|| ಶ್ರೀಬುಚ್ಚಿ ವೇಂಕಟಾಚಾರ್ಯಕೃತಾ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲೀ ||
(ಅಥ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಪ್ರಥಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್)
ಶ್ರೀಮದ್ರಮಾಧವೋಪಜ್ಞಾಂ ನತ್ವಾಚಾರ್ಯಪರಮ್ಪರಾಮ್ ।
ಕುರ್ವೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣಸಿದ್ಧಾನ್ತಕಾರಿಕಾಂ ಕಾರಿಕಾವಲೀಮ್ || ೧.೧||
ಮಾನಮೇಯವಿಭೇದೇನ ಪದಾರ್ಥೋ ದ್ವಿವಿಧೋ ಮತಃ ।
ಮಾನಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಾನುಮಾನಶಬ್ದಭೇದಾತ್ ತ್ರಿಧಾ ಭವೇತ್ || ೧.೨||
ಪ್ರಮೇಯಂ ದ್ವಿವಿಧಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ದ್ರವ್ಯಾದ್ರವ್ಯವಿಭೇದತಃ ।
ಜಡಾಜಡತ್ವಭಿನ್ನೇಽತ್ರ ದ್ರವ್ಯೇ ತದ್ ದ್ವಿವಿಧಂ ಜಡಮ್ || ೧.೩||
ಪ್ರಕೃತಿಃ ಕಾಲ ಇತ್ಯಾದ್ಯಾ ಚತುರ್ವಿಂಶತಿಧಾ ಮತಾ ।
ಕಾಲಸ್ತೂಪಾಧಿಭೇದೇನ ತ್ರಿವಿಧಃ ಪರಿಕೀರ್ತ್ಯತೇ || ೧.೪||
ಅಜಡಂ ತು ಪರಾಕ್ ಪ್ರತ್ಯಗಿತಿ ಭೇದಾದ್ ದ್ವಿಧಾ ಸ್ಥಿತಮ್ ।
ಪರಾಙ್ ನಿತ್ಯವಿಭೂತಿಶ್ಚ ಧರ್ಮಭೂತಮತಿಸ್ತಥಾ || ೧.೫||
ಪ್ರತ್ಯಗ್ಜೀವೇಶ್ವರಭಿದಾಶಾಲೀ ಜೀವಃ ಪುನಸ್ತ್ರಿಧಾ ।
ಬದ್ಧೋ ಮುಕ್ತೋ ನಿತ್ಯ ಇತಿ ಬದ್ಧಸ್ತು ದ್ವಿವಿಧೋ ಭವೇತ್ || ೧.೬||
ಬುಭುಕ್ಷುಶ್ಚ ಮುಮುಕ್ಷುಶ್ಚ ಬುಬುಕ್ಷುಶ್ಚ ಪುನರ್ದ್ವಿಧಾ ।
ಅರ್ಥಕಾಮಪರೋ ಧರ್ಮಪರಶ್ಚೇತಿ ವಿವೇಚನಾತ್ || ೧.೭||
ಅನ್ಯದೇವಪರೋ ವಿಷ್ಣುಪರೋ ಧರ್ಮಪರೋ ದ್ವಿಧಾ ।
ಮುಮುಕ್ಷುರಪಿ ಕೈವಲ್ಯಮೋಕ್ಷಯೋಗಾದ್ ದ್ವಿಧಾ ಮತಃ || ೧.೮||
ಭಕ್ತಪ್ರಪನ್ನಭೇದೇನ ಸ ತು ಮೋಕ್ಷಪರೋ ದ್ವಿಧಾ ।
ದ್ವಿಧಾ ಪ್ರಪನ್ನ ಏಕಾನ್ತಿಪರಮೈಕಾನ್ತಿಭೇದತಃ || ೧.೯||
ದೃಪ್ತ ಆರ್ತ ಇತಿ ದ್ವೇಧಾ ಪರಮೈಕಾನ್ತ್ಯುದಾಹೃತಃ ।
ಈಶ್ವರಃ ಪಞ್ಚಧಾ ಭಿನ್ನಃ ಪರವ್ಯೂಹಾದಿಭೇದತಃ || ೧.೧೦||
ಪರ ಏಕಶ್ಚತುರ್ಧಾ ತು ವ್ಯೂಹಃ ಸ್ಯಾದ್ವಾಸುದೇವಕಃ ।
ಸಙ್ಕರ್ಷಣಶ್ಚ ಪ್ರದ್ಯುಮ್ನೋಽನಿರುದ್ಧ ಇತಿ ಭೇದತಃ || ೧.೧೧||
ಮತ್ಸ್ಯಾದಯಸ್ತು ವಿಭವಾ ಅನನ್ತಾಶ್ಚ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಾಃ ।
ಅನ್ತರ್ಯಾಮೀ ತು ಭಗವಾನ್ ಪ್ರತಿದೇಹಮವಸ್ಥಿತಃ || ೧.೧೨||
ಅರ್ಚಾವತಾರಃ ಶ್ರೀರಙ್ಗವೇಙ್ಕಟಾದ್ರ್ಯಾದಿಷು ಸ್ಥಿತಃ ।
ಕೇಶವಾದಿ ತು ತತ್ತ್ವಜ್ಞೈರ್ವ್ಯೂಹಾನ್ತರಮುದಾಹೃತಮ್ || ೧.೧೩||
ಸತ್ತ್ವಂ ರಜಸ್ತಮಃ ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶರೂಪರಸಾಸ್ತಥಾ ।
ಗನ್ಧಃ ಸಂಯೋಗಶಕ್ತೀ ಚೇತ್ಯದ್ರವ್ಯಂ ದಶಧಾ ಮತಮ್ || ೧.೧೪||
ಪ್ರಮಾಯಾಃ ಕರಣಂ ತತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಂ ಪರಿಕೀರ್ತಿತಮ್ ।
ಯಥಾವಸ್ಥಿತವಸ್ತ್ವೇಕವ್ಯವಹಾರಾನುಗಾ ಪ್ರಮಾ || ೧.೧೫||
ಸಾ ಸಂಶಯಾನ್ಯಥಾಜ್ಞಾನವಿಪರೀತಧಿಯೋ ನ ಹಿ ।
ಏಕಧರ್ಮಿಕನಾನಾರ್ಥವಿಷಯಾ ಧೀಸ್ತು ಸಂಶಯಃ || ೧.೧೬||
ಧೀಸ್ತು ಧರ್ಮವಿಪರ್ಯಾಸೇಽನ್ಯಥಾಜ್ಞಾನಮುದಾಹೃತಮ್ ।
ಸೈವ ಧರ್ಮಿವಿಪರ್ಯಾಸೇ ವಿಪರೀತಮತಿರ್ಮತಾ || ೧.೧೭||
ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಪ್ರಮಾಹೇತುಃ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಮಾನಮೀರಿತಮ್ ।
ಸವಿಕಲ್ಪೋ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರೋ ದ್ವಿಧಾ ಭವೇತ್ || ೧.೧೮||
ಗ್ರಹಃ ಪ್ರಥಮಪಿಣ್ಡಸ್ಯ ನಿರ್ವಿಕಲ್ಪಕ ಉಚ್ಯತೇ ।
ದ್ವಿತೀಯಪಿಣ್ಡಗ್ರಹಣಂ ಸವಿಕಲ್ಪಕಧೀರ್ಭವೇತ್ || ೧.೧೯||
ಏತದಿನ್ದ್ರಿಯಸಾಪೇಕ್ಷಮನಪೇಕ್ಷಞ್ಚ ದೃಶ್ಯತೇ ।
ಅನಪೇಕ್ಷಂ ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧಂ ದಿವ್ಯಂ ಚೇತಿ ದ್ವಿಧಾ ಮತಮ್ || ೧.೨೦||
ಯೋಗಜಂ ತು ಸ್ವತಃ ಸಿದ್ಧಮನ್ಯತ್ಸ್ವಾಮಿಪ್ರಸಾದಜಮ್ ।
ಅರ್ವಾಚೀನಮಿದಂ ಸರ್ವಮಾಮನನ್ತಿ ವಿಚಕ್ಷಣಾಃ || ೧.೨೧||
ನಿತ್ಯಮುಕ್ತೇಶ್ವರಜ್ಞಾನಮನರ್ವಾಚೀನಮುಚ್ಯತೇ ।
ಪ್ರಮೈವ ಪ್ರಾಚೀನಾನುಭವಾಜ್ಜಾಯತೇ ಹಿ ಸಾ || ೧.೨೨||
ಸದೃಶಾದೃಷ್ಟಚಿನ್ತಾದ್ಯೈಃ ಸಂಸ್ಕಾರೋದ್ಬೋಧನೇ ಸತಿ ।
ಸ್ಮೃತಿವತ್ಪ್ರತ್ಯಭಿಜ್ಞಾಪಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷೇಽನ್ತರ್ಭವತ್ಯಸೌ || ೧.೨೩||
ಪುಣ್ಯಪೂರುಷನಿಷ್ಠಾಪಿ ಪ್ರತಿಭಾತ್ರೈವ ಸಮ್ಮತಾ ।
ಯಥಾರ್ಥೇ ಸರ್ವವಿಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಯಾಮುನಭಾಷಿತಮ್ || ೧.೨೪||
ಭೂತಲೇ ತು ಘಟಾಭಾವೋ ಭೂತಲಾತ್ಮೈವ ನೇತರಃ ।
ಮೃದ್ಘಟಸ್ಯ ಪ್ರಾಗಭಾವೋ ಧ್ವಂಸಸ್ತಸ್ಯ ಕಪಾಲಕಮ್ || ೧.೨೫||
ಸ್ವಾಸಾಧಾರನಧರ್ಮೋ ಹಿ ಭೇದಶಬ್ದೇನ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ।
ಶಬ್ದಸ್ವಾಭಾವ್ಯಜಾ ಕ್ವಾಪಿ ಪ್ರತಿಯೋಗಿತ್ವಧೀಃ ಕೃತಾ || ೧.೨೬||
ಅನ್ತಃಕರಣಚೈತನ್ಯಂ ತದ್ವೃತ್ತ್ಯಾ ವಿಷಯೇಣ ಚ ।
ಚೈತನ್ಯಂ ಸಮತಾಪನ್ನಂ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಮಜೀಜನತ್ || ೧.೨೭||
ಇತ್ಯಾದಿವಚನಂ ಸರ್ವಂ ಪರೋಕ್ತಂ ನಾತ್ರ ಸಮ್ಮತಮ್ ।
ಸಾಮಾನ್ಯಂ ಸಮವಾಯಶ್ಚ ವಿಶೇಷೋ ನಾತ್ರ ಸಮ್ಮತಃ || ೧.೨೮||
ಸಙ್ಖ್ಯಾದಿಗುಣವರ್ಗಸ್ಯ ಗುಣಪಾರ್ಥಕ್ಯಕಲ್ಪನಮ್ ।
ಸೂತ್ರಕಾರವಿರುದ್ಧಂ ಯತ್ತತ್ಸರ್ವಂ ಪರಿಹಾಸ್ಯತೇ || ೧.೨೯||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಪ್ರಥಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಅನುಮಾನನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಅನುಮಿತ್ಯಾತ್ಮವಿಜ್ಞಾನೇಽನುಮಾನಂ ಕರಣಂ ಸ್ಮೃತಮ್ ।
ತಚ್ಚ ಲಿಙ್ಗಪರಾಮರ್ಶಸ್ತದ್ಧೇತುರ್ವ್ಯಾಪ್ತಿಧೀರ್ಮತಾ || ೨.೧||
ಸಾಧ್ಯಾಭಾವಾಧಿಕರಣಾವೃತ್ತಿತ್ವಂ ವ್ಯಾಪ್ತಿರುಚ್ಯತೇ ।
ವ್ಯಾಪ್ಯಸ್ಯ ಪಕ್ಷವೃತ್ತಿತ್ವಧೀಃ ಪರಾಮರ್ಶನಾಮಭಾಕ್ || ೨.೨||
ತಜ್ಜಾ ಪಕ್ಷೇ ಸಾಧ್ಯಮತಿರನುಮಿತ್ಯಾತ್ಮಿಕಾ ಮತಾ ।
ಭೂಯಿಷ್ಠಸಾಹಚರ್ಯೈಕಜ್ಞಾನೇನ ವ್ಯಾಪ್ತಿಧೀರ್ಭವೇತ್ || ೨.೩||
ತತ್ಸಪಕ್ಷೇ ಸಪಕ್ಷಸ್ತು ಪೂರ್ವಂ ನಿಶ್ಚಿತಸಾಧ್ಯಕಃ ।
ಸನ್ದಿಗ್ಧಸಾಧ್ಯಕಃ ಪಕ್ಷೋ ವಿಪಕ್ಷಸ್ತದಭಾವವಾನ್ || ೨.೪||
ಅನ್ವಯೀ ವ್ಯತಿರೇಕೀ ಚ ಕಿಞ್ಚ ಹೇತುರ್ದ್ವಿಲಕ್ಷಣಃ ।
ವ್ಯಭಿಚಾರೀ ವಿರುದ್ಧಶ್ಚಾಸಿದ್ಧಃ ಸತ್ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಕಃ || ೨.೫||
ಬಾಧಿತಶ್ಚೇತಿ ಪಞ್ಚೈತೇ ಹೇತ್ವಾಭಾಸಾ ನ ಸಾಧಕಾಃ ।
ಏವಂ ಸ್ವಾರ್ಥಾನುಮಾನಸ್ಯ ಪ್ರಪಞ್ಚಸ್ತು ನಿರೂಪಿತಃ || ೨.೬||
ನ್ಯಾಯಜನ್ಯಃ ಪರಾಮರ್ಶಃ ಪರಾರ್ಥಾನುಮಿತೇಃ ಕೃತೇ ।
ನ್ಯಾಯೋಽವಯವವಾಕ್ಯಾನಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞಾದೀನಿ ಪಞ್ಚ ಚ || ೨.೭||
ಪ್ರತಿಜ್ಞಾ ಸಾಧ್ಯನಿರ್ದೇಶೋ ಹೇತುಸ್ತದ್ವಚನಂ ಮತಮ್ ।
ವ್ಯಾಪ್ತ್ಯುಕ್ತಿಪೂರ್ವದೃಷ್ಟಾನ್ತವಾಗುದಾಹರಣಂ ಭವೇತ್ || ೨.೮||
ವ್ಯಾಪ್ಯಸ್ಯ ಪಕ್ಷವೃತ್ತಿತ್ವಬೋಧಶ್ಚೋಪನಯೋ ಮತಃ ।
ಉಪಸಂಹಾರವಚನಂ ಭವೇನ್ನಿಗಮನಂ ಪುನಃ || ೨.೯||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಮನುಮಾನನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ದ್ವಿತೀಯಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಶಬ್ದನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ತೃತೀಯಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಅನಾಪ್ತಾನುಕ್ತವಾಕ್ಯಂ ಯತ್ತಚ್ಛಾಬ್ದಕರಣಂ ಸ್ಮೃತಮ್ ।
ವೇದಸ್ಯಾಪೌರುಷೇಯತ್ವಾತ್ತತ್ರ ಲಕ್ಷಣಸಙ್ಗತಿಃ || ೩.೧||
ಸಿದ್ಧೇ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಸದ್ಭಾವಾದ್ವೇದೋ ನಿಷ್ಪನ್ನಬೋಧಕಃ ।
ತತ್ಕಾರ್ಯಪರತಾಹಾನೇರಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ನ ಶಙ್ಕ್ಯತಾಮ್ || ೩.೨||
ಕರ್ಮಬ್ರಹ್ಮಾಭಿಧಾಯಿತ್ವಾತ್ಸ ಚ ಭಾಗದ್ವಯಾತ್ಮಕಃ ।
ಪೂರ್ವಭಾಗಃ ಕರ್ಮಪರ ಉತ್ತರೋ ಬ್ರಹ್ಮಗೋಚರಃ || ೩.೩||
ತದೈಕ್ಯಾತ್ಪೂರ್ವಪರಯೋರ್ವ್ಯಾಖ್ಯಯೋರೇಕಶಾಸ್ತ್ರತಾ ।
ಅಧ್ಯಾಯಭೇದವದ್ಭೇದೇ ಶಾಸ್ತ್ರೈಕ್ಯಂ ನ ವಿರುಧ್ಯತೇ || ೩.೪||
ವಿಧ್ಯರ್ಥವಾದಮನ್ತ್ರಾತ್ಮಾ ತ್ರಿವಿಧಃ ಸ ಪ್ರತೀಯತೇ ।
ಅನುಷ್ಠೇಯಾರ್ಥಗಮಕೋ ಮನ್ತ್ರಃ ಸ್ಯಾದರ್ಥವಾದಗೀಃ || ೩.೫||
ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯುತ್ತಮ್ಭಿಕಾ ಯಾ ಸ್ಯಾದ್ವಿಧಿರ್ವಾಕ್ಯಂ ಪ್ರವರ್ತಕಮ್ ।
ಸ ತ್ರಿಧಾಪೂರ್ವನಿಯಮಪರಿಸಙ್ಖ್ಯಾವಿಭೇದತಃ || ೩.೬||
ನಿತ್ಯಾ ನೈಮಿತ್ತಿಕಾಃ ಕಾಮ್ಯಾ ಇತಿ ತೇ ಬಹುಧಾ ಮತಾಃ ।
ತೇಷಾಂ ಸ್ವರೂಪಲಕ್ಷ್ಮಾಣಿ ಮನ್ತವ್ಯಾನಿ ನಯಾನ್ತರೇ || ೩.೭||
ಛನ್ದಃ ಕಲ್ಪಶ್ಚ ಶಿಕ್ಷಾ ಚ ನಿರುಕ್ತಂ ಜ್ಯೌತಿಷಂ ತಥಾ ।
ವ್ಯಾಕೃತಿಶ್ಚೇತಿ ವೇದಸ್ಯ ಷಡಙ್ಗಾನಿ ಪ್ರಚಕ್ಷತೇ || ೩.೮||
ಅನುಷ್ಟುಬಾದಿಕಂ ಛನ್ದಃ ಕಲ್ಪಃ ಶ್ರೌತಾದಿಬೋಧಕಃ ।
ವರ್ಣನಿರ್ಣಾಯಿಕಾ ಶಿಕ್ಷಾ ನಿರುಕ್ತಂ ಸ್ವಾರ್ಥಬೋಧಕಮ್ || ೩.೯||
ಅನುಷ್ಠಾನಾದಿಕಾಲಸ್ಯ ನಿರ್ಣಯೇ ಜ್ಯೌತಿಷಂ ಭವೇತ್ ।
ಸೌಶಬ್ದ್ಯಾಯ ವ್ಯಾಕರಣಮಿತಿ ಸಾಙ್ಗೇ ಪ್ರಮಾಣತಾ || ೩.೧೦||
ಏತನ್ಮೂಲತಯಾ ಸ್ಮೃತ್ಯಾದೀನಾಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮೀರಿತಮ್ ।
ಏತದ್ವಿರುದ್ಧಂ ಯತ್ಕಿಞ್ಚಿನ್ನಾಶ್ನುವೀತ ಪ್ರಮಾಣತಾಮ್ || ೩.೧೧||
ಆಕಾಙ್ಕ್ಷಾದಿಕಮೇತಚ್ಚ ಶಾಬ್ದಬೋಧೈಕಕಾರಣಮ್ ।
ತದ್ವಿಚಾರೋಽತ್ರ ಸಙ್ಕ್ಷಿಪ್ತೋ ಗ್ರನ್ಥವಿಸ್ತರಭೀರುಣಾ || ೩.೧೨||
ಮುಖ್ಯೌಪಚಾರಿಕತ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಸ ಶಬ್ದೋ ದ್ವಿವಿಧೋ ಮತಃ ।
ಅಭಿಧಾ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾದ್ವೃತ್ತಿರನ್ಯೌಪಚಾರಿಕೀ || ೩.೧೩||
ಶರೀರವಾಚಕಾಃ ಶಬ್ದಾಃ ಶರೀರಿಕೃತವೃತ್ತಯಃ ।
ಸರ್ವಶಬ್ದೈಕವಾಚ್ಯತ್ವಂ ಹರೇರಿತಿ ಗದಿಷ್ಯತೇ || ೩.೧೪||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಶಬ್ದನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ತೃತೀಯಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
(ಪ್ರಮಾಣನಿರೂಪಣಂ ಸಮಾಪ್ತಮ್)
( ಅಥ ಪ್ರಕೃತಿನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಚತುರ್ಥಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಯತ್ಪ್ರಮಾವಿಷಯಂ ತತ್ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರಮೇಯಮಿತಿ ತದ್ ದ್ವಿಧಾ ।
ದ್ರವ್ಯಮದ್ರವ್ಯಮಿತ್ಯಾದ್ಯಂ ತದುಪಾದಾನಕಾರಣಮ್ || ೪.೧||
ಅವಸ್ಥಾನ್ತರಯೋಗಿತ್ವಮುಪಾದಾನತ್ವಮುಚ್ಯತೇ ।
ಗುಣಾಶ್ರಯಂ ವಾ ದ್ರವ್ಯಂ ಸ್ಯಾತ್ತಚ್ಚ ದ್ವೇಧಾ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಮ್ || ೪.೨||
ಅಮಿಶ್ರಸತ್ತ್ವರಾಹಿತ್ಯಂ ಜಡತ್ವಮನುಗದ್ಯತೇ ।
ಜಡಂ ಪ್ರಕೃತಿಕಾಲೌ ದ್ವೌ ಸಾ ಸತ್ತ್ವಾದಿಗುಣತ್ರಯಾ || ೪.೩||
ಪ್ರಕೃತಿಃ ಸಾ ಕ್ಷರಾವಿದ್ಯಾಮಾಯಾಶಬ್ದೈರ್ನಿಗದ್ಯತೇ ।
ಕಾರ್ಯೋನ್ಮುಖತ್ವಾವಸ್ಥಾ ಸ್ಯಾದವ್ಯಕ್ತವ್ಯಪದೇಶ ಭಾಕ್ || ೪.೪||
ಅವ್ಯಕ್ತಾನ್ಮಹದುತ್ಪತ್ತಿಃ ಸಾತ್ತ್ವಿಕತ್ವಾದಿಭೇದತಃ ।
ಅಹಙ್ಕಾರಸ್ತತಸ್ತ್ರೇಧಾ ಸಾತ್ತ್ವಿಕತ್ವಾದಿಭೇದಭಾಕ್ || ೪.೫||
ವೈಕಾರಿಕಸ್ತೈಜಸಶ್ಚ ಭೂತಾದಿರಿತಿ ಭೇದತಃ ।
ನಾಮಾನ್ತರಾಣಿ ಸನ್ತ್ತ್ಯೇಷಾಮಹಙ್ಕಾರಾತ್ಮನಾ ಸತಾಮ್ || ೪.೬||
ತೇಷು ವೈಕಾರಿಕಾತ್ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾಹಙ್ಕಾರಾದುಪಸ್ಕೃತಾತ್ ।
ಏಕಾದಶೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಸ್ಯುರ್ಜ್ಞಾನಕರ್ಮೇನ್ದ್ರಿಯಾತ್ಮನಾ || ೪.೭||
ಜ್ಞಾನಪ್ರಸರಣೇ ಶಕ್ತಂ ಜ್ಞಾನೇನ್ದ್ರಿಯಮುದಾಹೃತಮ್ ।
ತನ್ಮನಃಶ್ರೋತ್ರಚಕ್ಷುಸ್ತ್ವಗ್ಘ್ರಾಣಜಿಹ್ವಾತ್ಮನಾ ಮತಮ್ || ೪.೮||
ಮನಃ ಸ್ಮೃತ್ಯಾದಿಹೇತುಸ್ತದ್ಬನ್ಧಮೋಕ್ಷಾದಿಕಾರಣಮ್ ।
ಶಬ್ದಮಾತ್ರಗ್ರಹೇ ಶಕ್ತಮಿನ್ದ್ರಿಯಂ ಶ್ರೋತ್ರಮುಚ್ಯತೇ || ೪.೯||
ರೂಪಮಾತ್ರಗ್ರಾಹಿ ಚಕ್ಷುಸ್ತ್ವಕ್ ಸ್ಪರ್ಶಗ್ರಹಕಾರಣಮ್ ।
ಗನ್ಧೈಕಗ್ರಾಹಕಂ ಘ್ರಾಣಂ ರಸನಂ ರಸಭಾಸಕಮ್ || ೪.೧೦||
ಏಷಾಂ ವಿಷಯಸಮ್ಬನ್ಧಃ ಸಂಯೋಗಾದಿಃ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ ।
ಉಚ್ಚಾರಣಾದಿಕರ್ಮೈಕಶಕ್ತಂ ಕರ್ಮೇನ್ದ್ರಿಯಂ ಮತಮ್ || ೪.೧೧||
ಪಞ್ಚಧಾ ವಾಕ್ಪಾಣಿಪಾದಪಾಯೂಪಸ್ಥಪ್ರಭೇದತಃ ।
ವರ್ಣೋಚ್ಚಾರಣಹೇತುರ್ವಾಕ್ ಪಾಣಿಃ ಶಿಲ್ಪಾದಿಕಾರಣಮ್ || ೪.೧೨||
ಸಞ್ಚಾರಕಾರಣಂ ಪಾದಃ ಪಾಯುರ್ಮಲನಿವೃತ್ತಿಕೃತ್ ।
ಉಪಸ್ಥಃ ಪರಮಾನನ್ದಹೇತುಃ ಸ್ತ್ರೀಪುಂಸಯೋರ್ಮತಃ || ೪.೧೩||
ರಾಜಸಾಹಙ್ಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತತಾಮಸಾಹಙ್ಕೃತೇಃ ಪುನಃ ।
ಜಾಯತೇ ಶಬ್ದತನ್ಮಾತ್ರಾದಿಕಂ ಭೂತಾದಿಕಾರಣಮ್ || ೪.೧೪||
ಭೂತಾನಾಮೇವ ಸೂಕ್ಷ್ಮೈಕಪೂರ್ವಾವಸ್ಥಾವಿಶೇಷಕೃತ್ ।
ದ್ರವ್ಯಂ ತನ್ಮಾತ್ರಮಿತ್ಯಾಹುಃ ಪಞ್ಚಧಾ ಭೂತಪಞ್ಚಭಿಃ || ೪.೧೫||
ತನ್ಮಾತ್ರಪಞ್ಚಕಂ ಶಬ್ದಾದ್ಯಾಶ್ರಯತ್ವೇನ ಸಮ್ಮತಮ್ ।
ಭೂತಾನಾಂ ಸ್ಯಾದುಪಾದಾನಂ ಶಬ್ದತನ್ಮಾತ್ರಮಾದಿಮಮ್ || ೪.೧೬||
ಸ್ಪರ್ಶತನ್ಮಾತ್ರಕಂ ರೂಪರಸತನ್ಮಾತ್ರಕೇ ಅಪಿ ।
ಗನ್ಧತನ್ಮಾತ್ರಮೇತತ್ಸ್ಯಾತ್ ಖಾನಿಲಜ್ಯೋತಿರಬ್ಭುವಃ || ೪.೧೭||
ಪಞ್ಚಭೂತಾನಿ ತನ್ಮಾತ್ರಸ್ವರೂಪಂ ತು ನಿರೂಪ್ಯತೇ ।
ತಾಮಸಾಹಙ್ಕೃತಿಖಯೋರ್ಮಧ್ಯಾವಸ್ಥಾಯುಗಾದಿಮಮ್ || ೪.೧೮||
ಶಬ್ದತನ್ಮಾತ್ರಮಸ್ಮಾಚ್ಚ ವಿಯದುತ್ಪದ್ಯತೇ ತಥಾ ।
ಖಮೇವ ಸೂರ್ಯಸ್ಪನ್ದೇನ ದಿಗಿತಿ ವ್ಯಪದಿಶ್ಯತೇ || ೪.೧೯||
ದ್ರವ್ಯಂ ತದಾಕಾಶವಾಯ್ವೋರ್ಮಧ್ಯಾವಸ್ಥಾಸುಸಂಯುತಮ್ ।
ಸ್ಪರ್ಶತನ್ಮಾತ್ರಮಸ್ಮಾಚ್ಚ ವಾಯುರುತ್ಪದ್ಯತೇ ಕ್ರಮಾತ್ || ೪.೨೦||
ಮಧ್ಯಾವಸ್ಥಾಯುತಂ ವಾಯುತೇಜಸೋರ್ದ್ರವ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ।
ರೂಪತನ್ಮಾತ್ರಮಿತ್ಯಸ್ಮಾತ್ತೇಜ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ ಕ್ರಮಾತ್ || ೪.೨೧||
ಮಧ್ಯಾವಸ್ಥಾಯುತಂ ತೇಜಃಪಯಸೋರ್ದ್ರವ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ।
ರಸತನ್ಮಾತ್ರಮಿತ್ಯಸ್ಮಾತ್ಸಲಿಲಂ ಖಲು ಜಾಯತೇ || ೪.೨೨||
ಮಧ್ಯಾವಸ್ಥಾಯುತಂ ವಾರಿಪೃಥಿವ್ಯೋರ್ದ್ರವ್ಯಮುಚ್ಯತೇ ।
ಗನ್ಧತನ್ಮಾತ್ರಮಿತ್ಯಸ್ಮಾತ್ಪೃಥಿವೀ ಸಮುದೇತ್ಯಸೌ || ೪.೨೩||
ಆದ್ಯಂ ಶಬ್ದವದನ್ಯಚ್ಚ ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶವದುಚ್ಯತೇ ।
ರೂಪಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶವತ್ಸ್ಯಾತ್ತೃತೀಯಞ್ಚ ತುರೀಯಕಮ್ || ೪.೨೪||
ರೂಪಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶರಸಯುಕ್ತಂ ಗನ್ಧಾಧಿಕಂ ಪರಮ್ ।
ತನ್ಮಾತ್ರಪಞ್ಚಕಂ ಭೂತಪಞ್ಚಕಞ್ಚೈವಮೀರಿತಮ್ || ೪.೨೫||
ಏವಂ ಪ್ರಕೃತಿರವ್ಯಕ್ತಮಹದಾದಿಕ್ರಮಾದ್ಭಿದಾಮ್ ।
ಚತುರ್ವಿಂಶತಿಸಙ್ಖ್ಯಾನಾಂ ಪ್ರಾಪಿತಾ ಸುನಿರೂಪಿತಾ || ೪.೨೬||
ಭೂತಾನಿ ಭಗವಾನ್ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ದ್ವೇಧೈಕೈಕಂ ವಿಭಕ್ತವಾನ್ ।
ಏಕಮೇಕಂ ವಿಧಾಯಾಂಶಞ್ಚತುರ್ಧಾನ್ಯಂ ವಿಭಕ್ತವಾನ್ || ೪.೨೭||
ಚತುರ್ಧಾ ರಚಿತಾನಂಶಾಂಸ್ತತ್ತದಂಶೇ ಯುನಕ್ತಿ ಸಃ ।
ಚತುರ್ಥಾಂಶಯುತಸ್ವಾಂಶೈಃ ಪಞ್ಚಭೂತಾನ್ಯಜೀಜನತ್ || ೪.೨೮||
ಅನ್ಯಭೂತಾಂಶಸತ್ತ್ವೇಽಪಿ ಸ್ವಾಂಶಭೂಯಸ್ತ್ವತಃ ಕೃತಃ ।
ಪೃಥ್ವ್ಯಪ್ತೇಜೋಽನಿಲವ್ಯೋಮವ್ಯಪದೇಶೋ ಜಗತ್ಯಭೂತ್ || ೪.೨೯||
ಪಞ್ಚೀಕರಣಮೇತಾದೃಗುಪಲಕ್ಷಯತಿ ಶ್ರುತಿಃ ।
ಭೂತೈರ್ಮಹದಹಙ್ಕೃತ್ಯೋಃ ಸಪ್ತೀಕೃತಿರುಪಸ್ಕೃತಾ || ೪.೩೦||
ಭೂತಪಞ್ಚಕಮವ್ಯಕ್ತಮೇತೇ ಮಹದಹಙ್ಕೃತೀ ।
ಉಪಾದಾನಾನಿ ದೇಹಸ್ಯೇನ್ದ್ರಿಯಾಣಿ ಪ್ರತಿಪೂರುಷಮ್ || ೪.೩೧||
ಭಿನ್ನಾನ್ಯಾಕಲ್ಪಕಲ್ಪಾನಿ ಶರೀರಂ ಭೂಷಯನ್ತಿ ಹಿ ।
ಚೇತನೈಕನಿಯಾಮ್ಯಂ ಯಚ್ಛರೀರಂ ತನ್ನಿಗದ್ಯತೇ || ೪.೩೨||
ಶರೀರಂ ದ್ವಿವಿಧಂ ನಿತ್ಯಮನಿತ್ಯಮಿತಿ ಭೇದತಃ ।
ಭಗವನ್ನಿತ್ಯಸೂರೀಣಾಂ ನಿತ್ಯಂ ನೈಸರ್ಗಿಕಂ ತು ತತ್ || ೪.೩೩||
ಅನಿತ್ಯಮಪಿ ತದ್ದ್ವೇಧಾ ಕರ್ಮಾಕರ್ಮಕೃತತ್ವತಃ ।
ಅಕರ್ಮಕೃತಮೀಶಾದೇರಿಚ್ಛಯಾ ಪರಿಕಲ್ಪಿತಮ್ || ೪.೩೪||
ತಚ್ಚ ಕರ್ಮಕೃತಂ ದ್ವೇಧಾ ಸ್ವೇಚ್ಛಾಸಹಕೃತಂ ತಥಾ ।
ಕರ್ಮಮಾತ್ರಕೃತಞ್ಚೇತಿ ಸೌಭರ್ಯಾದೇರ್ಯಥಾದಿಮಮ್ || ೪.೩೫||
ದ್ವಿತೀಯಮಸ್ಮದಾದೀನಾಂ ಸಾಮಾನ್ಯೇನ ಪುನರ್ದ್ವಿಧಾ ।
ಸ್ಥಾವರಂ ಜಙ್ಗಮಞ್ಚೇತಿ ಶಿಲಾದಿ ಸ್ಥಾವರಂ ಮತಮ್ || ೪.೩೬||
ಜಙ್ಗಮಞ್ಚ ದ್ವಿಧಾ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಸ್ಯಾದ್ಯೋನಿಜಮಯೋನಿಜಮ್ ।
ಯೋನಿಜಂ ದೇವಮಾನುಷ್ಯತಿರ್ಯಗಾದಿವಿಭಾಗವತ್ || ೪.೩೭||
ಉದ್ಭಿಜ್ಜಸ್ವೇದಜಾಣ್ಡೋತ್ಥನಾರಕ್ಯಾಖ್ಯಮಯೋನಿಜಮ್ ।
ಏವಂ ಪಞ್ಚೀಕೃತಾನಾಂ ಸ್ಯಾದಣ್ಡೋತ್ಪಾದಕತಾ ಸ್ಮೃತಾ || ೪.೩೮||
ಅಣ್ಡೋತ್ಪತ್ತೇಃ ಪೂರ್ವಸೃಷ್ಟಿಃ ಸಮಷ್ಟಿರತ ಉತ್ತರಾ ।
ವ್ಯಷ್ಟಿಸೃಷ್ಟಿರಿತಿ ದ್ವೇಧಾ ಸೃಷ್ಟಿರ್ವೇದಾನ್ತಿಸಮ್ಮತಾ || ೪.೩೯||
ಅವ್ಯಕ್ತಾದೇರ್ಮಹತ್ತ್ವಾದಿರವಸ್ಥಾನ್ತರಮಿಷ್ಯತೇ ।
ವಿಜಾತೀಯಾನ್ತರಾವಸ್ಥಾ ಚೇತ್ತತ್ತ್ವಾನ್ತರಮೀರ್ಯತೇ || ೪.೪೦||
ಇತ್ಥಮವ್ಯಕ್ತಮಹದಹಙ್ಕಾರೇನ್ದ್ರಿಯನಾಮಕೈಃ ।
ತನ್ಮಾತ್ರಾಣೀತಿ ತತ್ತ್ವಾನಿ ಚತುರ್ವಿಂಶತಿಧಾಭವನ್ || ೪.೪೧||
ಭೋಗ್ಯಭೋಗೋಪಕರಣಭೋಗಸ್ಥಾನಾನಿ ಚೇಶಿತುಃ ।
ಜೀವಸ್ಯ ಚ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾದೀನ್ಯುದ್ಭವನ್ತಿ ಯಥಾಯಥಮ್ || ೪.೪೨||
ವಿಷಯೋ ಭೋಗ್ಯಮಕ್ಷ್ಯಾದಿ ಭೋಗೋಪಕರಣಂ ಮತಮ್ ।
ಭೋಗಸ್ಥಾನಂ ತು ಭುವನಂ ತದ್ವರ್ತೀನ್ಯಣ್ಡಜಾನಿ ಹಿ || ೪.೪೩||
ಏವಂ ಪಞ್ಚೀಕೃತೈರ್ಭೂತೈರಾರಬ್ಧಂ ಪ್ರಾಕೃತಂ ಭವೇತ್ ।
ಕಪಿತ್ಥಫಲಕಾಕಾರಮಣ್ಡಂ ನಾಮ ನಿಗದ್ಯತೇ || ೪.೪೪||
ಜಮ್ಬೂದ್ವೀಪಮಿದಂ ಸರ್ವಂ ಲವಣೋದಧಿನಾವೃತಮ್ ।
ಪ್ಲಕ್ಷದ್ವೀಪಂ ತತೋಽಪೀಕ್ಷುಸಮುದ್ರೇಣ ಪ್ರವೇಷ್ಟಿತಮ್ || ೪.೪೫||
ತತಸ್ತು ಶಾಲ್ಮಲಿದ್ವೀಪಂ ಸುರಾಸಾಗರವೇಷ್ಟಿತಮ್ ।
ಕುಶದ್ವೀಪಂ ತತಃ ಸರ್ಪಿಃ ಸಮುದ್ರೇಣ ಪ್ರವೇಷ್ಟಿತಮ್ || ೪.೪೬||
ಕ್ರೌಞ್ಚದ್ವೀಪಂ ತತಃ ಪಶ್ಚಾದ್ದಧ್ಯರ್ಣವಸಮಾವೃತಮ್ ।
ಶಾಕದ್ವೀಪಂ ತತಃ ಕ್ಷೀರಸಮುದ್ರೇಣ ಪ್ರವೇಷ್ಟಿತಮ್ || ೪.೪೭||
ಪುಷ್ಕರದ್ವೀಪಮಭಿತಃ ಶುದ್ಧಾಮ್ಬುಧಿಸಮಾವೃತಮ್ ।
ಸರ್ವಮೇತದ್ಧೈಮಭೂಮ್ಯಾ ತತೋ ವಲಯಪರ್ವತಃ || ೪.೪೮||
ಅನ್ಧಕಾರಾವೃತಃ ಸೋಽಪಿ ಸೋಽಪಿ ಗರ್ಭೋದಕೇನ ಚ ।
ತತೋಽಣ್ಡಮೇಕಮೇವಂ ಸ್ಯಾದ್ಭೂಮೇರೂರ್ಧ್ವಮಧೋಽಪಿ ಚ || ೪.೪೯||
ಅಣ್ಡಾನ್ಯೇತಾದೃಶಾನಿ ಸ್ಯುರನನ್ತಾನಿ ಮಹಾಹರೇಃ ।
ಜಲಬುದ್ಬುದಕಲ್ಪಾನಿ ಪುರಾಣೋಕ್ತಾನ್ಯನುಕ್ರಮಾತ್ || ೪.೫೦||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಪ್ರಕೃತಿನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಚತುರ್ಥಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಕಾಲನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಪಞ್ಚಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಗುಣತ್ರಯವಿಹೀನೋ ಯಃ ಸ ಜಡಃ ಕಾಲ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಅಖಣ್ಡಖಣ್ಡಭೇದೇನ ಸ ಕಾಲೋ ದ್ವಿವಿಧೋ ಮತಃ || ೫.೧||
ಆದ್ಯೋ ವಿಭುರ್ಭೂತಭಾವಿವರ್ತಮಾನತ್ವಧೀಕರಃ ।
ನಿಮೇಷಾದಿಪ್ರಭೇದೇನ ಬಹುಭೇದಸ್ತ್ವಸೌ ಮತಃ || ೫.೨||
ಅಖಣ್ಡಕಾಲ ಏವಾಯಂ ನಿತ್ಯ ಇತ್ಯವಗಮ್ಯತೇ ।
ಕಾಲಃ ಸ್ವಕಾರ್ಯಂ ಪ್ರತಿ ತು ಸ್ಯಾದುಪಾದಾನಕಾರಣಮ್ || ೫.೩||
ಕಾರ್ಯರೂಪಸ್ತತೋ ನೈವ ನಿತ್ಯ ಇತ್ಯವಧಾರ್ಯತಾಮ್ ।
ಲೀಲಾವಿಭೂತಾವೀಶಾನಃ ಕಾಲಮಾಲಮ್ಬ್ಯ ಕಾರ್ಯಕೃತ್ || ೫.೪||
ಏಷ ನಿತ್ಯವಿಭೂತೌ ತು ನ ಕಾಲಮವಲಮ್ಬತೇ ।
ಕ್ರೀಡಾಪರಿಕರಃ ಸೋಽಯಂ ಕಾಲಸ್ತು ಪರಮಾತ್ಮನಃ || ೫.೫||
ನಿತ್ಯನೈಮಿತ್ತಿಕಪ್ರಾಕೃತಲಯಾಃ ಕಾಲಹೇತುಕಾಃ ।
ಏವಂ ಪ್ರಕಾಶಿತಂ ಕಾಲಸ್ವರೂಪಸ್ಯ ನಿರೂಪಣಮ್ || ೫.೬||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಕಾಲನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಪಞ್ಚಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ನಿತ್ಯವಿಭೂತಿನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಷಷ್ಠಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವೇ ಧರ್ಮಭೂತಜ್ಞಾನಜೀವೇಶ್ವರೇಷು ಚ ।
ಅಜಡತ್ವಂ ಭವೇಲ್ಲಕ್ಷ್ಮ ತತ್ಪುನಃ ಸ್ವಪ್ರಕಾಶತಾ || ೬.೧||
ಪರಾಕ್ತ್ವೇ ಸತ್ಯಜಡತಾ ಲಕ್ಷ್ಮ ಪ್ರಥಮಯೋರ್ಮತಮ್ ।
ಪರಸ್ಮೈ ಭಾಸಮಾನತ್ವಂ ಪರಾಕ್ತ್ವಮಿತಿ ಗದ್ಯತೇ || ೬.೨||
ಸತ್ತ್ವೈಕಮೂರ್ತಿಕೋ ದೇಶಃ ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಮಚೇತನಮ್
ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಮಘೋ ದೇಶೇಽನನ್ತಮೂರ್ಧ್ವಪ್ರದೇಶತಃ || ೬.೩||
ಸ್ವಯಮ್ ಪ್ರಕಾಶರೂಪೇಯಂ ಪಞ್ಚೋಪನಿಷದಾತ್ಮಿಕಾ ।
ವಿಷ್ಣೋರ್ನಿತ್ಯವಿಭೂತಿಃ ಸ್ಯಾನ್ನಿತ್ಯಮಾನನ್ದರೂಪಿಣೀ || ೬.೪||
ಸೇಯಂ ವಿಭೂತಿರೀಶಸ್ಯ ನಿತ್ಯಮುಕ್ತಾತ್ಮನಾಮಪಿ ।
ಭೋಗ್ಯಭೋಗೋಪಕರಣಭೋಗಸ್ಥಾನಮಯೀ ಮತಾ || ೬.೫||
ಭೋಗ್ಯಮೀಶ್ವರದೇಹಾದಿ ದ್ವಿತೀಯಂ ಚನ್ದನಾದಿಕಮ್ ।
ಭೋಗಸ್ಥಾನಂ ತು ಮಾಣಿಕ್ಯಗೋಪುರಾದಿಕಮುಚ್ಯತೇ || ೬.೬||
ದೇಹಾ ಈಶ್ವರನಿತ್ಯಾನಾಂ ನಿತ್ಯೇಚ್ಛಾಕಲ್ಪಿತಾ ಹರೇಃ ।
ಮುಕ್ತಾನಾಂ ತು ಶರೀರಾದಿಸ್ತತ್ಸಙ್ಕಲ್ಪಕೃತೋ ಮತಃ || ೬.೭||
ಶ್ರೀಪತೇರ್ವ್ಯೂಹವಿಭವಾರ್ಚಾವತಾರತಯಾ ಸತಃ ।
ಅಪ್ರಾಕೃತಶರೀರಾಣಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನನ್ತರಂ ಹರೇಃ || ೬.೮||
ಪ್ರಸಾದೋನ್ಮುಖತಾಪತ್ತೌ ಪ್ರಕಟಾನಿ ಭವನ್ತಿ ಹಿ ।
ತಚ್ಚ ಪ್ರಕಟನಂ ತಸ್ಯ ಸಙ್ಕಲ್ಪಾಧೀನಮೀರ್ಯತೇ || ೬.೯||
ಪ್ರಾಕೃತಾಪ್ರಾಕೃತತನುಸಂಸರ್ಗಃ ಕಥಮಿತ್ಯಲಮ್ ।
ರಾಮಕೃಷ್ಣಾವತಾರಾದೌ ದೃಷ್ಟತ್ವಾತ್ತಸ್ಯ ಭೂಯಸಾ || ೬.೧೦||
ಔಜ್ಜ್ವಲ್ಯಾದಿಗುಣಾ ಯೇ ಸ್ಯುರ್ದಿವ್ಯಮಙ್ಗಲವಿಗ್ರಹೇ ।
ಹರೇಸ್ತಾಂಸ್ತು ವಿಜಾನೀಹಿ ಗದ್ಯತ್ರಯವಿಚಾರತಃ || ೬.೧೧||
ಮುಕ್ತಾನಾಮಶರೀರತ್ವವಚನಂ ಯತ್ತು ದೃಶ್ಯತೇ ।
ತತ್ಕರ್ಮಕೃತಶಾರೀರಸಮ್ಬನ್ಧಾಭಾವಗೋಚರಮ್ || ೬.೧೨||
ನಿರೂಪಯನ್ತಿ ಶ್ರೀನಾಥದಿವ್ಯಮಙ್ಗಲವಿಗ್ರಹಮ್ ।
ಪುರಾಣೋಕ್ತಕ್ರಮಾದಸ್ಮಾದಾದ್ಯಾ ವೇದಾನ್ತದೇಶಿಕಾಃ || ೬.೧೩||
ತ್ರಿಪಾದ್ವಿಭೂತಿವೈಕುಣ್ಠಪರವ್ಯೋಮಾದಿಶಬ್ದಿತಾ ।
ವಿಭೂತಿರಿಯಮೀಶಸ್ಯ ಮಹತೀ ಸುಮಹೀಯತೇ || ೬.೧೪||
ದ್ವಾದಶಾವರಣೋಪೇತಮನೇಕಶತಗೋಪುರಮ್ ।
ವೈಕುಣ್ಠಂ ನಾಮ ನಗರಮೇತಸ್ಯಾಂ ಪ್ರವಿಜೃಮ್ಭತೇ || ೬.೧೫||
ಆನನ್ದನಾಮಕಸ್ತತ್ರ ಸುದಿವ್ಯನಿಲಯಃ ಸ್ಫುಟಃ ।
ತತ್ರ ರತ್ನಮಯಸ್ತಮ್ಭಸಹಸ್ರಾ ಭಾಸತೇ ಸಭಾ || ೬.೧೬||
ಅನನ್ತಸ್ತತ್ರ ಚ ಫಣಾಮಣಿತೇಜೋವಿರಾಜಿತಃ ।
ತಸ್ಮಿನ್ ಧರ್ಮಾದಿಸಹಿತಸಿಂಹಾಸನಮುಪಸ್ಥಿತಮ್ || ೬.೧೭||
ತತ್ರ ಚಾಮರವದ್ಧಸ್ತೈರ್ವಿಮಲಾದಿಭಿರರ್ಚಿತಮ್ ।
ಪದ್ಮಮಷ್ಟದಲಂ ಭಾತಿ ತತ್ರ ಶೇಷೋಽಸ್ತಿ ಧೀಮಯಃ || ೬.೧೮||
ತತ್ರಾನನ್ದಮಯಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸರ್ವವಾಚಾಮಗೋಚರಃ ।
ಅದ್ಭುತಜ್ಯೋತಿರಾಕಾರೋ ಭಾತಿ ನಾರಾಯಣಾತ್ಮನಾ || ೬.೧೯||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ನಿತ್ಯವಿಭೂತಿನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಷಷ್ಠಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಧರ್ಮಭೂತಜ್ಞಾನನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಸಪ್ತಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಧರ್ಮೋ ಭವತಿ ಯಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಭಾ ದೀಪೇ ಯಥಾತ್ಮನೋಃ ।
ತದ್ಧರ್ಮಭೂತವಿಜ್ಞಾನಂ ನಿತ್ಯಂ ನಿತ್ಯೇಶ್ವರೇಷು ತತ್ || ೭.೧||
ಬದ್ಧೇಷು ತತ್ತಿರೋಭೂತಂ ಮುಕ್ತೇಷು ಪ್ರಾಕ್ತಿರೋಹಿತಮ್ ।
ಸಙ್ಕೋಚನವಿಕಾಸಾಭ್ಯಾಂ ನಾಶೋತ್ಪತ್ತಿವಿಪಾಕಭಾಕ್ || ೭.೨||
ಸಙ್ಕೋಚ ಇನ್ದ್ರಿಯದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಂ ಸಙ್ಕೋಚ್ಯತೇ ಯದಿ ।
ವಿಕಾಸ ಇನ್ದ್ರಿಯದ್ವಾರಾ ಜ್ಞಾನಪ್ರಸರಣಾದ್ಭವೇತ್ || ೭.೩||
ಸ್ವಪ್ರಕಾಶಂ ಸ್ವತೋ ಮಾನಮೇತದಿತ್ಯತ್ರ ಸಮ್ಮತಮ್ ।
ಸ್ವಾನ್ಯನಿರ್ವಾಹಕತ್ವೇನ ದೀಪವತ್ಸ್ವಪ್ರಕಾಶತಾ || ೭.೪||
ತಮೋವಿಶೇಷಸಾನ್ನಿಧ್ಯಾಜ್ಜ್ಞಾನಂ ಸ್ವಾಪೇ ತಿರೋಹಿತಮ್ ।
ದ್ರವ್ಯತ್ವಮಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವದ್ಗುಣತಾಪಿ ಚ || ೭.೫||
ಧೀಭೇದಾಃ ಸುಖದುಃಖೇಚ್ಛಾದ್ವೇಷಯತ್ನಾ ನ ತೇ ಪೃಥಕ್ ।
ದ್ವೇಷ್ಮೀಚ್ಛಾಮೀತಿ ವಾದಸ್ತು ಸ್ಮರಾಮೀತ್ಯಾದಿವನ್ಮತಃ || ೭.೬||
ಸ್ಮೃತ್ಯಾದಯೋ ಜ್ಞಾನಭೇದಾ ಅನನ್ತಾ ಜೀವವೃತ್ತಯಃ ।
ಜ್ಞಾನಶಕ್ತ್ಯೋರ್ವಿತತಯೋಽನನ್ತಾಶ್ಚ ಭಗವದ್ಗುಣಾಃ || ೭.೭||
ಗದ್ಯತ್ರಯೇ ಮಹಾಚಾರ್ಯೈರಯಮರ್ಥ ಉದೀರಿತಃ ।
ತತ್ತತ್ಸ್ವರೂಪವಿಜ್ಞಾನಂ ತದ್ಭಾಷ್ಯೇಣಾವಗಮ್ಯತೇ || ೭.೮||
ಭಕ್ತಿಪ್ರಪತ್ತಿಸುಪ್ರೀತ ಈಶ್ವರೋ ಮುಕ್ತಿದಾಯಕಃ ।
ಅತೋ ಭಕ್ತಿಪ್ರಪತ್ತೀ ಹಿ ಮುಕ್ತೌ ಪರಮಕಾರಣಮ್ || ೭.೯||
ಕರ್ಮಯೋಗಜ್ಞಾನಯೋಗೌ ಭಕ್ತೌ ಸಾಧನಮೂಚಿರೇ ।
ಫಲಾಭಿಸನ್ಧಿರಹಿತಂ ಕರ್ಮಾರಾಧನಮೀಶಿತುಃ || ೭.೧೦||
ವಿನಿರ್ಮಲಾನ್ತಃಕರಣೇ ಚಿನ್ತನಂ ಜ್ಞಾನಯೋಗಕಃ ।
ಸಾಕ್ಷಾದಿತರಥಾ ವಾಪಿ ಭಕ್ತೌ ಕಾರಣತಾನಯೋಃ || ೭.೧೧||
ಭಕ್ತಿಯೋಗೋಽಯಮಷ್ಟಾಙ್ಗೋಽವಿಚ್ಛಿನ್ನಾ ಸ್ಮೃತಿಸನ್ತತಿಃ ।
ವಿವೇಕಾದಿಭಿರೂತ್ಪಾದ್ಯಾ ದರ್ಶನಾಕಾರತಾಂ ಗತಾ || ೭.೧೨||
ತತ್ತಚ್ಛರೀರಾವಸಾನಸಮಯೇ ಪರಿಣಾಮಿನೀ ।
ಸೇಯಂ ಸಾಧನಭಕ್ತಿಃ ಸ್ಯಾತ್ಪ್ರಪತ್ತ್ಯಙ್ಗವತೀ ಮತಾ || ೭.೧೩||
ಫಲಭಕ್ತಿಸ್ತು ಭಗವದನುಗ್ರಹಕೃತಾ ಭವೇತ್ ।
ಅತ ಏವ ಹರಿಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಸಿದ್ಧೋಪಾಯತ್ವಮಶ್ನುತೇ || ೭.೧೪||
ಅನ್ತರಾದಿತ್ಯವಿದ್ಯಾದಿಭೇದಾತ್ಸಾ ಬಹುಧಾ ಮತಾ ।
ಸರ್ವಾಪಿ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯೇಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರಾಪ್ತ್ಯುಪಯೋಗಿನೀ || ೭.೧೫||
ನ್ಯಾಸವಿದ್ಯಾ ಪ್ರಪತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾದಙ್ಗಪಞ್ಚಕಯೋಗಿನೀ ।
ಆನುಕೂಲ್ಯಸ್ಯ ಸಙ್ಕಲ್ಪಃ ಪ್ರಾತಿಕೂಲ್ಯಸ್ಯ ವರ್ಜನಮ್ || ೭.೧೬||
ರಕ್ಷಿಷ್ಯತೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸೋ ಗೋಪ್ತೃತ್ವವರಣಂ ತಥಾ ।
ಆತ್ಮನಿಕ್ಷೇಪಕಾರ್ಪಣ್ಯೇ ಅಙ್ಗಪಞ್ಚಕಮೀರಿತಮ್ || ೭.೧೭||
ಗುರೂಪಸದನಾದೇಷಾ ವಿಜ್ಞಾತವ್ಯಾ ಮನೀಷಿಭಿಃ ।
ಇಯಮುತ್ತರಪೂರ್ವಾಘಾಶ್ಲೇಷನಾಶಕೃದುಚ್ಯತೇ || ೭.೧೮||
ಅಪಚಾರಾನ್ವಿನಾ ಬ್ರಹ್ಮವಿದಾಂ ನಾಸ್ಯಾ ವಿರೋಧಕೃತ್ ।
ಅನ್ಯೋಽಸ್ತೀತಿ ಮಹಾಚಾರ್ಯಶಾಸನಂ ವ್ಯವಸೀಯತೇ || ೭.೧೯||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಧರ್ಮಭೂತಜ್ಞಾನನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ಸಪ್ತಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಜೀವನಿರೂಪಣಂ ನಾಮಾಷ್ಟಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಅಣುತ್ವೇ ಸತಿ ಚೈತನ್ಯಂ ಜೀವಲಕ್ಷಣಮುಚ್ಯತೇ ।
ಸ ಚ ದೇಹೇನ್ದ್ರಿಯಾದಿಭ್ಯೋ ವಿಲಕ್ಷಣತಯಾ ಮತಃ || ೮.೧||
ಜೀವಸ್ಯಾನೇಕವಿಷಯಾನುಭವೋಽಣೋರಪಿ ಸ್ಮೃತಃ ।
ಯದ್ಧರ್ಮಭೂತವಿಜ್ಞಾನವ್ಯಾಪ್ತಿಸ್ತತ್ರೋಪಯೋಗಿನೀ || ೮.೨||
ಪೂರ್ವಾನುಭೂತವಿಷಯಪ್ರತಿಸನ್ಧಾನಯೋಗತಃ ।
ನಿತ್ಯಃ ಪ್ರತಿಶರೀರಂ ಸ ಭಿನ್ನೋ ಭೋಕ್ತ್ರಾದಿಶಬ್ದಿತಃ || ೮.೩||
ಪ್ರಕೃತ್ಯಪೇಕ್ಷಯಾ ದೇಹೀ ದೇಹಃ ಶ್ರೀಮದಪೇಕ್ಷಯಾ ।
ತಸ್ಯ ಸ್ವಯಂಪ್ರಕಾಶತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಶ್ರುತಿಬೋಧಿತಮ್ || ೮.೪||
ದೇಶಾನ್ತರಫಲಾದೀನಾಮುಪಲಬ್ಧಿರಣೋರಪಿ ।
ಕರ್ಮಜನ್ಯಾದದೃಷ್ಟಾಪ್ಯವಿಜ್ಞಾನಾದಿತಿ ಸಞ್ಜಗುಃ || ೮.೫||
ಬದ್ಧೋ ಮುಕ್ತೋ ನಿತ್ಯ ಇತಿ ಜೀವಃ ಸ ತ್ರಿವಿಧೋ ಮತಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಾದಿಸ್ತಮ್ಬಪರ್ಯನ್ತಾ ಬದ್ಧಾಃ ಸಂಸಾರಯೋಗಿನಃ || ೮.೬||
ತ್ರೈವರ್ಗಿಕಾರ್ಥನಿಷ್ಣಾತಾ ಬುಭುಕ್ಷವ ಉದಾಹೃತಾಃ ।
ಅರ್ಥಕಾಮಪರಾಸ್ತತ್ರ ಸ್ವದೇಹಾತ್ಮಾಭಿಮಾನಿನಃ || ೮.೭||
ತೇ ತು ಧರ್ಮಪರಾಸ್ತತ್ರ ಯಾಗಾದ್ಯರ್ಥಾನುಷಙ್ಗಿಣಃ ।
ಧರ್ಮಸ್ತ್ವಲೌಕಿಕಶ್ರೇಯಃಸಾಧನಂ ಚೋದನೋದಿತಮ್ || ೮.೮||
ರುದ್ರಾದ್ಯಾರಾಧನಪರಾ ಅನ್ಯದೇವಪರಾ ಮತಾಃ ।
ಆರ್ತೋ ಜಿಜ್ಞಾಸುರರ್ಥಾರ್ಥೀತ್ಯೇವಂ ಭಾಗವತಾಃ ಸ್ಮೃತಾಃ || ೮.೯||
ಮುಮುಕ್ಷೂಣಾಂ ಚ ಕೈವಲ್ಯಪರಾಣಾಂ ಲಕ್ಷ್ಮ ಕಥ್ಯತೇ ।
ಪ್ರಕೃತೇಸ್ತು ವಿಯುಕ್ತಸ್ಯ ಸ್ವಾತ್ಮನೋಽನುಭವಃ ಪರಮ್ || ೮.೧೦||
ಕೈವಲ್ಯಮರ್ಚಿರ್ಮಾರ್ಗೇಣ ಗತ್ವಾಪಿ ಪರಮಂ ಪದಮ್ ।
ರಮಣತ್ಯಕ್ತಪತ್ನೀವತ್ ಕ್ವಚಿತ್ಕೋಣೇಽವತಿಷ್ಠತೇ || ೮.೧೧||
ಕೈವಲ್ಯಮೇತತ್ಕೇಷಾಞ್ಚಿದಾರ್ಯಾಣಾಮೇವ ಸಮ್ಮತಮ್ ।
ಅಸ್ಮದಾರ್ಯಾಸ್ತು ಕೈವಲ್ಯಂ ನ ಮನ್ಯನ್ತ ಇತಿ ಸ್ಥಿತಮ್ || ೮.೧೨||
ಭಕ್ತಾಃ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಭಕ್ತ್ಯೈವ ಮುಕ್ತಿಸಮ್ಪ್ರಾಪ್ತ್ಯಪೇಕ್ಷಿಣಃ ।
ಅಪಶೂದ್ರನಯೇ ಭಕ್ತೌ ಶೂದ್ರಾನಧಿಕೃತಿಃ ಸ್ಫುಟಾ || ೮.೧೩||
ಸಾಧ್ಯಸಾಧನಭಕ್ತಿಭ್ಯಾಂ ಭಕ್ತಾಃ ಸ್ಯುರ್ದ್ವಿವಿಧಾ ಮತಾಃ ।
ಪರಾಙ್ಕುಶಾದಿಕಾನಾದ್ಯಾನ್ ವ್ಯಾಸಾದೀನಪರಾನ್ ವಿದುಃ || ೮.೧೪||
ಮುಮುಕ್ಷವಃ ಪ್ರಪನ್ನಾಶ್ಚಾಕಿಞ್ಚನ್ಯಾದಿಕಯೋಗಿನಃ ।
ತ್ರೈವರ್ಗಿಕಪರಾ ಮೋಕ್ಷಪರಾಶ್ಚೇತಿ ಚ ತೇ ದ್ವಿಧಾ || ೮.೧೫||
ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾನ್ ಸ್ವಾಮ್ಯರ್ಥೇ ಯೇಽನ್ವತಿಷ್ಠಂಸ್ತ ಆದಿಮಾಃ ।
ಸತ್ಸಙ್ಗಾದರ್ಥವೈರಾಗ್ಯೇ ಮುಮುಕ್ಷಾಯಾಂ ಕೃತಾದರಾಃ || ೮.೧೬||
ಭಗವದ್ಭೋಗಸಮ್ಪ್ರಾಪ್ಸ್ಯೈ ಮಹಾಚಾರ್ಯೇ ಸಮಾಶ್ರಿತಾಃ ।
ಅಸಾಮರ್ಥ್ಯೇನ ಭಕ್ತ್ಯಾದೌ ಪ್ರಪತ್ತ್ಯೇಕಾಶ್ರಯಾಃ ಪರೇ || ೮.೧೭||
ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿತಾಂ ಧೀರಾಃ ಪ್ರಪತ್ತೇರಾಚಚಕ್ಷಿರೇ ।
ಏಕಾನ್ತಿನಃ ಫಲಂ ಮುಕ್ತ್ಯಾ ಸಹಾನ್ಯದ್ಯ ಉಶನ್ತಿ ತೇ || ೮.೧೮||
ಪರಮೈಕಾನ್ತಿನಸ್ತ್ವೈಚ್ಛನ್ ಭಗವತ್ಪ್ರೀತಿಮೇವ ಯೇ ।
ಪ್ರಾರಬ್ಧಂ ಕರ್ಮ ಭುಕ್ತ್ವೈವ ಯೋ ಮೋಕ್ಷಮಭಿಕಾಙ್ಕ್ಷತಿ || ೮.೧೯||
ದೃಪ್ತ ಆರ್ತಸ್ತು ಸಂಸಾರೇ ವಹ್ನಾವಿವ ಸಮುತ್ತಪನ್ ।
ಪ್ರಪತ್ತ್ಯನನ್ತರೇ ಕಾಲೇ ಯೋ ಮೋಕ್ಷಮಭಿಕಾಙ್ಕ್ಷತಿ || ೮.೨೦||
ಸತ್ಸಙ್ಗಾದಿತಿ ಸುಶ್ಲೋಕದ್ವಯೋಕ್ತಗತಿಮಾನ್ನರಃ ।
ಆವಿರ್ಭೂತಸ್ವಸ್ವರೂಪೋ ಮುಕ್ತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನುಭೂತಿಭಾಕ್ || ೮.೨೧||
ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಭೋಗಮಾತ್ರೇ ತು ಸಾಮ್ಯಂ ಶ್ರುತಿಷು ಚೋದಿತಮ್ ।
ಸ್ವೇಚ್ಛಯಾ ಸರ್ವಲೋಕೇಷು ಸಞ್ಚಾರೋಽಸ್ಯ ನ ರುಧ್ಯತೇ || ೮.೨೨||
ಸ್ವೇಚ್ಛಾ ಚ ಹರಿಸಙ್ಕಲ್ಪಾಯತ್ತಾ ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಲಭ್ಯತೇ ।
ಅನಾವರ್ತನಶಾಸ್ತ್ರಂ ತು ಕರ್ಮಾವರ್ತನಿಷೇಧಕೃತ್ || ೮.೨೩||
ನಿತ್ಯಾಸಙ್ಕುಚಿತಜ್ಞಾನಾ ನಿತ್ಯಂ ಭಗವದಾಜ್ಞಯಾ ।
ತತ್ಕೈಙ್ಕರ್ಯರತಾ ನಿತ್ಯಾ ಅನನ್ತಗರುಡಾದಯಃ || ೮.೨೪||
ಏತೇಷಾಮವತಾರಾದಿರಿಚ್ಛಯೈವ ಹರೇರಿವ ।
ಆಧಿಕಾರಿಕತಾಮೀಷಾಮೀಶ್ವರೇಣ ನಿರೂಪಿತಾ || ೮.೨೫||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಂ ಜೀವಸ್ವರೂಪನಿರೂಪಣಂ ನಾಮಾಷ್ಟಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಈಶ್ವರನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ನವಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ಸ್ವೇತರಾಖಿಲಶೇಷಿತ್ವಮೀಶ್ವರಸ್ಯ ತು ಲಕ್ಷಣಮ್ ।
ಸ ಸೂಕ್ಷ್ಮಚಿದಚಿನ್ಮಿಶ್ರೋ ವಿಶ್ವೋಪಾದಾನಕಾರಣಮ್ || ೯.೧||
ಸಙ್ಕಲ್ಪಯುಕ್ತ ಏವೈಷ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕಾರಣಂ ಮತಮ್ ।
ಕಾಲಾದ್ಯನ್ತರ್ಯಾಮಿತಯಾ ಸಹಕಾರಿ ಚ ಕಾರಣಮ್ || ೯.೨||
ಕಾರ್ಯರೂಪೇಣ ವೈವಿಧ್ಯಯೋಗ್ಯುಪಾದಾನಮುಚ್ಯತೇ ।
ಪರಿಣಾಮಯಿತೃತ್ವೇನ ನಿಮಿತ್ತಮಪಿ ತನ್ಮತಮ್ || ೯.೩||
ಕಾರ್ಯೋತ್ಪತ್ತ್ಯುಪಕಾರೇಣ ಸಹಕಾರಿ ಚ ತದ್ಭವೇತ್ ।
ಏಕವಿಜ್ಞಾನಸಹಿತಸರ್ವವಿಜ್ಞಾನವಾದತಃ || ೯.೪||
ಉಪಾದಾನತ್ವಮೇವೋಕ್ತಂ ಮೃದಾದಾವಿವ ಚೇಶ್ವರೇ ।
ತದೈಕ್ಷತೇತಿ ಸಙ್ಕಲ್ಪಾನ್ನಿಮಿತ್ತತ್ವಂ ಕುಲಾಲವತ್ || ೯.೫||
ಸಹಕಾರಿತ್ವಮಪ್ಯಸ್ಯಾನ್ತರ್ಯಾಮಿಬ್ರಾಹ್ಮಣೋದಿತಮ್ ।
ಸದ್ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಾದಯಃ ಶಬ್ದಾಃ ಕಾರಣತ್ವಾವಬೋಧಿನಃ || ೯.೬||
ತತ್ರ ಚ್ಛಾಗಪಶುನ್ಯಾಯಾನ್ನಾರಾಯಣಪರಾ ಮತಾಃ ।
ನಾಮರೂಪವಿಭಾಗಾನರ್ಹತ್ವಾವಸ್ಥಾಸಮನ್ವಿತಮ್ || ೯.೭||
ಸುಸೂಕ್ಷ್ಮಚಿದಚಿದ್ಯುಕ್ತಮೇಕಂ ಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಕಂ ಮತಮ್ ।
ನಾಮರೂಪವಿಭಾಗಾತ್ಪ್ರಾಙ್ ನ ಹಿ ಭೇದೋಽವಸೀಯತೇ || ೯.೮||
ಮೃದ್ಘಟಾದಾವಪಿ ತತಸ್ತದೇಕಮಿತಿ ಗೀಯತೇ ।
ನಾಮರೂಪಾದ್ಯಭಾವೇನ ಸಚ್ಛಬ್ದೇನಾಪಿ ಗೀಯತೇ || ೯.೯||
ತದೇವಾನ್ತಃಪ್ರವೇಶೇನ ನಾಮರೂಪವಿಭಾಗಕೃತ್ ।
ಯಥಾ ಜೀವೋಽನ್ತರಾವಿಷ್ಟೋ ನಾಮರೂಪವಿಭಾಗಭಾಕ್ || ೯.೧೦||
ದೇವೋಽಹಮಿತಿ ಶಬ್ದೈಶ್ಚ ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾಭಿಧೀಯತೇ ।
ಯಥಾ ನೀಲಾದಯಃ ಶಬ್ದಾ ನೀಲಾದ್ಯವ್ಯಭಿಚಾರಿಣಮ್ || ೯.೧೧||
ವಿಶಿಷ್ಟಮೇವ ಮುಖ್ಯಾರ್ಥಂ ವದನ್ತಿ ನಿರುಪಾಧಿಕಮ್ ।
ತಥೈವ ಭಗವಾನನ್ತರ್ಯಾಮೀ ಸನ್ನಾಮರೂಪಯೋಃ || ೯.೧೨||
ವಿಭಾಗಕೃತ್ಸ ತೈಃ ಶಬ್ದೈರ್ಮುಖ್ಯವೃತ್ತ್ಯಾಭಿಧೀಯತೇ ।
ಅಮುಖ್ಯಾರ್ಥತ್ವಮೇತೇಷಾಂ ಪರೈರುಕ್ತಂ ನ ಯುಕ್ತಿಮತ್ || ೯.೧೩||
ಶರೀರಾದ್ಯಪೃಥಗ್ಭಾವಾಚ್ಛಬ್ದಾ ನಿಷ್ಕರ್ಷಕೇತರೇ ।
ವಿಶಿಷ್ಟಮೇವ ಶ್ರೀಮನ್ತಮಭಿಧಾಸ್ಯನ್ತಿ ಯುಕ್ತಿತಃ || ೯.೧೪||
ಸರ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮೇತ್ಯೈತದಾತ್ಮ್ಯಮಿತ್ಯಾದಿವ್ಯಪದಿಷ್ಟಯಃ ।
ಸಾಮಾನಾಧಿಕರಣ್ಯೇನ ಸಂಯುಜ್ಯನ್ತೇಽತ ಏವ ಹಿ || ೯.೧೫||
ಸ್ವರೂಪಭಿದಯಾ ಭೇದಶ್ರುತಯೋಽಸ್ಮನ್ಮತೇ ಸ್ಥಿತಾಃ ।
ವಿಶಿಷ್ಟಾಭೇದತೋಽಭೇದಶ್ರುತಯೋಽಪಿ ಸುನಿರ್ವಹಾಃ || ೯.೧೬||
ಕಾರಣಾತ್ಸೂಕ್ಷ್ಮಚಿದಚಿದ್ಯುಕ್ತಾತ್ಸ್ಥೂಲೈತದಾಹಿತಮ್ ।
ಕಾರ್ಯಂ ನಾನ್ಯದಿತಿ ವ್ಯಕ್ತಮಾರಮ್ಭಣನಯಾದಿಷು || ೯.೧೭||
ನಿರ್ಗುಣತ್ವಪರಾಃ ಕಾಶ್ಚಿಚ್ಛ್ರುತಯಃ ಸನ್ತಿ ತಾ ಇಮಾಃ ।
ತದ್ಧೇಯಗುಣರಾಹಿತ್ಯಂ ಬೋಧಯನ್ತಿ ತತೋ ಧ್ರುವಮ್ || ೯.೧೮||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಮೀಶ್ವರನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ನವಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
( ಅಥ ಅದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ದಶಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ )
ದ್ರವ್ಯಮೇವಂ ನಿರೂಪ್ಯಾಥ ತದದ್ರವ್ಯಂ ನಿರೂಪ್ಯತೇ ।
ಶುದ್ಧಸತ್ತ್ವಂ ಮಿಶ್ರಸತ್ತ್ವಮಿತಿ ಸತ್ತ್ವಂ ದ್ವಿಧಾ ಮತಮ್ || ೧೦.೧||
ರಜಸ್ತಮೋಭ್ಯಾಮಸ್ಪೃಷ್ಟಮದ್ರವ್ಯಂ ಪೂರ್ವಮುಚ್ಯತೇ ।
ರಜಸ್ತಮೋವಿಮಿಶ್ರಂ ತು ಮಿಶ್ರಸತ್ತ್ವಂ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಮ್ || ೧೦.೨||
ಅತೀನ್ದ್ರಿಯಂ ಪ್ರಕಾಶಾದಿನಿದಾನಂ ಸತ್ತ್ವಶಬ್ದಿತಮ್ ।
ರಜೋ ಲೋಭಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾದಿನಿದಾನಂ ಕೀರ್ತ್ಯತೇ ತಮಃ || ೧೦.೩||
ಲಯೇ ಸಮಾನಿ ಚೈತಾನಿ ವಿಷಮಾಣ್ಯುದಯಾದಿಷು || ೧೦.೪||
ಶ್ರೋತ್ರಗ್ರಾಹ್ಯೋ ಗುಣಃ ಶಬ್ದೋ ವರ್ಣಾವರ್ಣಾತ್ಮನಾ ದ್ವಿಧಾ ।
ತಾಲುಭೇರ್ಯಾದಿಜತ್ವೇನ ಭೂತಪಞ್ಚಕವರ್ತ್ಯಸೌ || ೧೦.೫||
ಸ್ಪರ್ಶಸ್ತ್ವಗಿನ್ದ್ರಿಯಗ್ರಾಹ್ಯಃ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿಚತುಷ್ಟಯೇ ।
ಶೀತೋಷ್ಣಾದಿಪ್ರಭೇದಸ್ತು ಶಾಸ್ತ್ರಾನ್ತರನಿರೂಪಿತಃ || ೧೦.೬||
ಚಕ್ಷುರಿನ್ದ್ರಿಯನಿರ್ಗ್ರಾಹ್ಯಂ ರೂಪಮೇತಚ್ಚತುರ್ವಿಧಮ್ ।
ಶ್ವೇತರಕ್ತೇ ಪೀತಕೃಷ್ಣೇ ಇತಿ
|| ೧೦.೭||
ಭಾಸ್ವರಾಭಾಸ್ವರತ್ವಾಭ್ಯಾಂ ಭಾಸ್ವರಂ ತೇಜಸಿ ಸ್ಥಿತಮ್ ।
ಪೃಥಿವೀಜಲಯೋಶ್ಚೈತದಭಾಸ್ವರಮುದಾಹೃತಮ್ || ೧೦.೮||
ರಸನೇನ್ದ್ರಿಯನಿರ್ಗ್ರಾಹ್ಯೋ ರಸಃ ಷೋಢಾ ಸ ಕೀರ್ತಿತಃ ।
ಘ್ರಾಣಗ್ರಾಹ್ಯೋ ಗುಣೋ ಗನ್ಧೋ ದ್ವಿಧಾ ಶಾಸ್ತ್ರಾನ್ತರೇಷ್ವಿವ || ೧೦.೯||
ಪೃಥಿವ್ಯಾಮೇವ ಗನ್ಧಃ ಸ್ಯಾತ್ಪೃಥಿವೀಜಲಯೋ ರಸಃ ।
ಪೃಥಿವೀಜಲತೇಜಃಸು ರೂಪಂ ಸ್ಪರ್ಶಃ ಸವಾಯುಷು || ೧೦.೧೦||
ಶಬ್ದಃ ಪಞ್ಚಸು ಭೂತೇಷು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯೇನೈವಮುಚ್ಯತೇ ।
ಪಞ್ಚೀಕರಣರೀತ್ಯಾ ತು ಸರ್ವೇ ಸರ್ವತ್ರ ಸಙ್ಗತಾಃ || ೧೦.೧೧||
ಸಂಯುಕ್ತಪ್ರತ್ಯಯೇ ಹೇತುಃ ಸಂಯೋಗ ಇತಿ ಕಥ್ಯತೇ ।
ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯಪ್ರಭೇದೇನ ಸ ಸಂಯೋಗೋ ದ್ವಿಧಾ ಮತಃ || ೧೦.೧೨||
ಮೇಷಹಸ್ತಾದಿಸಂಯೋಗಃ ಕಾರ್ಯೋಽಕಾರ್ಯೋ ವಿಭೋರ್ವಿಭೋಃ ।
ವಿಭುದ್ವಯಸ್ಯ ಸಂಯೋಗಃ ಶ್ರುತ್ಯಾ ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಚ ಮನ್ಯತೇ || ೧೦.೧೩||
ತಸ್ಮಾತ್ಕಾಲಸ್ಯೇಶ್ವರೇಣ ಸಂಯೋಗೋಽಪಿ ಸುಸಮ್ಮತಃ ।
ಸಂಯೋಗಾಭಾವರೂಪೋ ಹಿ ವಿಭಾಗೋ ನ ಗುಣಾನ್ತರಮ್ || ೧೦.೧೪||
ಸರ್ವಹೇತುಷು ಹೇತುತ್ವನಿರ್ವೋಢ್ರೀ ಶಕ್ತಿರಿಷ್ಯತೇ ।
ಮಣಿಮನ್ತ್ರಾದಿಕೇಷ್ವೇಷಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾ ಸಾ ತ್ವತೀನ್ದ್ರಿಯಾ || ೧೦.೧೫||
ಬುದ್ಧ್ಯಾದಯೋಽಷ್ಟೌ ವಿಜ್ಞಾನೇ ಭಾವನಾ ಚಾನ್ತರಾವಿಶನ್ ।
ದ್ರವತ್ವಸ್ನೇಹಸಙ್ಖ್ಯಾನಪರಿಮಾಣಾನಿ ವೇಗಕಃ || ೧೦.೧೬||
ದ್ರವ್ಯಸ್ವರೂಪರೂಪತ್ವಾನ್ನಾಧಿಕ್ಯಂ ಯಾನ್ತಿ ಕೇವಲಮ್ ।
ಸ್ಥಿತಸ್ಥಾಪಕಮೇತಸ್ಮಿನ್ ಸಂಯೋಗೇಽನ್ತರ್ಭವತ್ಯತಃ || ೧೦.೧೭||
ಸಂಯೋಗಾಭಾವರೂಪತ್ವಾತ್ಪೃಥಕ್ತ್ವಸ್ಯ ವಿಭಾಗವತ್ ।
ಗುರುತ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಶಕ್ತಿತ್ವಾನ್ನಾಧಿಕ್ಯಂ ಕ್ವಾಪಿ ವಿದ್ಯತೇ || ೧೦.೧೮||
ಕರ್ಮಣಾಮಪಿ ಶಕ್ತಿತ್ವಂ ಕೇಚಿದಾಹುರ್ಮನೀಷಿಣಃ ।
ಪದಾರ್ಥಾನ್ತರತಾಮನ್ಯೇ ಪ್ರಾಹುರ್ವೇದಾನ್ತವೇದಿನಃ || ೧೦.೧೯||
ಪ್ರಾಚೀನಗ್ರನ್ಥಪದವೀಮನುಸೃತ್ಯ ಯಥಾಮತಿ ।
ವಿಶಿಷ್ಟಾದ್ವೈತಸಿದ್ಧಾನ್ತಫಕ್ಕಿಕೇತ್ಥಂ ನಿದರ್ಶಿತಾ || ೧೦.೨೦||
ಅಣ್ಣಯಾರ್ಯಾಧ್ವರೀನ್ದ್ರಸ್ಯ ತಾರ್ತೀಯೀಕತನೂಭುವಾ ।
ಶ್ರೀಮದ್ವೇಙ್ಕಟದಾಸೇನ ನಿರ್ಮಿತಾ ಕಾರಿಕಾವಲೀ || ೧೦.೨೧||
ನಿರಮಾಯಿ ರಮಾಯತ್ತಪರಮಾದ್ಭುತತೇಜಸಃ ।
ಮುದಮಾಧಾತುಕಾಮೇನ ಮಯೇಯಂ ಕಾರಿಕಾವಲೀ || ೧೦.೨೨||
ಭಕ್ತಿಪ್ರಪತ್ತ್ಯೋರಧಿದೇವತಾಭ್ಯಾ-
ಮಿವಾಬ್ಜನಾಭಸ್ಯ ಪದಾಮ್ಬುಜಾಭ್ಯಾಮ್ ।
ಸಮರ್ಪಯೇಽಸ್ಮನ್ಮತಕಾರಿಕಾವಲೀಂ
ತದಙ್ಗುಲೀಸಙ್ಖ್ಯನಿರೂಪಣಾಢ್ಯಾಮ್ || ೧೦.೨೩||
ಯಃ ಶ್ರೀಮಚ್ಛಠಮರ್ಷಣಾನ್ವಯಪಯಃ ಸಿನ್ಧೋಃ ಸುಧಾಂಶುರ್ಮಹಾ-
ನಣ್ಣಾರ್ಯಃ ಸಮಭೂದ್ವಿಭೂಷಿತಚತುಸ್ತನ್ತ್ರೋ ವಚಃಕಾನ್ತಿಭಿಃ ।
ತಸ್ಯಾಸೌ ತನಯಃ ಸಮಾರ್ಜಿತನಯಃ ಶ್ರೀವೇಙ್ಕಟಾರ್ಯಃ ಸುಧೀಃ
ಶ್ರುತ್ಯನ್ತಾನ್ವಯಕಾರಿಕಾಲಿಮಕರೋತ್ಪ್ರೀತ್ಯೈ ಮಹತ್ಯೈ ಸತಾಮ್ || ೧೦.೨೪||
|| ಇತಿ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲ್ಯಾಮದ್ರವ್ಯನಿರೂಪಣಂ ನಾಮ ದಶಮಂ ಪ್ರಕರಣಮ್ ||
(ಪ್ರಮೇಯನಿರೂಪಣಂ ಸಮಾಪ್ತಮ್)
|| ಇತಿ ಶ್ರೀಬುಚ್ಚಿವೇಙ್ಕಟಾಚಾರ್ಯಕೃತಾ ವೇದಾನ್ತಕಾರಿಕಾವಲೀ ಸಮಾಪ್ತಾ ||
