಿಷ್ಣೋರ್ನೈವೇದ್ಯಂ ಭವಭಯಭೇದಿ
ಯೋ ವಿನಿನ್ದೇತ್ । ನಾಸ್ತಿಕ್ಯಾತ್
ಸ್ಮೃತಿವಚನಾನ್ಯುಪೇಕ್ಷಮಾಣಸ್ತಜ್ಜಿಹ್ವಾವಿಶಸನಮೇವ ಯುಕ್ತಮತ್ರ ।
ನನು ಪ್ರಾಣಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಸ್ಯ ನೈವೇದ್ಯಂ ಸಾಧನಂ ಕಥಮ್ ।
ನಿರಿಷ್ಟಕಂ ನ ಶಿಷ್ಟಾನಾಮಿಷ್ಟಂ ಹೋಮಾದಿಸಾಧನಮ್ ||
ನ ಚ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರಾಕ್ಷೇಪೋ ಹೋಮಾಯೇತ್ವಕಲ್ಪತೇ ।
ರಾಗತಃ ಪ್ರಾಪ್ತಮೇವಾನ್ನಂ ಯತಸ್ತೇನೋಪಜೀವ್ಯತೇ ||
ನಾಪಿ ಭುಕ್ತ್ಯನ್ತರಾಕ್ಷೇಪೋ ನೈವೇದ್ಯಾಯೋಪಪಾದ್ಯತೇ ।
ಸಾಯಂ ಪ್ರಾತರ್ದ್ವಿಜಾತೀನಾಮಶನಂ ಶ್ರುತಿಚೋದಿತಮ್ ||
ನಾನ್ತರಾ ಭೋಜನಂ ಕುರ್ಯಾದಿತಿ ತತ್ಪ್ರತಿಷೇಧನಾತ್ ।
ನೈಷ ದೋಷೋ ಯತಃ ಪ್ರಾಣಪ್ರಭೃತಿರ್ದೇವತಾಗಣಃ ||
ಗುಣಭೂತಃ ಶ್ರುತೋ ವಿಷ್ಣೋರ್ವಿಷ್ಣುಪಾರಿಷದೇಶವತ್ ।
ಯಥೈವ ಹಿ ಭಗವನ್ನಿವೇದಿತಮಪಿ ಪುಷ್ಪೌದನಾದಿವಿಷ್ವಕ್ಸೇನಾಯ
ದೀಯಮಾನಂ ನಾನೌಚಿತ್ತ್ಯಮಾವಹತಿ ।
ಯಥಾ ವಾ ಹೋತುರುಚ್ಛಿಷ್ಟ ಏವ ಸೋಮರಸೋಽಧ್ವರೇ ।
ಅಧ್ವರ್ಯ್ವಾದೇರ್ವಿಶುದ್ಧ್ಯೈ ಸ್ಯಾದೇವಮತ್ರ ಭವಿಷ್ಯತಿ ||
ಅಪಿ ಚ ।
ಭೋಜ್ಯಾಭೋಜ್ಯವ್ಯವಸ್ಥಾಯಾಃ ಶಾಸ್ತ್ರಮೇವ ನಿಬನ್ಧನಮ್ ।
ತಚ್ಚೇದ್ಭೋಜ್ಯಮಿದಂ ಬ್ರೂತೇ ಕಿಂ ವಯಂ ವಿದಧೀಮಹಿ ||
ಯಥಾಽನುಷ್ಠಾನತನ್ತ್ರತ್ವಂ ನಿತ್ಯಕಾಮ್ಯಾಗ್ನಿಹೋತ್ರಯೋಃ ।
ಏವಂ ಪ್ರಾಣಾಗ್ನಿಹೋತ್ರೇಽಪಿ ನೈವೇದ್ಯಾಶನತನ್ತ್ರತಾ ||
ಯದಪ್ಯುಕ್ತಂ ಗರ್ಭಾಧಾನಾದಿದಾಹಾನ್ತಸಂಸ್ಕಾರಾನ್ತಸೇವನಾದ್
ಭಾಗವತಾನಾಮಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯಮಿತಿ ತತ್ರಾಪ್ಯಜ್ಞಾನಮೇವಾಪರಾಧ್ಯತಿ, ನ
ಪುನರಾಯುಷ್ಮತೋ ದೋಷಃ, ಯದೇತೇ ವಂಶಪರಮ್ಪರಯಾ
ವಾಜಸನೇಯಶಾಖಾಮಧೀಯಾನಾಃ ಕಾತ್ಯಾಯನಾದಿಗೃಹ್ಯೋಕ್ತಮಾರ್ಗೇಣ
ಗರ್ಭಾಧಾನಾದಿಸಂಸ್ಕಾರಾನ್ ಕುರ್ವತೇ ।
ಯೇ ಪುನಃ ಸಾವಿತ್ರ್ಯನುವಚನಪ್ರಭೃತಿತ್ರಯೀಧರ್ಮತ್ಯಾಗೇನ
ಏಕಾಯನಶ್ರುತಿವಿಹಿತಾನೇವ ಚತ್ತ್ವಾರಿಂಶತ್ ಸಂಸ್ಕಾರಾನ್ ಕುರ್ವತೇ ತೇಽಪಿ
ಸ್ವಶಾಖಾಗೃಹ್ಯೋಕ್ತಮರ್ಥಂ ಯಥಾವದನುತಿ (ಯದ್ಯಪಿ
ಅನೂಪಸೃಷ್ಟಾತ್ತಿಷ್ಠತೇರ್ನಾತ್ಮನೇಪದಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತೀತಿ ಅನುತಿಷ್ಠನ್ತ ಇತ್ಯೇವ
ಸ್ಯಾತ್ತಥಾಪಿ ಅನುಷ್ಠಾನಶೀಲಾ ಅನುಷ್ಠಾನಪರಾಯಣಾ ಇತ್ಯರ್ಥಸ್ಯ
ಪ್ರತಿಪಿಪಾದಥಿಯಿತತ್ವೇನ ತಾಚ್ಛೀಲ್ಯವಯೋವಚನಶಕ್ತಿಷು ಚಾನಶ್ ಇತಿ
ಪಾಣಿನೀಯೇನ ಚಾನಶ್ಪ್ರತ್ಯಯೋ ನ ತು ಶಾನಚ್ಪ್ರತ್ಯಯ ಇತ್ಯವಧಾರಯನ್ತು
ನಿಪುಣಾಃ ।)ಷ್ಠಮಾನಾಃ ನ ಶಾಖಾನ್ತರೀಯಕರ್ಮಾನನುಷ್ಠಾನಾದ್
ಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಾತ್ ಪ್ರಚ್ಯವನ್ತೇ, ಅನ್ಯೇಷಾಮಪಿ ಪರಶಾಖಾವಿಹಿತಕರ್ಮಾನ-
ನುಷ್ಠಾನನಿಮಿತ್ತಾಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಪ್ರಸಙ್ಗಾತ್ ಸರ್ವತ್ರ ಹಿ ಜಾತಿ ಚರಣ
ಗೋತ್ರಾಧಿಕಾರಾದಿವ್ಯವಸ್ಥಿತಾ ಏವ ಸಮಾಚಾರಾ ಉಪಲಭ್ಯನ್ತೇ । ಯದ್ಯಪಿ
ಸರ್ವಶಾಖಾಪ್ರತ್ಯಯಮೇಕಂ ಕರ್ಮ ತಥಾಽಪಿ ನ ಪರಸ್ಪರವಿಲಕ್ಷಣಾಧಿ-
ಕಾರಿಸಂಬದ್ಧಾ ಧರ್ಮಾಃ ಕ್ವಚಿತ್ಸಮುಚ್ಚೀಯನ್ತೇ, ವಿಲಕ್ಷಣಾಶ್ಚ
ತ್ರಯೀವಿಹಿತಸ್ವರ್ಗಪುತ್ರಾದಿವಿಷಯೋಪಭೋಗಸಾಧನೈನ್ದ್ರಾಗ್ನೇಯಾದಿಕರ್ಮಾಧಿಕ
ಅರಿಭ್ಯೋ ದ್ವಿಜೇಭ್ಯಸ್ತ್ರಯ್ಯನ್ತೇಕಾಯನಶ್ರುತಿವಿಹಿತವಿಜ್ಞಾನಾಭಿಗಮನೋಪಾದಾ-
ನೇಜ್ಯಾಪ್ರಭೃತಿಭಗವತ್ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯೇಕೋಪಾಯಕಕರ್ಮಾಧಿಕಾರಿಣೋಮುಮುಕ್ಷವೋ
ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಇತಿನೋಭಯೇಷಾಮಪ್ಯನ್ಯೋನ್ಯಶಾಖಾವಿಹಿತಕರ್ಮಾನನುಷ್ಠಾನ-
ಮಬ್ರಾಹ್ಮಣ್ಯಮಾಪಾದಯತಿ, ಯಥಾ ಚೈಕಾಯನಶಾಖಾಯಾ
ಅಪೌರುಷೇಯತ್ವಂ ತಥಾ ಕಾಶ್ಮೀರಾ (ಕಾಶ್ಮೀರಾಗಮಪದೇನ ಕಿಂ
ವಿವಕ್ಷಿತಮಿತಿ ನ ವಿಶಿಷ್ಯ ಜಾನೀಮಃ ಕಾಶ್ಮೀರಾಗಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯ-
ನಿರೂಪಣಪರೋಗ್ರನ್ಥೋಽಪಿ ಚಾಸ್ಮದೃಷ್ಟೇರಗೋಚರ ಇತಿ ನ ಕಿಂಚಿದೀಶ್ಮಹೇ
ವಕ್ತುಮ್ । ಯತ್ನೇನ ತು ತತ್ಸರ್ವಮಾಸಾಸ್ಯ ಸಮಯೇ ಪ್ರಕಾಶಯಿಷ್ಯತೇ
।)ಗಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯೇ ಪ್ರಪಞ್ಚಿತಾಮಿತಿ ನೇ ಪ್ರಸ್ತೂಯತೇ । ಪ್ರಕೃ(ಏತೇನೈತಿ
ಶ್ರೀಸಂಪ್ರದಾಯೇ ಸರ್ವವೇದರಹಸ್ಯಾರ್ಥಾನುಯಾಯಿನಿ
ಕೇನಾಪ್ಯಜ್ಞಾತತಸುಕೃತೇನ ಸಮುತ್ಪದ್ಯಾಪಿ ಶಿಷ್ಯಸಂಜಿವೃಕ್ಷಯಾ ವಾ,
ಶಿಷ್ಯಾನ್ ವ್ಯಾಮೋಹ್ಯಾರ್ಥಲಿಪ್ಸಯಾ ವಾ, ಶಾಸ್ತ್ರತತ್ತ್ವಾರ್ಥಾನಭಿಜ್ಞಾನೇನ
ವಾ, ದುರಭಿಮಾನಗರಿಮ್ಣಾ ವಾ, ಲೋಕಧನ್ಧನಾರ್ಥಂ ವಾ,
ಪೂರ್ವಾಚಾರ್ಯವಚಸ್ಸ್ವಶ್ರದ್ಧಯಾ ವಾ,
ತದೀಯಚರಮತಾತ್ಪರ್ಯಜ್ಞಾನಾಶಕ್ತತಯಾ ವಾ, ಕಲಿಕಲ್ಮಷಕಲುಷತಯಾ ವಾ,
ಸ್ವೀಯದುರದೃಷ್ಟಾಕೃಷ್ಟತಯಾ ವಾ,
ವಾದಿನಿಗೂಢಾತಿಪ್ರೌಢಭಾವಾರ್ಥಾನಭಿಜ್ಞತಯಾ ವಾ ಲಿಕೇ
ಸ್ವಪ್ರೌಢಿಮಖ್ಯಾಪನಾಯ ವಾದಿನೀ ಮುಧೈವ ಸಂನಿನತ್ಸಯಾ ವಾ, ಅಥವಾ
ಸಂಭೂಯೈತೈಃ ಸರ್ವರ್ಹೇತುಭಿರೇವ ಓತತ್ಸದಿತಿ ನಿರ್ದೇಶೋ ಬ್ರಹ್ಮಣಸ್ತ್ರಿವಿಧಃ
ಸ್ಮೃತ ಇತಿ ಭಗವದುಕ್ತರೀತ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣ ತದಾದಿಪದಘಟಿತೇ
ಪರಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣ ಶ್ರೀರಾಮಾಯಣಾರಮ್ಭಣರೂಪೇ ಗಾಯತ್ರೀಮನ್ತ್ರೇ
ಸರ್ವವಾದ್ಯವಿಪ್ರತಿಪನ್ನಪರದೇವತಾಪ್ರಸಾದಕೇ ದೇವತಾನ್ತರಾರ್ಥಕತ್ವಂ
ಬಲಾದಧ್ಯಾರೋಪ್ಯ ಸಾಧಾರಣಮನ್ತ್ರತಾಪ್ರಸಾಧನೇನ ತಸ್ಯ
ಕ್ಷುದ್ರದೇವಾರಾಧನಪರತ್ವಂ ವಾ ದ್ವಿಜಾನಾಮನಾವಶ್ಯಕತ್ವಖ್ಯಾಪನಂ
ವಾ ಕ್ಷುದ್ರಮನ್ತ್ರಸಾಮ್ಯಸಂಭಾವನಂ ವಾ ಕುರ್ವನ್ತಃ ಪರಾಸ್ತಾಃ ।
ಪ್ರಕೃತಾನಾಂ ಭಾಗವತಾನಾಂ ತದತ್ಯಾಗಬೋಧನೇನ ತ್ಯಜತಾಂ ಚ
ವ್ರಾತ್ಯತಾಬೋಧನೇನ ಪೂರ್ವಾಚಾರ್ಯಾಣಾಂ ಗಾಯತ್ರೀಮನ್ತ್ರೇ
ದ್ವಿಜತ್ವಪ್ರಸಾಧಕತಾಯಾಃ ಸ್ಪಷ್ಟಮನುಮತತ್ವೇನ ತನ್ನಿತ್ಯತ್ವೇ
ವಿವದಮಾನಾನಾಮಾಚಾರ್ಯಾರ್ಥವೈಮುಖ್ಯಸ್ಯ ಬಾಲೇನಾಪಿ ಸುಜ್ಞಾನತ್ವಾತ್ ।
ಯದಪಿ ಕ್ವಚಿತ್ ಸ್ಮೃತಿಷು ಗಾಯತ್ರ್ಯಾ ರವಿದೇವತಾಕತ್ವಂ ಸವಿತೃದೇವತಾಕತ್ವಂ
ವಾ ಶ್ರೂಯತೇ ಇತಿ ನ ತಸ್ಯಾ ಭಗವನ್ಮನ್ತ್ರತ್ವಮಿತಿ ಸಮುತ್ಥಾನಂ ತತ್ತು
ರವಿಃಃ ಸುಲೋಚನಃ ಸೂರ್ಯಃ ಸವಿತಾ ರವಿಲೋಚನಃ ಇತಿ
ಶ್ಲೋಕಸ್ಥಭಗವನ್ನಾಮಾನಭಿಜ್ಞಾನನಿಬನ್ಧನಮೇವ । ಯತ್ರ
ಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣಲಿಙ್ಗದರ್ಶನೇನ
ಭೌತಿಕಾಕಾಶಾದಿವಾಚಕಾಕಾಶಾದಿಪದಾನಾಮಾಕಾಶಸ್ತಲ್ಲಿಙ್ಗಾದಿತಿ
ಪರಬ್ರಹ್ಮೋಪಸ್ಥಾಕತ್ವಮಾಸ್ತಿಷತಾಚಾರ್ಯಾಃ ಕಿಮು ತತ್ರ
ಭಗವನ್ನಾಮಗಣಾನ್ತಃಪಾತಿನೋ
ರವಿಸವಿತೃಪದಯೋರ್ಭಗವದ್ವಾಚಕತ್ವವಿಪ್ರತಿಪತ್ತಿಸಮುತ್ಥಾನಶಙ್ಕಾಽಪಿ
ವಿದುಷಾಮ್ । ನ ಚ ಯಾನಿ ನಾಮಾನಿ ಗೌಣಾನಿ ವಿಖ್ಯಾತಾನಿ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಇತ್ಯಾದಿನಾ ಸಹಸ್ರನಾಮಾಚಾರ್ಯ ಏವ ಗೌಣನಾಮತಾಮವೋಚದಿತಿ ನ
ತಯೋರ್ಭಗವದ್ರಢತ್ವಂ ಕಿನ್ತು ರವಿ ಸವಿತೃಪದಯೋಃ ಕೋಶಾದಿನಾ ದಿವಾಕರ
ಏವ ರೂಢಿರಿತಿ ಕಥಂ ಭಗವದಸಾಧಾರಣ್ಯಸಂಭಾವನಾಪೀತಿ ವಾಚ್ಯಮ್ ।
ನ ಹ್ಯತ್ರ ಗೌಣಾನೀತ್ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಗುಣವೃತ್ತ್ಯಾ
ಭಗವದಭಿನಿರ್ದೇಶಕತ್ವಮಭಿಧಿತ್ಸಿತಂ ಕಿನ್ತು ಅವಯವಶಕ್ತ್ಯಾ
ಭಗವದಭಿಧಾಯಕತ್ವೇನ ಡಿತ್ಥಕಪಿತ್ಥಾದಿಶಬ್ದಾನಾಮಿ
ಭಗವನ್ನಾಮಗಣಾನ್ತಃ ಪಾತಿಶಬ್ದಾನಾಂ ನ ಯದೃಚ್ಛಾಶಬ್ದತ್ವಂ,
ಕಿನ್ತು ಲೋಕವೇದಯೋಸ್ತೇಷಾಂ ಶಬ್ದಾನಾಂ ತದರ್ಥೇ
ಶಕ್ತಿಭ್ರಮವಿಧುರೈರ್ಲಕ್ಷಣಾಗ್ರರಹಿತೈಶ್ಚ ಋಷಿಭಿರ್ಭೂಶಂ ಪರಸ್ಮಿನ್
ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ವಾಸುದೇವೇಽಭಿಹಿತತ್ವಾತ್ತದ್ವಾಚಕಾ ಏವ ತೇ ಶಬ್ದಾ ಇತ್ಯಯಮರ್ಥಃ ।
ಅತ ಏವ ತು ಪ್ರಯೋಗಭೂಯಸ್ತ್ವಾಭಿಧಿತ್ಸಯಾ ವಿಖ್ಯಾತಾನೀ ತ್ಯುಕ್ತಮ್ ।
ಪರಿಗೀತಾನೀತ್ಯತ್ರ ಪರಿಪದಮಪಿ ಸಹಸ್ರನಾಮ್ನಾಂ ರೂಢತ್ವಮುಪೋದ್ವಲಯತಿ ।
ಕಿಂಚ
ಸರ್ವಧೀಪ್ರೇರಯಿತೃತ್ವಲಕ್ಷಣಾನ್ತರ್ಯಾಮಿಕೃತ್ಯಾಲಿಙ್ಗೋಪಲಮ್ಭಸಾಮರ್ಥ್ಯೇನ
ಅಪಿ ತಸ್ಯಾ ಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣ್ಯಸಿದ್ಧಿಃ । ಕಿಂ ಚ ಪ್ರಿಯ ಏವ ಹಿ ಸರ್ವಥಾ
ವರಣೀಯೋ ಭವತಿ ನಾಪ್ರಿಯ ಇತಿ ವರಣೀಯತ್ವಲಿಙ್ಗಲಿಙ್ಗಿತತ್ವೇನಾಪಿ
ನಿರತಿಶಯಪ್ರಿಯತಮತ್ವೇನ ಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣ್ಯಸಿದ್ಧಿರಿತಿ ಪ್ರವ್ಯಕ್ತಮ್ ।
ತತಶ್ಚರ್ಷೀಣಾಂ ಲಕ್ಷಣಾಗ್ರಹಾಜನ್ಯಭೂಯಃಪ್ರಯೋಗಯೋಗೇನ ನಾಮ್ನಾಂ
ರೂಢತ್ವಸಿದ್ಧ್ಯಾ ಸಾವಿತ್ರಾದಿದೇವತಾಕತ್ವಂ
ಪರಬ್ರಹ್ಮಾಸಾಧಾರಣದೇವತಾಕತ್ವಸಾಧಕಮಿತಿ ಸುಪುಷ್ಕಲಮವಶಿಷ್ಟಂ
ಚಾಸ್ಮಚ್ಛಿಷ್ಯೈಃ ಸುನಿರೂಪಿತಮನ್ಯತ್ರೇತಿ
ಕೃತಮನಭಿಜ್ಞನಿಗ್ರಹಸಂನಹನೇನ
ವೈದಿಕಮಾರ್ಗನಿಷ್ಕಣ್ಠಕೀಕರಣಪ್ರವೃತ್ತಾನಾಂ ಸುದೂರದೃಶಾಮ್
||)ತಾನಾಂ ತು ಭಾಗವತಾನಾಂ ಸಾವಿತ್ರ್ಯನುವಚನಾದಿತ್ರಯೀಧರ್ಮಬನ್ಧಸ್ಯ
ಸ್ಫುಟತರಮುಪಲಬ್ಧೇರ್ನ ತತ್ತ್ಯಾಗನಿಮಿತ್ತವ್ರಾತ್ಯತ್ವಾದಿಸಂದೇಹಂ ಸಹತೇ ||
ತತ್ತತ್ಕಲ್ಪಿತಯುಕ್ತಿಭಿಸ್ಶಕಲಶಃ ಕೃತ್ವಾ ತದೀಅಂ ಮತಂ ।
ಯಚ್ಛಿಷ್ಯೈರುದಮರ್ದಿ ಸಾತ್ವತಮತಸ್ಪರ್ದ್ಧಾವತಾಮುದ್ಧತಿಃ ||
ಯಚ್ಚೇತತ್ಸತಂ ಮುಕುನ್ದಚರಣದ್ವನ್ದ್ವಾಸ್ಪದಂ ವರ್ತತೇ ।
ಜೀಯಾನ್ನಾಥಮುನಿಸ್ಸ್ವಯೋಗಮಹಿಮಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತತ್ತ್ವತ್ರಯಃ ||
ಆಕಲ್ಪಂ ವಿಲಸನ್ತು ಸಾತ್ವತಮತಪ್ರಸ್ಪರ್ದ್ಧಿದುಷ್ಪದ್ಧತಿ-
ವ್ಯಾಮುಗ್ಧೋದ್ಧತದುರ್ವಿದಗ್ಧಪರಿಷದ್ವೈದಗ್ಧ್ಯವಿಧ್ವಂಸಿನಃ ।
ಶ್ರೀಮನ್ನಾಥಮುನೀನ್ದ್ರವರ್ದ್ಧಿತಧಿಯೋನಿರ್ಧೂತವಿಶ್ವಾಶಿವಾಃ
ಸನ್ತಸ್ಸನ್ತತಗದ್ಯಪದ್ಯಪದವೀಹೃದ್ಯಾನವದ್ಯೋಕ್ತಯಃ ।
ಇತಿ ಶ್ರೀ೬ಯಾಮುನಮುನಿವಿರಚಿತಮಾಗಮಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ||
